Samenvatting Inbreuk op het eigendomsrecht
Les 1: Par. 1.1 t/m 1.5, 1.7 en 1.9
Geschiedenis
De verzekering is ontstaan door de zeehandel. Vroeger was er veel gevaar voor
het verliezen van de handel. Daarom verkochten scheepvaarders de handel voor
vertrek, en was de reis voor risico van de verkoper. Een andere mogelijkheid was
foenus nauticum (bodemerij): geldlening ter financiering van de reis met de
bepaling dat het geld slecht bij behouden aankomst behoefde te worden
terugbetaald.
Verzekering: de ene partij, de verzekeraar, verplicht zich om tegen betaling van
en premie, eventuele schade van de andere partij, de verzekerde, te vergoeden.
Vroeger had de reisverzekering maar betrekking op één zeereis, maar het werd
al snel uitgebreid, ook naar vervoer op het vaste land.
De verzekeringsrechtelijke bepalingen van het wetboek van koophandel hadden
ook betrekking op andere takken van verzekering (brand- en levensverzekering)
en kenden algemene bepalingen.
Boek 7 titel 17 kent 3 afdelingen: algemene bepalingen, schadeverzekering en
sommenverzekering. Het nieuwe verzekeringsrecht wordt gekenmerkt door meer
dwingendrechtelijke bepalingen. Dit is om de consument te beschermen.
Maatschappelijke betekenis
Verzekeren biedt mogelijkheden om financiële risico’s die kunnen ontstaan, op te
vangen. Zonder de mogelijkheid tot verzekeren zou het ontstaan van nieuwe en
verder ontplooien van bestaande ondernemingen van handel en nijverheid vrijwel
ondoenlijk zijn. Doordat particulieren tegenwoordig ook verzekeren is het geen
echt ‘handelsrecht’ meer. Wel is verplicht dat de verzekeraar altijd een
ondernemer is.
Economisch is de massale risico-overdracht alleen mogelijk doordat er
risicospreiding plaats heeft gevonden:
1. En wel in de eerste plaats over alle bij éénzelfde verzekeraar verzekerden.
2. Spreiding heeft plaats gevonden doordat zeer grote risico’s gewoonlijk
door meerdere verzekeraars samen wordt overgenomen, veelal op 1 polis.
3. Verzekeraars dragen zelf weer een deel van hu risico over door middel van
herverzekeringscontracten.
Doordat er grote internationale herverzekeringsmarkten zijn, heeft er een
risicospreiding over de hele wereld plaats gevonden. (Draagt bij aan
collectivering)
Bij de levensverzekering en varianten daarvan (pensioenverzekering) treedt de
spreiding van financiële risico’s minder op. Zij ontlenen grote maatschappelijke
betekenis aan 2 andere elementen:
1. Zij betekenen een zeer omvangrijke sociale voorziening voor weduwen,
wezen en bejaarden
2. De meeste levensverzekeringen hebben niet alleen het doel het risico van
plotseling overlijden op te vangen, maar ook spaartegoed vormen.
Actuariële wetenschap: houdt zich bezig met het exact uitrekenen van de juiste
premiebetaling. (Dit is een voorwaarde voor financiële gezondheid)
Een verzekeringsmaatschappij loopt tegenwoordig geen groot risico doordat zij
veel verzekerden heeft. Bij individuele verzekeringsovereenkomsten is dat niet
zo, daarbij neemt de verzekeraar een bepaald risico voor zijn rekening door zich
te verbinden om bij verwezenlijking daarvan een uitkering te doen.
Noémi Groeneveld
,Wet op financieel toezicht
De wet op financieel toezicht houdt verzekeringsmaatschappijen in de gaten. Als
het slecht gaat met een verzekeringsmaatschappij kan dat grote gevolgen
hebben voor onder andere het volk.
Deze wet onderscheidt:
Het prudentieel toezicht: gericht op het bewaken van financiële solidariteit
o Wordt uitgevoerd door de Nederlandse Bank.
Gedragstoezicht: gericht op ordelijke en transpaarante financiële
marktprocessen, zuivere verhoudingen tussen marktpartijen en
zorgvuldige behandeling van cliënten.
o Wordt uitgevoerd door Autoriteit Financiële markten (AFM).
