Pedagogiek samenvatting Ashley de Vries SW1C-D2
Reader 1
Als de ouder erin slaagt de opvoedingsdoelen – waarbij zelfstandigheid, zelfvertrouwen en
zelfredzaamheid van het kind erg belangrijk zijn – te behalen, zal het kind goed in staat zijn om
invulling te geven aan zijn eigen toekomstmogelijkheden.
Pedagogiek = houdt zich bezig met de opvoeding van kinderen en jeugdigen van 0 tot 18 jaar / de
wetenschap die zich bezighoudt met kennis opvoeding, onderwijs en vorming van kinderen en
jeugdigen
Wetenschap die zich bezighoudt met opvoeding, onderwijs en vorming van kinderen en
jeugdigen van 0-18 jaar (en daarna…..)
Bestuderen en ontwikkelen van (kennis/theorie over) opvoeden, opvoeding, onderwijs en
vorming.
Ook het bestuderen van de grond ideeën van waaruit mensen hun kinderen opvoeden
(mensbeelden en visies); waartoe voeden we op?
Paidagoogia = kinderleiding -> pais = kind , agogein = leiden
Andere woorden voor pedagogiek =
Opvoedkunde -> richt zich op de vaardigheden van de opvoeder
Opvoedingsleer -> richt zich op het vergaren van kennis over opvoeden
Opvoedingswetenschap -> richt zich op het ontwikkelen van theorieën over en methoden met
betrekking op opvoeden
De pedagogiek ontleent zijn theoretische gegevens ook aan andere wetenschappen. In de meeste
gevallen maakt men gebruik van psychologische, sociologische, filosofische, theologische
(levensbeschouwing) en andragogische wetenschappen; deze worden door pedagogen
hulpwetenschappen genoemd.
Opvoeding = alle omgang tussen ouder en kind waarbij gericht een relatie wordt aangegaan. In deze
omgang biedt de ouder het kind liefde, geborgenheid, veiligheid, intimiteit, aandacht, grenzen,
instructie, ondersteuning en controle. Hierdoor zal het kind tot zelf ontplooiing komen en over het
nodige zelfvertrouwen en de nodige zelfstandigheid en zelfredzaamheid beschikken om richting te
geven aan zijn verdere leven
Opvoeden en verzorgen
Retorische vraag: Is het voldoende kinderen de primaire behoeften (eten, drinken, onderdak,
kleding te bieden)?
Opvoeding is meer dan dat, maar wat?
Alle omgang tussen ouder en kind waarbij de ouder gericht een relatie met het kind aangaat
Ouder biedt het kind liefde, geborgenheid, veiligheid, intimiteit, aandacht, grenzen,
instructie, ondersteuning en controle.
Doel: zelfontplooiing, zelfvertrouwen, zelfstandigheid en zelfredzaamheid
Daarnaast als algemene definitie: Opvoeding is wezenlijk voor - en gericht op
menswording!
,Pedagogiek samenvatting Ashley de Vries SW1C-D2
3 punten die spelen in de omgang tussen de ouder en kind. Er is sprake van opvoeding wanneer:
1. Er sprake is van respect tussen ouder en kind
2. Het kind ervaart voldoende veiligheid bij, heeft vertrouwen in, kan rekenen op, voelt zich
geaccepteerd door en krijgt ondersteuning van de ouder.
3. Het kind wordt door de ouder uitgedaagd om eigen beslissingen te nemen en te
experimenteren met nieuwe dingen, waardoor hij vertrouwen krijgt in zijn omgeving.
Reader 2
Langeveld zegt dat opvoeding een speciaal soort omgang is: het gebied, waarbinnen we de
opvoeding aantreffen, is dat van de omgang tussen volwassenen en kinderen -> speciaal soort
omgang.
Tegenwoordig spreekt men over interactie i.p.v. omgang.
