Hoofdstuk 1: wat is een verzorgingsstaat?
Nederland is een verzorgingsstaat, wat betekent dat?
- De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van haar inwoners.
Wat wordt er bedoeld met welvaart?
- De mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te vervullen.
Wat wordt er bedoeld met welzijn?
- De mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Om een verzorgingsstaat te kunnen inrichten is solidariteit belangrijk. Mensen moeten bereid zijn kosten voor elkaar te
dragen. Wat is solidariteit?
- Als er bereidheid is in een groep of samenleving om risico’s met elkaar te delen. (voorbeeld: ik raak werkeloos,
dan krijg ik een uitkering van het geld van alle werkende mensen samen, er is dus sprake van een collectief
belang)
Wat zijn de 4 functies van de verzorgingsstaat?
- Verzorgen: regelingen voor aandoeningen zoals een zorgverzekeraar voor hulp bij fysieke of psychische
aandoeningen. Zo betaald de zorgverzekeraar de huisarts, ziekenhuis en kraamhulp. Maar ook verpleeghuizen en
verzorgingshuizen vallen hieronder.
- Verzekeren: het socialezekerheidsstelsel dat mensen verzekert van een inkomen bij werkloosheid, ziekte,
ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
- Verheffen: goed onderwijs voor grotere kansen in de arbeidsmarkt. Hoog opgeleide mensen zijn gunstig voor de
overheid vanwege de hogere belasting en premies die zij betalen.
- Verbinden: verbondenheid tussen de mensen is belangrijk vanwege het socialezekerheidsstelsel en vanwege
verkleining van de sociale ongelijkheid. Ook onderwijs brengt groepen mensen bij elkaar.
Wat is het socialezekerheidsstelsel?
- Alle uitkeringen die mensen verzekeren van een inkomen bij werkloosheid, ziekte, ouderdom of
arbeidsongeschiktheid.
Nederland heeft sociale grondrechten, deze zijn niet afdwingbaar bij een rechter, maar de grondwet verplicht de wel
om er actief naar te streven. Waar gaat het dan om?
- Voldoende werkgelegenheid
- Bestaanszekerheid en welvaart
- Een goed leefmilieu
- Volksgezondheid en voldoende woongelegenheid
- Goed onderwijs
Hier staan wel plichten tegenover zoals een sollicitatieplicht en het betalen van premies voor verzekeringen zoals voor de
algemene ouderdomswet (AOW), de werkeloosheidswet (WW) en de basiszorgverzekering.
Dat Nederland een verzorgingsstaat is, heeft te maken met keuzes uit het verleden. Dit had ook anders gekund,
namelijk door de planeconomie en de vrijemarkteconomie, het gaat daarbij om een keuze tussen 2 waarden, vrijheid
of gelijkheid. Leg uit wat een planeconomie is?
- Gebaseerd op gelijkheid.
- Communistische en socialistische denkbeelden: de staat neemt de totale verzorging van zijn burgers op zich. En
de overheid beheert de productiemiddelen grond, bedrijven en kapitaal.
- In praktijk vaak mislukt (Bijv. Sovjet Unie en China). Leidt tot geweld en hongersnoden.
Leg uit wat de vrijemarkteconomie is?
- Gebaseerd op vrijheid
- Kapitalistische vrijemarkt economie: hier staat de waarde vrijheid centraal en grijpt de overheid niet actief in. Het
risico van het delen is: als anderen meer gebruik maken van collectieve voorzieningen, betaal je meer dan je
ervoor terugkrijgt. Zoals in Amerika. Belastingen zijn er laag, maar iedereen moet zich zelf verzekeren en zelf
betalen voor goed onderwijs en gezondheidszorg.
