Samenvatting van het vak AFP van de boeken:
Anatomie en fysiologie H1, H7, H10 | Inleiding medische kennis H7 H9 H10 | Medische kennis H8 | Geneesmiddelen kennis H12, H13, H14, H18 | Poliknlienieken, JGZ en arbodienst H2, H4, H6, H14, H15, H16 |
Soms zijn alleen enkele paragrafen van de hoof...
Boek: anatomie en fysiologie
H1 De cel
1.1 De cel
De cel
• kleinste bouwstenen van organisme
• buitenkant = celmembraan
• in celmembraan zit cytoplasma
• in cytoplasma zitten organellen
celkern
mitochondriën
endoplasmatisch reticulum (ER)
ribosomen
golgi-systeem
lysosomen
• soorten
prokaryoten → zonder celkern (bacteriën)
eukaryoten → met celkern (schimmels, planten, dieren)
Het celmembraan
• opbouw
2 lagen fosfolipiden → amfifiel (zowel hydrofiel als hydrofoob)
tussen die 2 lagen zitten cholesterolmoleculen
eiwitten → membraaneiwitten (reageren ze op signaalstoffen, dan receptoreiwitten)
• functies
transport stoffen (O2, CO2, H2O) door semipermeabele (halfdoorlaatbare) barrière
bescherming tegen beschadiging en ziektekiemen
stevigheid en behouden vorm cel
• glycoproteïnen = koolhydraten + membraaneiwitten
• glycolipiden = koolhydraten + fosfolipiden
• glycocalyx = glycoproteïnen + glycolipiden
De celkern
• ofwel nucleus
• bevat DNA
• regelt celgroei + deling cel
• kernlichaam functies:
opslag DNA
uitwisseling RNA
regelen welke genen tot uiting komen
replicatie
opslag eiwitten en RNA
transcriptie
De mitochondriën
• energiecentrales van cel
• hoe meer energie een cel nodig heeft, hoe meer mitochondriën
• aerobe dissimilatie = energie maken m.b.v. zuurstof
• mitochondrion (zie afbeelding)
intermembraanruimte
mitochondriale matrix
1
,Het endoplasmatisch reticulum
• alleen in eukaryote cellen
• bestaat uit:
buisjes
zakjes
• twee delen:
ruwe ER → transport eiwitten
gladde ER → productie koolhydraten + verwerken medicijnen / gifstoffen
De ribosomen
• maken eiwitten aan
• subeenheid bestaat uit rRNA (ribosomaal RNA)
grote ribosomale subeenheid → veel eiwitaanmaak
kleine ribosomale subeenheid → weinig eiwitaanmaak
De lysosomen
• bevat enzymen die stoffen afbreken
• worden afgeschermd door lysosoommembraan
• endocytose = opnemen van stoffen buiten cel door insluiting
De spoellichaampjes
• functies: celdeling + regeling opbouw microbuisjes
• bestaan ieder uit 2 centriolen
Het Golgi-systeem
• zit in cel van planten en dieren
• functie: aanpassen, sorteren en verdelen nieuw aangemaakte eiwitten
• cis-kant = het ontvangende deel
• trans-kant = het transporterende deel
1.2 Eiwitsynthese Cytosine – Thymine
DNA
• genetisch materiaal van menselijke cellen Adenine – Guanine
• ligt opgeslagen in celkern in chromosomen
• 1 molecuul DNA heeft een dubbele keten
• elke keten bestaat uit nucleotiden (bouwstenen: suiker, fosfaat, stikstof, purines, pyrimidinen)
DNA, RNA en eiwitsynthese
• transcriptiefase: DNA kopiëren naar mRNA
• translatiefase: mRNA aflezen
• rRNA: gaat binding aan
1.3 Celcyclus
Chromosomen
• spirliseren van DNA
histonen: zorgen voor in elkaar rollen DNA-strengen
chromatine: histonen + DNA
• autosomen: komen alleen voor in paren (in menselijke cel 22
paren)
• geslachtschromosomen / gameten: komen in enkele vorm
voor (in menselijke cel chromosoompaar nr. 23) XX of XY
• haploïd: gameten, geen paren, enkel, “n”
• diploïd: van elk chromosoom 2 exemplaren, dubbel, “2n”
• 2n = 46 chromosomen dus 23 paren
• cel > celkern > chromosomen > histonen > DNA > basenparen
2
, Celcyclus
• celgroei en celdeling
• 3 fasen:
delingsfase / mitose: cel deelt zich in 2 dochtercellen
▪ interfase: chromosomen verdubbelen
▪ mitose: celkern deelt in 2 dochterkernen in 1 cel
▪ cytokinese: cel met 2 kernen splits op in 2 cellen
groeifase: cel wordt groter, organellen worden gemaakt
functionele fase: cel ontwikkelt eigen functie
• differentiatie van een bevruchte eicel
celdifferentiatie: verschillende delen van DNA worden actief
stamcellen: zorgen voor aanvulling van afgestorven cellen
Mitose
• noodzakelijk voor:
ontwikkeling en groei
vervangen van cellen
reparatie
ongeslachtelijke voorplanting (planten)
herstel (bijv. bij kikkers die weer een lichaamsdeel laten aangroeien)
1.4 Transport en metabolisme
Transport
• passief transport = kost geen energie, van hoge naar lage concentratie (denk aan glijbaan)
kristalloïd-osmotische druk = aanzuigkracht van zouten op water
colloïd-osmotische druk = aanzuigkracht van eiwitten op water
• actief transport = kost wel energie, van lage naar hoge concentratie (denk aan ladder opklimmen)
concentratiegradiënt: stoffen moeten tegen de richting in worden verplaatst
▪ via transportenzymen
▪ via blaasjestransport
- endocytose: stoffen worden in cel getransporteerd (fago = vaste stof, pino = vloeistof)
- exocytose: stoffen worden uit cel getransporteerd
Diffusie
• verplaatsen van deeltjes van hoge concentratie naar lage concentratie stof
• snelheid bepaald door factoren:
verschil in concentratie
diffusieoppervlakte
temperatuur
diffusieafstand
viscositeit / stroperigheid
Osmose
• diffusie van water door halfdoorlatende (semipermeabele) wand → alleen water wordt doorgelaten
Dissimilatie
• aerobe dissimilatie = energie geproduceerd met zuurstof
• anaerobe dissimilatie = energie geproduceerd zonder zuurstof
• ATP = opslag voor niet-gebruikte energie
Metabolisme
• alle chemische processen in een levend wezen
• anabolisme = opbouw van grotere moleculen uit kleinere moleculen
assimilatie / opbouwstofwisseling
• katabolisme = afbraak van grotere moleculen in kleinere moleculen
dissimilatie / afbraakstofwisseling
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marloesbrombacher. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
