Omvat alle interventies die anticiperen op risico, en actie ondernemen wanneer er een
verhoogd risico aanwezig is dan wel eerste signalen zich ontwikkelen en de problematiek aan
het ontstaan is of dreigt te verergeren. Ervoor zorgen dat mensen gezond blijven door hun
gezondheid te bevorderen en te beschermen en om ziekten en complicaties van ziekte te
voorkomen of in een zo vroeg mogelijk stadium te sporen.
Verschillende indelingen preventie:
1. Doelgroep
Wordt vaak onderscheiden naar het ziektestadium: van de gezonde bevolking
tot mensen met een ziekte.
Universele preventie: Richt zich op de gezonde bevolking. Bevordert en
beschermt de gezondheid van de bevolking.
Selectieve preventie: Richt zich op bevolkingsgroep met een verhoogd risico.
Voorkomt dat mensen met een of meerdere risicofactoren voor een
aandoening daadwerkelijk ziek worden.
Geïndiceerde preventie: Richt zich op mensen met beginnende klachten.
Voorkomt dat deze klachten verergeren tot een aandoening.
Zorg gerelateerde preventie: Richt zich op mensen met een ziekte of
aandoening. Voorkomt dat bestaande aandoening leidt tot complicaties,
beperkingen een lagere kwaliteit van leven of sterfte.
2. Fase van de ziekte
Primaire preventie: Activiteiten die voorkomen dat gezonde mensen een
bepaald gezondheidsprobleem, ziekte of ongeval krijgen.
Secundaire preventie: Vroege opsporing van ziekte of afwijkingen bij
personen die ziek zijn, een verhoogd risico lopen of een genetische aanleg
hebben. Daardoor kan de ziekte eerder behandeld worden en daardoor
eerder geneest of niet erger wordt.
Tertiaire preventie: Voorkomen van complicaties en ziekteverergering bij
patiënten en het bevorderen van de zelfredzaamheid.
3. Type maatregel
Ziektepreventie: Voorkomt specifieke ziekten of signaleer deze vroegtijdig.
Screening, vaccinaties en preventieve medicatie.
Gezondheidsbevordering: Bevordert een gezonde leefstijl en een gezonde
sociale en fysieke omgeving.
Gezondheidsbescherming: Beschermt de bevolking tegen
gezondheidsbedreigende factoren. Kwaliteitsbewaking van drink- en
zwemwater, afvalverwijdering en verkeersveiligheid.
1
, 4. Methode van uitvoering (interventiemethode)
Indeling die in Nederland gebruikt wordt, is de indeling die de Handreiking
Gezonde Gemeente hanteert.
Inrichten van fysieke en sociale omgeving: rookvrije schoolpleinen, creëren
van meer speelruimte in de wijk.
Regelgeving en handhaving: wetten, vergunningen, leeftijdsgrenzen,
reclamebeleid, handhaven van regels of prijsmaatregelen.
Voorlichting en educatie aan groepen: groepsvoorlichting lesprogramma’s
over een gezonde leefstijl op school en landelijke publiekscampagnes.
Signaleren en individueel advies geven: preventieconsult, signalering
overgewicht op school, landelijke screeningsprogramma’s.
Ondersteunen: Kortdurende adviesgesprekken door de huisarts.
Het model voor planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering
Dit model helpt bij het stellen van de juiste vragen bij het selecteren van een interventie.
1) Analyse van volksgezondheid
2) Analyse van gedrag
3) Analyse van determinanten van gedrag
4) Interventieontwikkeling
5) Interventie-implantatie en disseminatie
Analyse van de volksgezondheid
Als eerste dient men na te gaan wat de gezondheidsproblemen zijn die worden aangepakt
met de interventie en welke doelgroep (- en) met deze problemen worden geconfronteerd.
2
, Hoe ernstig is het probleem, en hoe vaak komt het voor, en hoe betrouwbaar zijn de
bestaande cijfers? In het kader van het Preventieconsult is bekend dat het om belangrijke
gezondheidsproblemen gaat, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en nierziekten en bij
welke segmenten uit een populatie deze aandoeningen voorkomen.
Analyse van gedrag
De tweede fase richt zich op de mogelijke gedragsoorzaken van gezondheidsproblemen. In
deze fase moet men nagaan wat de bijdrage is van het individu aan het
gezondheidsprobleem. Soms spelen omgevingscondities een belangrijke rol en staat het
gedrag van de beslissers (bijvoorbeeld politici of werkgevers) over de gedragsbeïnvloedende
condities centraal. Zo maakt zoutbeperking vaak geen onderdeel uit van leefstijlinterventies
in het kader van bijvoorbeeld hart- en vaatziekten daar de invloed van de industrie op
consumptie van zout vele malen groter blijkt dan die van de consument.
Analyse van determinanten van gedrag
Om de gedragsoorzaken van het gezondheidsprobleem te veranderen moet men eerst
inzicht krijgen in waarom mensen zich wel of niet gezond gedragen. Er kan een onderscheid
worden gemaakt tussen persoonlijke determinanten en omgevingsdeterminanten. De
interventie moet zich richten op de determinanten die voor de doelgroep relevant zijn. Het
is dus van belang dat gedegen onderzoek voorhanden is over de relatie tussen gedrag en
gezondheid. Van bestaande programma’s mag men dan ook verwachten dat ontwikkelaars
een dergelijke verantwoording kunnen overleggen.
Interventieontwikkeling
Het uiteindelijke doel van een interventie is het verbeteren van de volksgezondheid en de
kwaliteit van leven. De interventie moet zich richten op de onderliggende
probleemgedragingen en zijn determinanten. Dit aspect kan enkel worden beoordeeld als er
een blauwdruk van een programma aanwezig is. Hoe werkt het programma precies, aan
welke determinanten wordt gewerkt en hoe gebeurt dat en waarom op die manier.
Daarnaast dient duidelijk te zijn wie er allemaal bij de interventie is betrokken. Naast de
doelgroep van de interventie zijn mensen betrokken bij het bereiken van deze doelgroep
(intermediairen) en hebben deze intermediairen wellicht een rol bij het toepassen van de
interventie. Een blauwdruk voor het handelen van intermediaren is dus ook onmisbaar bij
het beoordelen van interventies, dus ook voor internetprogramma ‟s.
Interventie implementatie
De volgende stap in het planningsmodel is de implementatie van de interventie op kleine
schaal die bij succes wordt gevolgd door de bredere disseminatie ofwel verspreiding van de
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annevanalphen1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,19. Je zit daarna nergens aan vast.