Interactie = elk type verkeer tussen 2 of meer personen. Omdat mensen die met elkaar omgaan,
continu bedoelingen, gedachten, gevoelens en wensen uitwisselen is communicatief handelen een
synoniem voor interactie
Langeveld heeft 3 voorwaarden voor opvoeding:
1. Er moet omgang zijn tussen volwassenen en kinderen
2. Daarbij moet invloed worden uitgeoefend
3. Die invloed moet uitgaan van de volwassenen op de kinderen
Het is voorlopig van belang dat Langeveld andere invloeden geen opvoeding noemt, zodat de kans op
misverstanden afneemt. De vraag is dan wat voor invloed een volwassen opvoeder volgens
Langeveld uitoefent op een kind.
Voorbeelden van doelen van opvoeding:
Zelfstandigheid , Zelfredzaamheid , Zelfvertrouwen , Inlevend zijn, Behulpzaam zijn, succesvol
zijn, Kritisch- autonoom zijn , Zichzelf kunnen zijn, Volgzaam kunnen zijn.
Doelen (en opvoeding dus ook) zijn subjectief en normatief!! Want er zit een gedachte achter
Langeveld noemt de mens een animal educandum -> mensen zijn wezens die afhankelijk zijn van
opvoeding. De redenering hiervoor is:
- Het feit dat niemand zichzelf verwekt en gebaard heeft
- Wezens zijn afhankelijk van opvoeding.
- Afhankelijkheid verandert, maar verdwijnt niet. elk kind is van soortgenoten afhankelijk:
o Kind is aangewezen op iemand die voor eten zorgt.
o Kind is afhankelijk van iemand die zorgt voor kleding, een dak en een bed
o Kind dient beschermd te worden tegen ziekteverwekkende microben en andere
talloze risico’s
o Kind heeft jarenlang iemand nodig die erop toeziet dat hij/zij zich wast, kleedt,
verschoont, tanden poetst en handen wast.
Wolfskinderen = kinderen die alleen overleven -> verstandelijke, morele en emotionele ontwikkeling
is onvergelijkbaar met leeftijdsgenoten.
Vondeling = op een goed bezochte plaats gelegd in de hoop dat iemand de verzorging op zich neemt.
Wolfkind = verlaten
,Pedagogiek samenvatting Ashley de Vries SW1C-D2
Geïsoleerd kind = weggestopt om ervan af te komen. Een enkeling heeft die aanpak overleefd, maar
de meerderheid heeft het niet gehaald.
Publicaties over wolfskinderen en geïsoleerde kinderen hebben de pedagogiek beïnvloed. Ze tastten
de opvatting aan wat wij van nature slecht zijn, maar ook de gedachte dat wij van nature goed zijn.
Uit Langevelds verwoording van dit inzicht blijkt dat hij sociaal verkeer niet alleen nodig vindt voor
voeding, beschutting, bescherming en hygiëne. De aandacht op die gebieden is een voorwaarde
voor de echte opvoeding.
Aanvulling op de 4 gebieden waarop een kind afhankelijk is.
- Behoefte aan erkenning
o Warmte en waardering
o Gebrek aan liefkozing, afwisseling en aanmoediging leidde bij veel baby’s tot sociaal
emotionele narigheid.
o Hechtingstheorie van Bowlby
o Vanaf de 6e maand herkent een baby de verzorger
o Een minder goede band ontstaat als de verzorger onverschillig, onberekenbaar of
overbezorgd reageert. Dat maakt het kind angstig en wantrouwig. En die effecten
zouden op latere leeftijd blijven terug keren
- Behoefte aan kennis
o Afhankelijkheid van ouders/leraren
- Behoefte aan regels
o Slapen, zindelijk, omgang
o Eerst sturing van buitenaf, daarna ook inwendig
Gedragsregulering en kennisoverdracht zijn 2 aspecten van cultuuroverdracht.
Vygotsky is een ontwikkelingspsycholoog die benadrukt dat elk kind opgroeit in een tijd en
plaatsgebonden cultuur.
