Juridische en Ethische Context:
College 1: Goed handelen (Inleiding):
Handelen in juridische en ethische context:
- Handelen is een menselijke activiteit die wetens en willens gedaan wordt en waar mensen
voor verantwoordelijk kunnen worden gesteld (het is bewust en komt vanuit je bewustzijn,
uiteindelijk is het betekenisvol)
- Action is an intentional, purposive, conscjous and subjectively meaningful activity
- Er is een actor die handelt → een bal gooien is een handeling, een kou vatten niet
- NIET handelen kan ook handelen zijn → je kunt ook heel bewust en doelgericht iets niet
doen
Wat is goed handelen?
- Voorbeelden:
→ Een 15 jarig meisje heeft seks met haar 18 jarige vriend. Het is vrijwillig en ze hebben al
een jaar een relatie.
→ geen onvrijwilligheid en niet erg leeftijdsverschil; mag wettelijk niet maar wordt
niet strafbaar gesteld.
→ Een leerkracht deelt informatie over een leerling met gescheiden ouders alleen met de
moeder
→ Juridisch: in principe alle ouders recht op informatie. Ook al zijn ze in scheiding.
Moreel: het is waarschijnlijk niet goed voor het kind dat maar een ouder op de hoogte is.
→ Een vader die er achter komt dat zijn zoon betrokken is bij een scooterdiefstal doet GEEN
aangifte bij de politie.
→ Een echtpaar krijgt een kind door middel van een IVF behandeling in het buitenland met
een donoreicel van een anonieme donor.
→ Een pedagoog krijgt een liefdesrelatie met de getrouwde vader van een kind dat ze
begeleidt
→ Moreel gezien niet oké; niet professioneel. Niet in privésfeer van kind mengen
zolang je kind helpt (Staat ook in beroepscode!!)
Een normatieve vraag:
- Wat goed handelen is, is niet eenduidig te beantwoorden (ligt vaak ook weer aan context
bijvoorbeeld)
- Normatieve vraag die we beantwoorden met impliciete en expliciete normen
→ gebaseerd op waarden
- Cursus Juridische en Ethische Context gericht op het articuleren, onderzoeken en bedenken
en reflecteren van deze normativiteit. → bewustwording waardengeladenheid (ethisch
bewustzijn)
Drie kaders voor professioneel handelen:
→ Tussen peddelen deze drie kaders; staan ook niet los van elkaar
1
,Maatschappelijk kader 1.:
- In een rechtsstaat de wet
- De juridische context van de pedagogiek
- Jeugdrecht (college 9 t/m 12)
→ Verzameling verschillende wettelijke kaders
→ Burgerlijk recht, strafrecht, bestuursrecht
→ Internationaal Verdrag Rechten kind
→ Nationale en Mondiale wetgeving= maatschappelijk kader
Professioneel kader 2:
- Beroepen worden ingekaderd:
→ Wat legitimeert deze professie? – Wie mogen deze professie uitoefenen? - Waaraan
moeten deze professionals zich houden?
- Beroepscode:
→ Waarden en normen beroepsgroep – Beroepsethische richtlijn – Op grens van recht en
ethiek (regels waar je je aan moet houden; weerslag van de waarden en normen maar geen
rechtstaat positie)
- Er zijn diverse beroepscodes, bijvoorbeeld:
→ Beroepscode voor sociaal werker – Beroepscode jeugdzorgmedewerker – Beroepscode
voor academisch pedagogen
- Beroepscodes, Gedragscodes, Integriteitscodes:
→ Articuleren waarden en normen professionele organisaties
NVO Beroepscode (3017):
- Nederlandse Vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO)
→ beroepsvereniging voor academisch opgeleide pedagogen en onderwijskundigen
- De NVO beroepscode geeft richting en invulling aan het begrip 'goed pedagoog’. Op grond
van de beroepscode kunnen pedagogen hun handelen en beslissingen beroepsethisch bepalen
om verantwoorden (p.5)
- Standaard voor kwaliteit beroepsuitoefening
→ Gebaseerd op wet- en regelgeving voor zorg en jeugdigen
- Norm waaraan tuchtcollege toetst
- Wie moet zich hieraan houden?
→ Leden van de NVO
→ Master pedagogen geregistreerd in kwaliteitsregister Jeugd; kwaliteitsregister jeugd
verankerd in jeugdwet
Goed pedagoog?
- Pedagogen zijn gebonden aan de beroepscode en daarmee aan normen waaraan een goed
pedagoog behoort te voldoen (p6.)
- NVO leden staan voor het veilig opgroeien en een optimale ontwikkeling van kinderen en
jongeren, en doelmatige zorg als extra ondersteuning nodig is. (p.5)
- Voor pedagogen is de pedagogische relatie het aangrijpingspunt van hun handelen: zij
zoeken verklaringen én oplossingen in die relatie. Pedagogen streven primair naar
normalisatie van de opvoedingsrelatie, of die nu eenvoudig of heel complex is. (p.5)
Problematische waardengeladenheid: (problematische veronderstellingen)
- NVO leden staan voor het veilig opgroeien en een optimale ontwikkeling van kinderen en
jongeren, en doelmatige zorg als extra ondersteuning nodig is. (p.5) → wat is optimaal en
2
,waarom is dat optimaal?