Eisen verzekeraars
Verzekeraars moeten aan strenge solvabiliteitseisen voldoen. Indien ze in
Nederland zijn gevestigd, moeten ze de rechtsvorm NV, onderlinge
waarborgmaatschappij of Europese vennootschap bezitten. De wet heeft een
Europese dimensie, doordat zij, ter uitvoering van de EEG-richtlijn, verzekeraars
met zetel binnen de gemeenschap in Nederland toelaat krachtens een
vergunning in eigen land en dus bijdraagt aan het ontstaan van één interne
verzekeringsmarkt.
Het verzekeringsbedrijf is georganiseerd in een aantal organisaties van
verzekeraars en van verzekeringstussenpersonen. Voorbeelden van organisaties
zijn: levensverzekeraars, transportverzekeraars, brandverzekeraars.
Deze organisaties zijn samen verenigd in het Vakbond van Verzekeraars in Den
Haag. Zij geven onder andere voorlichtingen over verzekeringen en
onafhankelijke instituten onderzoeken klachten van verzekerden.
- Raad van Toezicht verzekeringen: tuchtcollege dat op klacht of
ambtshalve gedragingen van verzekeraars en
verzekeringstussenpersonen beoordeeld. Tegenwoordig: tuchtraad
assurantiën.
- Ombudsman verzekeringen: bemiddelende taak, maar speelt bij
procedures bij Geschillencommissie geen rol.
- Geschillencommissie: behandeld klachten van burgers en
tussenpersonen.
Burgerrechtelijke grondslag
Verzekering is een kansovereenkomst
Kansovereenkomst: de werking van de verbintenis van de ene partij is door
partijen afhankelijk gesteld van een toekomstige onzekere gebeurtenis of
feitelijke gesteldheid. Dit is ook wel een voorwaardelijke verbintenis. Die
onzekerheid kan in een of meer van de volgende vier opzichten bestaan:
1. Óf de verzekeraar ooit een uitkering verschuldigd zal worden
2. Wanneer dat dan het geval is
3. Hoeveel de eventuele uitkering zal bedragen
4. Wat de duur van de door de verzekeringsnemer verschuldigde
premiebetaling zal zijn.
Verzekering tegenover spel en weddenschap
Een andere kansovereenkomst is spel en weddenschap. Uit spel en weddenschap
ontstaat een natuurlijke, niet rechtens-afdwingbare verbintenis. Het belang is
Noémi Groeneveld
,belangrijk bij de vraag of er sprake is van spel en weddenschap. Voor verzekering
is essentieel dat de verzekerde een buiten de overeenkomst gelegen belang bij
een onzekere gebeurtenis heeft, namelijk het belang dat die gebeurtenis zal
uitblijven omdat hij er schade door kan lijden. Bij spel en weddenschap ontstaat
het belang bij de onzekere gebeurtenis uitsluitend door het sluiten van de
overeenkomst zelf. Bijvoorbeeld de verzekering gesloten door twee buitenlanders
met de weddenschap of het schip zal vergaan of niet.
Definitie en karakter
Verzekering volgens het BW: een overeenkomst waarbij de ene partij, de
verzekeraar, zich tegen het genot van premie jegens de wederpartij, de
verzekeringnemer, verbindt tot het doen van een of meer uitkeringen en bij het
sluiten van de overeenkomst voor partijen geen zekerheid bestaat, dat, wanneer
of tot welk bedrag enige uitkering moet worden gedaan of ook hoelang de
overeengekomen premiebetaling zal duren.
- Heeft betrekking op schade en sommenverzekering.
Verzekeringsnemer hoeft niet dezelfde persoon te zijn als diegene die aanspraak
doet op de verzekeringsuitkering. Deze laatste wordt ‘verzekerde’ of bij
levensverzekering ‘begunstigde’ genoemd.
Kenmerken verzekeringsovereenkomst
1. Onzekerheid.
o Mijnssen is van mening dat vanaf het sluiten van de overeenkomst op
de verzekeraar de onvoorwaardelijke verbintenis rust het
desbetreffende risico te lopen zodat hier geen sprake is van een
voorwaardelijke verbintenis of kansovereenkomst.
