Samenvatting van Maatschappijleer H5 De Verzorgingsstaat. Voor 4 VWO. Boek: Thema's Maatschappijleer VWO. Paragraaf 1 t/m 6.
Ook in een bundel verkrijgbaar met alle hoofdstukken.
Verzorgingsstaat= Overheid bemoeit zich actief met welvaart/welzijn van inwoners.
- Tussen planeconomie en vrijemarkteconomie in
- Gebaseerd op solidariteit en gelijke kansen.
Welvaart= Mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om behoeften te vervullen.
Welzijn= Mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Solidariteitsgedachte= Bereidheid in groep of samenleving om risico’s te delen.
Staat centraal in verzorgingsstaat.
Collectief belang= Je maakt gebruik van gezamenlijke voorzieningen
- Collectieve goederen= Goederen waarvan niemand uitgesloten kan worden.
- Kan lijden tot gedrag dat hiertegen is, free riders’ zijn mensen profiteren zonder iets te doen.
Functie’s van een verzorgingsstaat:
- Verzorgen= Zorg bieden voor fysieke en mentale aandoeningen.
- Verzekeren= Zekerheid geven dat je hulp krijgt wanneer er iets gebeurt.
o Socialezekerheidsstelsel= Verzekert mensen van een inkomen bij bijv. ziekte.
- Verheffen= Volk kans geven om talenten te ontplooien/ zich te ontwikkelen.
- Verbinden= Bindingen tussen mensen versterkt sociale cohesie.
In NL: sociale grondrechten=Verplicht voor overheid om na te streven, niet afdwingbaar van rechter.
Voldoende werkgelegenheid, bewoonbaarheid, goed onderwijs, voldoende woongelegenheid.
Ook plichten, zoals belasting betalen en leerplicht.
Planeconomie: Gebaseerd op gelijkheid
- Communistische staatsopvatting= Staat neemt totale verzorging van burgers op zich.
- Geen particulieren in economie, wel goed onderwijs
- In praktijk vaak mislukt Bijv. Sovjet Unie en China door vele geweld en onderdrukking.
Vrijemarkteconomie:Gebaseerd op vrijheid
- Overheid bemoeit zich niet met de economie
- Verzekeringen zijn particulier (individueel)
- Zorgkosten en kosten voor onderwijs zijn hoog
We onderscheiden drie typen verzorgingsstaten:
- De sociaaldemocratische verzorgingsstaat. Zweden, Finland (Scandinavisch)
o Gelijkheid is belangrijkste
o Hoge: sociale zekerheid, uitkeringen, kans op banen/ steun en collectieve lasten.
- De liberale verzorgingsstaat. Engeland, Vs (Angelsaksische)
o Eige verantwoordelijkheid, particulier initiatief
o Beperkte sociale zekerheid, markt erg vrij gelaten en lage collectieve lasten.
- De corporatistische verzorgingsstaat.
o Mengeling van twee voorgaande modellen
o Hoge sociale zekerheid (banen/ zorg gezinnen), samenwerking economie/overheid,
Vroeger was NL corporatisch, daarna verzorgingsstaat, nu veel privatisering. Verzorgingsstaat verandert.
, 2. Ontstaan verzorgingsstaat
In de 19e eeuw Nederland had vrijemarktprincipe (liberale grondslag) (geen minimumloon/ontslagen)
Tot 1850: Nachtwakersstaat= Staat waarin overheid vooral beperkt tot handhaven orde/veiligheid.
Zieken/ouderen geholpen door rijke burgers, kerk en particuliere liefdadigheidsinstellingen.
Vanaf tweede helft 19e eeuw kwamen eerste sociale wetten: eerste keer risico’s arbeid erkent/ regelingen.
Armenwet (1854), Het Kinderwetje van Van Houten (1874), de Veiligheidswet (1895) en meer.
Vanuit verschillende hoeken had men belang bij een verandering van de omstandigheden:
- Christenen Wilden de zwakkeren een betere bescherming bieden.
- Sociaaldemocraten Wilden sterkere machtspositie/betere leefomstandigheden arbeiders.
- Liberalen Wilden minder criminaliteit als gevolg van de armoede.
20e eeuw, Overheid: - Zorgde voor collectieve goederen/diensten (scholing)
- Ontstaan gemengde markteconomie, overheid bemoeid met markt/ werk.
Na economische crisis is interventie overheid nodigzorgde steun overheidsingrijpen economisch gebied.
Na WOII vormden de katholieken (KVP) en de sociaaldemocraten (PvdA) de regering.
De KVP wilde werknemers/ werkgevers gingen samenwerken / de PvdA wilde meer inkomenszekerheid.
Gevolg: Nieuwe wetten voor werknemers (AOW, bijstandswet) en nieuwe overlegorganisaties.
In de jaren vijftig en zestig werden op drie terreinen de sociale voorzieningen uitgebreid:
- Meer risico’s werden gedekt, eerst alleen werknemers later voor iedereen.
- Aantal gerechtigden uitgebreid (niet alleen premiebetalers). Meer mensen recht op uitkering.
- Aantal sectoren dat gesubsidieerd werd, werd uitgebreid. (studiebeurzen, gezondheidszorg)
-
We noemen een aantal belangrijke ontwikkelingen:
- 1956: De invoering van de AOW (Algemene Ouderdomswet).
- 1957: De invoering van vaccinaties bij baby’s waardoor het aantal ziekten afnam.
- 1965: De invoering van de Bijstandswet, mensen krijgen recht op hulp.
- 1947-1985: De stijging van het aantal huurwoningen en de invoering van de huursubsidie.
- 1950-1970: Spectaculaire groei van aantal mensen dat na middelbare school verder studeerde.
De invoering van deze regelingen leidde ook tot maatschappelijk veranderingen:
- Kinderen uit lagere sociale klassen konden makkelijker stijgen op de maatschappelijke ladder.
- denkbeeld over levensstijl, politiek en maatschappij veranderde.
- Vrouwen werden onafhankelijker.
- Godsdienstbeleving nam af.
- Individualisering nam toe.
Dat staat voorzieningen treft heeft steun van drie politieke stromingen:
- LiberalenWillen vrijemarkteconomie. De collectieve uitgaven voor gezondheidszorg beperkt
zodat eigen verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd.
- Sociaaldemocraten Willen gemengde markteconomie zodat sociale ongelijkheid verminderd.
- Christendom democraten Willen sterk maatschappelijk middenveld dat voor voorzieningen
zorgt (bijv. sociale partners)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper danevanengelen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
