In deze samenvatting heb ik zowel de periodekennis als de materiaalkennis van de Vroege Prehistorie samengevat. Naast deze samenvatting is er op het einde ook nog een hele lijst met oefenvragen (en onderaan het document de antwoorden) te vinden.
Succes met het leren voor je tentamen!
PMK Vroege-prehistorie
samenvatting
VUISTBIJL:
- Kerngereedschap van vuursteen uit het Vroege en Midden Paleolithicum
- Afgeplatte vorm
- Scherpe rand rondom en altijd aan twee zijden bewerkt.
- Top is spits, andere uiteinde rond.
- Functies
Slachten van dieren
Snijden van hout
-werden in de hand gehouden
-waren echter géén bijlen
-vuistbijlen = multi-tools
-Acheuléen = 1,75 MA-500.000 BP
Bi-faciale vuistbijl: aan twee zijden bewerkt
Cultuurhistorische benadering (ook wel: traditionele archeologie): Cultuur beschouwen we
als ontwikkeling in de geschiedenis.
Systeemtheorie en ecologische benadering: NEW ARCHAEOLOGY
Ecologische benadering: menselijk gedrag afhankelijk van omgeving
Systeemtheorie: menselijk gedrag bevindt zich in een systeem van omgevingsfactoren
Post-processuele archeologie (1990-2000): Gender Archaeology
Studie van het verleden richt zich vaak op mannen, rol vrouwen ook belangrijk.
Maker van voorwerp is ook de gebruiker ervan. Maar is dit waar?
VROEG PALEO
- Het paleolithicum komt overeen met het Pleistoceen (geologisch tijdvak)
- Gekenmerkt door ‘ijstijden’ (glacialen, interglacialen)
- Van 2,5 MA BP tot 8.800 v. Chr.:
- Jagen, vissen en verzamelen Vroeg- of oud-paleolithicum Tot 300.000 BP
Midden-paleolithicum 300.000 tot 35.000 BP
Laat- of jong-paleolithicum 35.000 BP tot 8.800 v. Chr.
- Vroeg- of oud-paleolithicum tot 300.000 BP
- Midden-paleolithicum 300.000 tot 35.000 BP (les 3)
- Laat- of jong-paleolithicum 35.000 BP tot 8.800 v. Chr. (les 4)
,Hominiden = pre-moderne mensachtigen die nog niet volledig ontwikkeld zijn er niet alle
mensachtige trekjes hebben.
- Kwamen uit Afrika (1.8 miljoen jaar geleden gingen ze naar Europa/Azië)
- Ontstaan vanuit aapachtigen
- Homo Erectus en Homo Egaster waren de soorten die vertrokken.
- Eenmaal gevestigd ontstond de Homo Neanderthalensis
OUT OF AFRICA
OoA1: 1,8 miljoen jaar geleden (Homo Erectus/Ergaster)
OoA2: 1 miljoen jaar geleden (Homo Erectus) > Europa
OoA3: 200.000-50.000 jaar geleden (Homo Sapiens: “de Wijze Mens” = de moderne mens) >
Europa
In OoA3 zal de moderne mens in aanraking zijn gekomen met de Neanderthalers en “hun
plek hebben ingenomen”.
Waarom OOA?
- Apen leven in bosrijke omgeving
- Ongeveer 3,2 miljoen jaar geleden naar savanne (op 2 benen).
- Dieet van zaden/vruchten naar vlees
- Over op vuurstenen werktuigen (groei intelligentie)
- Mobiele groepen ontdekken een wereld buiten savanne (op zoek naar eten?)
- Komen uit in de koudere streken van Europa en Azië
- Nieuwe omgeving leidt tot ontwikkeling van nieuwe subtypen van mensachtigen,
nieuwe voedselstrategieën en nieuwe technologieën.
Aapachtigen
Australopithecus Afarensis: Lucy
- Oost Afrika
- 4,3-2 MA BP
- Voorlopers Homo
- Klimmen en rechtop lopen
- Tanzania
Homo Erectus
- loopt rechtop
- grote lichaamslengte, 150–170 cm
- 2 miljoen - 30.000 jaar geleden
- eerste ‘Out of Africa’
- Vuurmaker? (vanaf 400.000 BP?)
Vroege hominiden: in Europa – Homo Heidelbergensis
-‘Out of Africa’ 2
- Speer of lans
- 800.000-300.000 BP
- kenmerken van zowel H. Erectus – H. Neanderthalensis en H. Sapiens
-voorouder van Homo Neanderthalensis (en Homo Sapiens?)
, MIDDEN PALEO
Homo Heidelbergensis: ontstaan uit Homo Erectus (“pre-neanderthaler”)
- 500.000-200.000 BP (Siberie-Spanje)
- Vindplaats: Gran Dolina, in Atapuerca (Spanje)
Resten van 30 individuen
- breder en robuuster dan de moderne mens
- Aanwijzingen voor kannibalisme?
- Grote wenkbrauwbogen, donkere huidskleur (DNA)
- Jacht met speren op grote beesten
Homo Neanderthalensis (Neanderthaler): ontstaan uit H. Heidelbergensis
- 200.000-30.000 BP
- Aangepast aan de kou (zware en robuuste botten)
- Grote neus, laag voorhoofd (maar meer herseninhoud dan moderne mens!), grote
wenkbrauwen, grotere tanden en bredere kaak
- Leefgebied: Europa (ca. 70.000 omstreeks 40.000 BP)
- Niet voorouder van moderne mens, maar een uitgestorven zijtak van Homo Erectus
(ontwikkeld uit de Homo Heidelbergensis)
- Is aangepast aan de barre omstandigheden: sterk, compact, gedrongen
- Genetisch 99,8% hetzelfde als moderne mens
- Genetisch beschikt elk modern mens buiten Afrika genetisch materiaal van
Neanderthalers (aanwijzing voor vermenging?)
- Neanderthalers uit beeld tussen 50.000 (Azië) en 35.000 BP (Europa)
- Eerste ontdekking: Luik 1829 (skelet met “idiotenschedel”)
- Bekend door vondst in het Neanderthal (Dld) in 1856: schedeldak + veel
skeletelementen – veel onduidelijkheid: primitieve mens of moderne mens met
afwijkingen?
- Nu: ca. 400 (delen van) skeletten bekend. Groot verspreidingsgebied.
- Belangrijke vindplaats: Krapina (Kroatië)
Krapina: 800 skeletresten van grote groep Neanderthalers (ca 130.000 BP)
- Botten waren gebroken en beenmerg verwijderd. Ook: snijsporen met vuurstenen
werktuigen (ontvlezing): kannibalisme? > ook in Frankrijk (Moula-Guercy-grot) –
schedel opengebroken voor hersenen.
- Kan ook duiden op grafritueel!
- Ook aanwijzingen voor verwondingen die geheeld zijn
- Verwondingen lijken op rodeo-rijders: fysiek contact met grote dieren – bespringen
van prooi en steken op korte afstand?
- Homo (Sapiens) Neanderthalensis
- -herseninhoud groter dan moderne mens
- -tongbeen duidt op spraakvermogen
- Technologie: levalloistechniek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarahnikki. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