1
, Drie typen verzorgingsstaten zijn:
- de sociaaldemocratische verzorgingsstaat:
o ook wel het Scandinavisch model genoemd. (Zweden, Finland en Denemarken)
o Flexibele arbeidsmarkt, maar een sterke sociale zekerheid (en dus hoge uitkeringen). Je kunt gemakkelijk
je baan verliezen, maar je kunt ook gemakkelijk een nieuwe baan vinden. Het kernwoord hier is
flexicurity.
o Gelijkheid is belangrijkste waarden
o Grote rol van overheid bij het leveren van goederen en diensten
- de liberale verzorgingsstaat:
o ook wel het Angelsaksisch model genoemd: O.a. in Engeland en de VS.
o Rol van de overheid beperkt, Weinig sociale voorzieningen / sociale zekerheid
o Waarden: eigen verantwoordelijkheid, vrijheid en particulier initiatief
o Goede ondernemingsklimaat en flexibele arbeidsmarkt
o Gezondheidszorg en onderwijs moeten mensen zelf regelen
o Uitkeringen van korte duur
- de corporatistische verzorgingsstaat.
o Ook wel genoemd het Rijnlands of corporatistisch model:
o dit is een mengeling van Scandinavische & Angelsaksische model.
o Vrije markt wordt ingeperkt door de collectieve sector en door samenwerking tussen overheid,
werkgeversorganisaties en vakbonden.
o Er is veel sociale zekerheid.
o Nederland is een Rijnlands model, maar door de hoge kosten neigt Nederland steeds meer naar een
Angelsaksisch model.
Welke van de 3 typen verzorgingsstaat is de collectieve lastendruk het hoogst?
- In de sociaaldemocratische verzorgingsstaat oftewel het Scandinavische model omdat de uitgaven voor
uitkeringen, kinderopvang en onderwijs zijn daar veel hoger dan in de andere 2.
In een verzorgingsstaat ondersteunt de overheid mensen die geen of te weinig inkomen hebben om van te leven, noem
4 situaties waarin mensen niet in staat zijn zelf geld te verdienen om rond te komen?
- Ontslag / chronische handicap / een tijdelijke of chronische ziekte / alleenstaande ouderschap, zorg over kinderen
Geef 2 voorbeelden waarin je kunt zien dat de verzorgingsstaat de sociale cohesie versterkt. (cohesie=algemeen
samenhang)
- Met progressiever belastingen en toeslagen voor lagere inkomens wordt de sociale ongelijkheid verkleind.
Kleinere inkomensverschillen leiden tot meer cohesie.
- Als je werkt betaal je sociale premies en belasting. Van het belastinggeld en premies worden sociale
voorzieningen zoals de AOW en de kinderbijslag betaald. Je betaald dus voor elkaar
Wat is een free rider?
Free-riders gedrag is een veel gebruikte term om uit te drukken dat een groep mensen betaalt voor een voorziening,
waarbij er de mogelijkheid bestaat om het betalen te ontduiken. Je lift dan gratis mee. In het Nederlands is het synoniem
voor free-riders gedrag dan ook meeliftgedrag. Voorbeeld 1: De trein wordt betaalt uit de inkomsten van de verkoop van
kaartjes/tickets. Iemand stapt in de trein zonder te betalen. Hij rijdt gratis mee (freeriders gedrag) en laat dus alle andere
treinreizigers betalen voor zijn ritje. Voorbeeld 2. Als student heb je geen geld voor de trein, maar je wilt naar Groningen.
Liftend kom je in Groningen terecht. Meeliftgedrag.
In een verzorgingsstaat ondersteunt de overheid mensen die geen of te weinig inkomen hebben om van te leven, noem
4 situaties waarin mensen niet in staat zijn zelf geld te verdienen om rond te komen?
- Ontslag / chronische handicap / een tijdelijke of chronische ziekte / alleenstaande ouderschap, zorg over kinderen
Geef 2 voorbeelden waarin je kunt zien dat de verzorgingsstaat de sociale cohesie versterkt.
- Met progressiever belastingen en toeslagen voor lagere inkomens wordt de sociale ongelijkheid verkleind.
Kleinere inkomensverschillen leiden tot meer cohesie.
- Als je werkt betaal je sociale premies en belasting. Van het belastinggeld en premies worden sociale
voorzieningen zoals de AOW en de kinderbijslag betaald. Je betaald dus voor elkaar.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper moniquevanmunster. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