- Voor pedagogen is de pedagogische relatie het aangrijpingspunt van hun handelen: zij
zoeken verklaringen én oplossingen in die relatie. Pedagogen streven primair naar
normalisatie van de opvoedingsrelatie, of die nu eenvoudig of heel complex is. (p.5) → wat is
wel goed en wat niet; hoe weet je dat en hoe bepaal je dat? Wat behelpt het normaliseren, het
is geen vaststaand gegeven. – alsof alles te verklaren en op te lossen is
Discretionaire ruimte:
- Beroepscode laat ruimte voor inzicht professional:
→ Professional autonomie
→ ‘Tenzij clausule’ (p.6)
→ Soms zijn er situaties waarin niet alles helder/duidelijk is – daarvoor heb je
professionele autonomie; je houdt je aan beroepscode maar er zijn situaties waarin dat anders
is
- Wanneer je je moet verantwoorden (voor tuchtcollege) gaat het om je onderbouwing van
handelen
- Professional heeft te allen tijde persoonlijke verantwoordelijkheid voor handelen
- Je kent de wet en handelt naar inzicht (recht & ethiek)
- een reflectieve professional handelt niet defensief, maar integer → niet alleen regels volgen
want dan heb je soms dat je niet handelt naar belang van kind; basishouding is dat je iets voor
kind doet en soms je nek moet uitsteken voor het kind.
Professioneel kader betekent ook …
- Reflectie op professie
→ normativiteit en vakinhoud
→ organisatie en inhoud
→ doelstellingen
→ aannamen en concepten
→ professionele waarden
Normativiteit?
- Norm: impliciete of expliciete regel:
→ VB= veilige brandmelder; goede toets; doelmatige zorg; gepaste kleding; verstandige
ouder; mooie jongen
- Normen zijn geen feiten (het is iets wat je met elkaar afspreekt)
- We kunnen normen proberen te definiëren (normalisatie) (spreken af/ komen tot definities)
→ Normen voor een veilige brandmelder vinden we acceptabeler dan normen voor een mooie
jongen → normen voor veilige brandmelder vinden we acceptabel en handig en goed; vast
iets. Maar normen stellen voor goede opvoeding of mooie jongen wordt lastiger; deze norm is
lastiger te definiëren en te accepteren. → kwestie van normativiteit. → mooie jongen is heel
erg subjectief. Brandmelder laat zich makkelijker objectiveren.
- Normatieve ethiek
→ Zoekt naar rechtvaardiging morele normen
Pedagoog: een normatief beroep
- Pedagogen scheppen normen:
→ Normaal – leerbaar, begeleidbaar – wenselijk gedrag – goede ontwikkeling – harmonieus
gezin, etc.
3
, → jij oordeelt – je neemt je eigen waarden en normen mee hierin. Tegelijkertijd gaat
ook over leven van iemand anders die ook weer eigen waarden en normen heeft. Altijd
bedenken wat jouw oordeel betekent voor de ander. In deze professionele relatie is dit hel erg
belangrijk.
- Interventies bevatten impliciet:
→ Moreel oordeel
→ Mens- en maatschappijbeelden
- Goed handelen is ook je verhouden tot deze normativiteit
→ Wat betekent jouw oordeel voor de ander
→ Wat legitimeert jouw oordeel
Persoonlijk kader: 3:
- Wordt bepaald door:
→ Waarden en normen
→ Opvattingen over mens en maatschappij
- Ethiek om hier systematisch over na te denken
- Professioneel handelen vereist een reflectieve houding
→ Integriteit
→ Dilemmahandeling
→ Handelingsevaluatie
Morele dilemma’s kunnen hanteren:
- Wat is moreel dilemma?
→ Je moet kiezen
→ Conflicterende waarden
- Hoe ga je ermee om?
→ Analyse & reflectie
→ Ethisch stappenplan (BV1)
→ Moreel beraad
Een ethisch reflectieve attitude ontwikkelen:
- Houding als pedagogisch professional:
→ hulpverlener, docent, beleidsmedewerker, wetenschapper
- Permanent nadenken…
→ Verwonderen – redeneren – reflecteren – kritische houding – wisselen van perspectief
- Ethische theorieën en benaderingen daarbij ter ondersteuning!
Ethiek, Recht en Code:
- Overeenkomsten=
- Hoe te handelen?
- Vragen naar juiste, goede en rechtvaardige
- Verschillen=
- Recht systeem algemene regels, vastgesteld door formele autoriteit met sanctionerende
bevoegdheid
→ wetten en regels liggen vast
→ gebaseerd op ethische waarden
- Ethiek systematische reflectie=
→ ligt niet vast, wel theorie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kristiegerrits1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,69. Je zit daarna nergens aan vast.