Samenvatting van HC Verlichting met uitgebreide beschrijving van begrippen en jaartallen. Handige schema's waar stromingen tegenover elkaar worden gezet om zo te kunnen vergelijken. Gebruik gemaakt van het boek geschiedenis werkplaats
Vraag: Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over de ideale samenleving?
Wie bepaald het moraal (voor 1600) → God geeft de macht aan een vorst of regering.
Samen met katholieke kerk hebben zij zeggenschap over de burgers.
Vanaf 17e eeuw, rol van God in het leven wordt over gediscussieerd. Verlichters keren zich
tegen de oude gebruiken.
Twee stromingen:
1. Empirisme
2. Rationalisme
1550-1650: Wetenschappelijke revolutie, wereld en natuur onder zorgt m.b.v wetenschap.
1. Nieuwsgierigheid
2. Kritische houding
3. Wetenschappelijke methode.
- Observeren
- Experimenteren
- redeneren.
Empirisme = overtuiging dat kennis voortkomt uit ervaring. Ervaring en waarneming leidt tot
eerste kennis.
1650-1789: Verlichting, mens en maatschappij onderzoeken m.b.v verstand.
1. Ontdekken van wetmatigheden in de samenleving
2. Optimisme en geloof in vooruitgang
Rationalisme = overtuiging dat de rede de enige bron van kennis is. Door na te denken
worden ervaringen geordend.
Samenleving moet niet gebaseerd zijn op erfelijke rechten en plichten of op
religieuze ideeën maar op de rede. → standenmaatschappij en absolutisme
verwerpen.
1780: Luikse schilder Léonard schildert ‘Het huis van Minerva’ waar man en
vrouw zitten te lezen en verschillende godsdiensten samen zijn → boodschap:
kennis leidt tot verdraagzaamheid en gelijkheid.
Verlichting rekent af met:
1. Bijgeloof
2. Traditie
3. Intolerantie en machtsmisbruik
- Nadenken over de ideale samenleving door grote veranderingen op gebied
van politiek, economie, sociale verhoudingen en cultuur.
KA26=> De wetenschappelijke revolutie
KA27=> Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
, KA28=> Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijke bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Immanuel Kant (1724-1804)
- Empirisme en rationalisme combineren → wisselwerking creëren, dus
combinatie van denken en ervaring op doen leidt tot kennis.
- Rede van mens is beperkt, alleen onderzoeken wat binnen onze rede past
→ kennis altijd subjectief en beperkt. ‘Er is een grens aan het weten’.
- Verlichting = bevrijden van mens uit onmondigheid waarvan hij zelf schuld
heeft. Onmondigheid → onvermogen om verstand te gebruiken zonder
leiding van een ander. Waarschuwen voor gevaar van radicalisme als
gevolg van consequent doorvoeren rationalisme.
- Motto → heb de moed je eigen verstand te gebruiken.
- Ideale samenleving → mensen goed opgeleid en leren een verstandige
bijdrage aan de verbetering van de samenleving als geheel.
Begrippen van Kant:
1. Categorisch Imperatief = leidraad van het handelen, handel iemand zoals je zelf ook
behandeld wilt worden.
2. Autonome mens = mens moet zelf verantwoordelijkheid nemen, eigen verstand
gebruiken dus niet zomaar iets aannemen van een ander.
3. Sapere Aude = ‘durf te denken’
Sociaal contract = relatie tussen staat en onderdanen, ooit moeten mensen vrijwillig
bepaalde vrijheden opgeven. In ruil daarvoor moest de overheid hun leven, bezit en vrijheid
beschermen.
- Als overheid dit dus niet goed doet mogen burgers andere regering aan stellen.
Droit divin = goddelijk recht, idee dat koning het recht heeft om te regeren van God heeft
gekregen en zich dus alleen aan God hoeft te verantwoorden.
John Locke (1632-1704)
- Tegen absolutisme en droit divin.
- Gemeenschap wordt vertegenwoordigd door een democratisch gekozen regering of
vorst.
- Volk is zelf verantwoordelijk om door God aangestelde natuurwetten na te leven.
- Volk maakt vrijwillig afspraken met heerser → sociaal contract. Heerser
maakt wetten en dwingt dit af dus volk afstand nemen van natuurrechten.
Zorgt heerser niet voor naleving van natuurwetten → volk mag heerser
afzetten.
- Voorstander van constitutionele monarchie, dus dat niemand boven de wet staat.
Natuurwetten = gaan ervan uit dat mens onvervreemdbare rechten heeft van nature denk
aan niet stelen en niet vechten etc. Mensen zijn gelijkwaardig.
- Natuurtoestand → leefde men vroeger in totdat bevolking ging groeien en
er regeringen kwamen om samenleving te organiseren.
Jacques Rousseau (1712-1778)
- Tegen absolutisme
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper willemsjosephine. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