Voor Vygotsky weegt zwaar dat een in dat zich cultuur eigen maakt, leert onder begeleiding of uit de
tweede hand. Leren gebeurt in 2 keer:
1. Eerst in contact met anderen en met behulp van communicatie
2. Vervolgens in de mentale binnenwereld
Een kind zoekt een weg in de bestaande cultuur.
Langeveld: het onvermogen van een kind neemt AF door om te gaan met iemand die zelfstandig is.
Naast de 3 voorwaarden van opvoeden:
- Opvoeden is alleen opvoeden als het de mondigheid van het kind doet toenemen
- Door opvoeding DAALT de afhankelijkheid en STIJGT de weerbaarheid.
- Langeveld gebruikt Vygotsky niet
Mondigheid = weerbaarheid = iemand die tegenstand kan bieden.
Langeveld neemt aan dat een kind machteloos is:
- Elk kind heeft hulp nodig
- De steun heet opvoeding als er omgang plaatsvindt tussen volwassene die mondigheid van
kind stimuleert.
- Kinderen kunnen elkaar NIET opvoeden
- Als kind mondig is, is verdere opvoeding overbodig
, Pedagogiek samenvatting Ashley de Vries SW1C-D2
Reader 3
Er zijn 4 basisdimensies van het opvoeden:
- Ondersteuning bieden
- Het opvoedgedrag van de ouder dat liefde en zorg voor het kind uitdrukt en zich richt
op zijn fysieke en emotionele welzijn, waardoor het zich begrepen en geaccepteerd
voelt. Voorbeeld effect op kind als er geen reactie komt: still face experiment
- Bemoedigen, accepteren, helpen, samenwerken, affectie tonen en liefdevol omgaan
met het kind, aandacht en interesse tonen voor de handelingen, gedragingen en
signalen van het kind en daar adequaat op reageren, vertrouwen in het kind laten
blijken.
- Als het kind ondersteuning van de ouder ervaart, zal het de wereld om zich heen met
vertrouwen tegemoet treden. Het kind ervaart deze ondersteuning door de
emotionele betrokkenheid, warmte en affectie van de ouder te voelen
- Warmte en affectie zijn eigenlijk niet weg te denken uit de opvoeding. Ze duiden op
emotionele beschikbaarheid van de ouder.
- Aan responsiviteit gaat sensitiviteit vooraf, dat het gevoelig zijn inhoudt voor de
signalen die het kind afgeeft ten aanzien van zijn behoeften en gevoelens.
- De ondersteuning die de ouder het kind biedt, kan zichtbaar gemaakt worden in de
vorm van belonen en straffen, en de vorm ervan is afhankelijk van de leeftijd van het
kind. Belonen en straffen kunnen gezien worden in het licht van de leer theoretische
benadering. Door middel van operante conditionering wordt het kind gestimuleerd
om gewenst gedrag te vertonen
o Beloning kan bestaan uit: een knuffel, kusje, opgestoken duim, schouder
klopje of knipoog (psychische of emotionele beloning), extra zakgeld,
stickerboekje of iets dergelijks (materiële beloning).
o Als de ouder uit frustratie straft, kan de opgelegde straf zijn doel (namelijk
ondersteuning bieden) voorbijschieten.
- Instructie geven
- Duidelijk maken aan het kind wat de bedoeling van iets is en welk gedrag verwacht
wordt. Uitspreken van verwachtingen
- Het kind leert hierdoor strategieën om zijn eigen problemen op te lossen en
verantwoordelijkheid te dragen voor zijn beslissingen.
- Ontwikkelen van kennis en vaardigheden
- Als kinderen overladen worden met instructies van de ouder kan het volgende
gebeuren:
o Het kind zal geen eigen initiatieven durven ontplooien.
o Het kind zal te veel bezig zijn met wat de ouder zal denken van de acties die
het van plan is te ondernemen, waardoor het niet durft te handelen
