Risico Conceptueel – Sociale veiligheid – Leerdoelen
De student kent de begrippen sociale veiligheid, integrale veiligheid,
objectieve en subjectieve veiligheid en kan deze toepassen.
Integrale veiligheid
Integrale veiligheid betekent dat je een bepaald veiligheidsprobleem in een
breder perspectief plaatst langs vier verschillende lijnen:
1. tijd,
2. ruimte,
3. sociale netwerken,
4. kennisgebied.
Tijd: een veiligheidsprobleem is geen momentopname maar een onderdeel van
een oorzaak-gevolgketen. Het probleem begint niet op het moment dat de
inbraak is gepleegd of de chloortrein is ontspoord; integrale veiligheid betekent
dat je ook nadenkt over het voorkomen van incidenten en over herstel
naderhand. In dit verband hanteren veiligheidskundigen een veiligheidsketen
met vijf schakels of fasen: proactie, preventie, preparatie, repressie en nazorg.
Ruimte: veiligheidsproblemen zijn zelden een lokale aangelegenheid. Een
veiligheidsprobleem overschrijdt bijvoorbeeld als snel wijk- en gemeentegrenzen,
maar vaak ook provincie- en zelfs landgrenzen. Zodra het probleem een
bepaalde grens overschrijdt, hebben ook andere bestuurslagen een
verantwoordelijkheid in de aanpak. Van sommige problemen is duidelijk dat ze
bepaalde grenzen overstijgen, zoals veiligheid in de luchtvaart, mensensmokkel,
transport van nucleair afval, sekstoerisme, dreiging van terrorisme, en
criminaliteit op internet. Een veiligheidskundige met een integrale visie heeft oog
voor hoe het precies in elkaar steekt en welke maatregelen er genomen kunnen
worden.
Sociale netwerken: een veiligheidsprobleem is niet het probleem van een enkele
persoon of een enkele organisatie. Veiligheidsproblemen zijn problemen die zich
breder uitstrekken en die dus ook moeten worden aangepakt door
samenwerkende personen en organisaties, door coalities van veiligheidspartners.
Daarmee is integrale veiligheid ook een kwestie van informatie-uitwisseling want
samenwerken staat of valt met informatie delen.
Kennisgebied: een integrale benadering houdt in dat je een veiligheidsprobleem
bekijkt vanuit verschillende kennisgebieden of disciplines: een multidisciplinaire
aanpak. Aan een jeugdprobleem bijvoorbeeld zitten vrijwel steeds
opvoedkundige, criminologische en juridische kanten, maar soms bijvoorbeeld
ook cultureel-antropologische of psychologische. Oplossingen voor complexe
maatschappelijke problemen, wat veiligheidsproblemen bijna altijd zijn, zijn
zelden monodisciplinair. Een integrale benadering betekent dat je oplossingen
voor veiligheidsproblemen zoekt vanuit verschillende invalshoeken die elkaar
aanvullen.
Objectieve en subjectieve veiligheid
De termen objectieve en subjectieve veiligheid verwijzen naar de grond waarop
uitspraken over veiligheid zijn gefundeerd: op feitelijkheden of op gevoel.
, Risico Conceptueel – Sociale veiligheid – Leerdoelen
Objectieve veiligheid is een gemeten niveau op een vooraf ingestelde schaal van
veiligheid. Wat men dan weet zijn uiterlijk waarneembare verschijnselen.
Voorbeeld: verkeersveiligheid kunnen we bijvoorbeeld objectief vaststellen door
het tellen van het aantal gewonden en doden in het verkeer. Het vaststellen van
een objectieve maat is lastig genoeg, ook met een voorbeeld als
verkeersveiligheid. Men kan namelijk slachtoffers tellen per 100.000 inwoners,
per reizigerskilometer of per reizigersuur.
Subjectieve veiligheid is de mate waarin mensen zich veilig voelen. Op een en
dezelfde plaats kunnen verschillende mensen zich in verschillende mate veilig
voelen.
Voorbeeld: de een voelt zich onveilig in een bos omdat het donker is, de ander
ervaart angst in de binnenstad vanwege rondhangende jeugd. De een voelt zich
onveilig in het verkeer en de ander voelt zich onkwetsbaar en staat nooit stil bij
mogelijke gevaren.
Objectieve en subjectieve veiligheid houden verband met elkaar.
Voorbeeld: wanneer in een bepaalde wijk steevast voorbijgangers worden
lastiggevallen en beroofd, raakt dat als snel via de pers in bredere kring bekend
en kan het zijn dat mensen, nu zij weten van de situatie daar, zich in die wijk
minder veilig voelen.
De subjectieve veiligheid is dan gering als gevolg van de geringe objectieve
veiligheid.
Sociale veiligheid
Sociale veiligheid verwijst naar de mate waarin mensen beschermd zijn en zich
beschermd voelen tegen persoonlijk leed door misdrijven (criminaliteit),
overtredingen en overlast door anderen. Het gaat hierbij zowel om wat zich
afspeelt tussen individuen als tussen groepen. Sociale veiligheid wordt vooral
geassocieerd met veiligheid in de publieke ruimte, maar het omvat ook de
veiligheid in huis, op school en op het werk.
De student kent de begrippen criminaliteit, deviantie en overlast en kan
deze toepassen.
Criminologie
Criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de
aard en achtergronden van menselijke gedragingen die door de wetgever
strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de overheid en de overige
geledingen van de maatschappij daarop reageert
Criminaliteit
Criminaliteit is eenvoudig te omschrijven als het plegen van misdrijven.
Criminaliteit heeft vaan duidelijk te maken met sociale veiligheid zoals in geval
van woninginbraak, geweld, dronken rijden, fietsdiefstal en vernieling. Bij
criminaliteit horen ook slachtofferloze delicten zoals het verkopen van drugs,
belasting- en verzekeringsfraude of diefstal van software.