2. Wederkerige overeenkomst.
o Naast de voorwaardelijke verbintenis van de verzekeraar, heeft de
verzekeringsnemer een onvoorwaardelijke verbintenis tot betaling van
de premie.
o Ook de voorwaardelijke verbintenis is een bestaande verbintenis, de
werking ervan is alleen opgeschort.
o Beide partijen hebben ook nevenverplichtingen: afgifte van een polis,
voorkoming of vermindering van schade.
o Wederkerigheid is van belang voor de toepasselijkheid van
opschorting en ontbinding.
o Veel polissen regelen dat de verzekering niet van kracht is bij
onzekere gebeurtenissen die tot stand zijn gekomen na het 30 dagen
niet betalen van de premie. Zodra de premie weer wordt betaald,
herleeft de verzekering voor gebeurtenissen die daarna plaatsvinden.
Onzekere gebeurtenissen na 30 dagen niet betalen en voor 1 e dag van
herbetaling worden dus niet vergoedt.
3. Betalen van de premie.
4. Consensuele overeenkomst.
o Kan door elke wilsovereenstemming, zonder vorm, tot stand komen.
o Polis is geen vormvoorschrift, maar slechts een bewijsmiddel.
5. Vertrouwenskarakter.
o Verzekerde moet erop vertrouwen dat de verzekeraar zich niet
onttrekt wanneer het onzekere voorval heeft plaatsgevonden.
Noémi Groeneveld
, o Verzekeraar moet afgaan op mededelingen van de
verzekeringsnemer. Juistheid is moeilijk te controleren.
De verzekeraar loopt een moreel risico naast het materiele risico (ook wel
contractuele risico).
Contractuele risico: het risico dat het onzekere voorval plaatsvindt en aan de
voorwaarden voldoet voor het ontstaan van de uitkeringsplicht.
Morele risico: het risico dat de verzekeringsnemer onvoldoende zorg zal besteden
aan voorkoming of afwenteling van het gevaar nu hij verzekerd is. Het risico is
dat als hij niet voldoende bewijs hiervoor heeft, hij een uitkering moet doen
waartoe hij materieelrechtelijk niet verplicht is. Het morele risico wordt met name
gemeten door middel van het strafrechtelijk verleden van de verzekeringnemer.
Foutieve mededelingen omtrent het morele risico kunnen voor de verzekeraar
niet zo schadelijk zijn als foutieve mededelingen omtrent het contractuele risico.
Onderscheidingen
Schadeverzekering en sommenverzekering
Schadeverzekering is de verzekering strekkende tot vergoeding van
vermogensschade die de verzekerde zou kunnen lijden. (Indemniteitsbeginsel)
De verzekeringsnemer wil een vermogensbelang veiligstellen.
Ziektekostenverzekering is zuivere schadeverzekering.
Sommenverzekering strekt tot uitkering van een geldbedrag onafhankelijk aan de
geleden schade (levensverzekering). Sommenverzekering is alleen toegelaten bij
persoonsverzekeringen en verzekeringen welke door Algemene maatregel van
bestuur zijn aangewezen.
- Persoonsverzekering: verzekering die het leven of de gezondheid van
de mens betreft.
- Voorbeeld sommenverzekering is de levensverzekering, begunstigde
krijgt een uitkering ook al lijdt deze door het overlijden geen
vermogensschade.
- Voorbeeld sommenverzekering die geen persoonsverzekering is, is de
regenverzekering.
- Bij sommenverzekering horen ook ziekte, ongevallen en
invaliditeitsverzekeringen, omdat daarbij vaste uitkeringen worden
gegeven.
Verzekeringen kunnen ook een gemengd karakter hebben: vaste uitkering maar
wel ter vergoeding van schade.
Gewone of premieverzekering en onderlinge verzekering
Verschil ligt in de aard van de rechtspersoon die als verzekeraar optreedt en in
de verschillende wijze waarop het verzekeringsbedrijf wordt uitgeoefend.
Onderlinge verzekering: verzekeraar is een onderlinge waarborgmaatschappij.
Dit is een bij notariële akte opgerichte vereniging die als doel stelt met haar
leden verzekeringsovereenkomsten te sluiten.
o Je wordt als verzekeringsnemer ook automatisch lid van de vereniging. Dit
kan uitgesloten worden door statuten.
o Coöperatief karakter. Het doel is niet het maken van winst maar
onderlinge risicoverdeling.
o Verzekeringsnemers brengen door middel van premie het kapitaal bijeen.
Een wisselende premie is mogelijk of een omslag waarbij elke bepaalde
periode een andere premie wordt vastgesteld.
Noémi Groeneveld
