1.1 Introductie
Perfecte marktwerking → ‘onzichtbare hand’
“…he intends only his own gain, and he is in this, as in many other cases, led by an invisible hand to promote an end
which was no part of his intention. Nor is it always the worse for the society that it was not part of it. By pursuing his
own interest he frequently promotes that of the society more effectually than when he really intends to promote it.”
Adam Smith,
The Wealth of Nations, 1776
Vier voorwaarden voor perfecte marktwerking
1. Aanbieders verkopen allemaal hetzelfde product → homogene producten, er is geen verschil tussen ABC.
2. Aanbieders zijn prijsnemers → de prijs wordt bepaald door de markt. Die prijs is een gegeven. Er zijn veel vragers
en aanbieders en daar komt een marktprijs tot stand.
3. Toe- en uittreding is vrij → op zo’n markt kan iedereen zomaar toetreden en je kan zonder grote verliezen
uittreden
4. Aanbieders en vragers beschikken over perfecte informatie → de informatie die nodig is, is gelijk verdeeld.
Perfecte marktwerking → Pareto-efficiëntie
“…the outcome is Pareto efficient in the sense that no reallocation can improve some people’s position without
harming the position of at least some others. If price and quantity take anything other than their equilibrium values,
however, it will always be possible to reallocate so as to make at least some people better of without harming others.”
F&C, h2, blz. 29/30 → je kan je uitkomst niet veranderen zonder die van een ander te schaden.
Perfecte marktwerking & gezondheidszorg?
No other market of substantial importance violates the requirements of perfect competition so radically. → Geen
enkele andere markt van wezenlijk belang schendt zo radicaal de eisen van perfecte concurrentie.
Marktfalen is een risico …
• Marktmechanisme werkt niet altijd goed
• Marktwerking kan leiden tot uitkomsten die vanuit maatschappelijk oogpunt suboptimaal zijn
• Overheidsingrijpen zijn dan nodig
→Maar overheidsfalen evenzeer!
Overheidsingrijpen kan gewenst zijn om marktfalen
te voorkomen of te corrigeren, maar het kan ook
leiden tot uitkomsten die vanuit maatschappelijk
oogpunt suboptimaal zijn = overheidsfalen
Markt en overheid dienen hand in hand te gaan
• Marktordening in de gezondheidszorg is niet
eenvoudig
• Zoektocht naar juiste balans
• Voortdurende uitdaging:
marktfalen vs. overheidsfalen
- Voorkomen marktfalen door regulering
kan leiden tot overheidsfalen en vice versa
Marktwerking in de zorg
“De grote waarde die gezondheid voor ons heeft maakt de gezondheidszorg tot een bijzondere sector waar terecht veel
aandacht naar uitgaat. Vanuit het perspectief van mijn leerstoel luidt de hamvraag: hoe kunnen we deze sector
zodanig organiseren dat iedereen toegang heeft tot zorg van een goede kwaliteit terwijl tegelijkertijd ook de
betaalbaarheid voldoende in acht wordt genomen?”
Het Nederlandse zorgstelsel
,“Het gedachtegoed achter het huidige Nederlandse zorgstelsel is gebaseerd op bekende internationale principes:
toegang tot zorg voor iedereen, solidariteit via een voor iedereen verplichte en toegankelijke zorgverzekering, en
goede kwaliteit van zorg.”
→ 4 stelselwetten: ZVW, WLZ, WMO, Jeugdwet
ZVW
Dit is inmiddels een bekende driehoek. De burger, wat evenmin
ook de verzekerde is. Ze verzekeraar koopt zorg in bij de
zorgverleners. De verzekerde krijgt zorg van de zorgverleners en
wordt verzekerd door de verzekeraar. De rol van de verzekeraar
is cruciaal.
WLZ
Hier is iemand die behoefte aan zorg heeft een cliënt. CiZ geef
indicaties af om te kijken of cliënten langdurige zorg kunnen
krijgen. Je hoort tot het zorgkantoor van die regio, je hebt geen
keuze. Zorgkantoren krijgen een budget, dat wordt ook per regio
bepaald. Zorgkantoren kopen zorg in bij zorgaanbieder.
WMO
Hier zal ook enige zorg moeten worden ingekocht. De
gemeente moet namelijk passende ondersteuning bieden aan
de burgers in haar gemeente.
, Jeugdwet
Jeugdwet Komen tot meer decentralisatie.
Zorginkopen dichter bij de
burger brengen, op niveau van
de gemeente. Alle vormen van
jeugdzorg liggen op het bordje
van de gemeente. De jeugdwet
is de rol van de gemeente.
Bron: VWS, 2016
17
Wie vervult voor welke wet de rol van zorginkoper?
Wanneer er asymmetrische informatie is tussen
de principaal en de agent kunnen die andere
belangen voor problemen zorgen.
Perfecte marktwerking & gezondheidszorg
Geen enkele andere markt van wezenlijk belang schendt zo radicaal de eisen van perfecte concurrentie.
Asymmetrische informatie
Noodzakelijke voorwaarde voor een goed functionerende Voldoen markten in de gezondheidszorg hieraan?
markt: - Nee, informatie is vaak ongelijk (asymmetrisch)
- vragers en aanbieders zijn goed en gelijk verdeeld
geïnformeerd - Klassiek voorbeeld: patiënt t.o.v. arts
Ongelijk verdeelde informatie principaal-agent Ongelijk verdeelde informatie & probleem bij
problemen uiteenlopende belangen
- Relatief slecht geïnformeerde partij = principaal - Geen risico op misbruik bij gelijke doelstelling
- Relatief goed geïnformeerde partij = agent - Wel risico op misbruik bij ongelijke doelstelling
• Eigen belang agent ≠ belang
principaal
Immoreel gedrag mogelijk (“moreel gevaar”)
Principaal-agentproblemen: gezondheidszorg
Vijf potentiële principaal-agentproblemen: (agent is oranje, die hebben andere belangen) Agent heeft de meeste info
1. Patiënt zorgaanbieder → zorgaanbieder heeft meer informatie dan de patiënt.
2. Zorgverzekeraar verzekerde → je koopt een verzekering, maar de verzekeraar weet niet alles van jou.
3. Zorgverzekeraar aspirant-verzekerde → verzekerde weet meer, en vult bijvoorbeeld een lijst fout in.
4. Verzekerde zorgverzekeraar → zorgverzekeraar heeft meer informatie
5. Zorgverzekeraar zorgaanbieder → aanbieder heeft meer informatie dan de zorgverzekeraar.
→ Mogelijke oplossingen voor principaal-agentproblemen
1. Verkleinen informatie-asymmetrie
2. (Meer) gelijkschakelen van belangen
3. Regelgeving door de overheid (= institutionele remedies)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elinehaas. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.