Richtlijnen Jeugdhulp
INHOUD
Les 1: Gezinnen met meervoudige en complexe problemen..............................................................2
1.1 Richtlijn: Gezinnen meervoudige en complexe problemen......................................................2
Les 2: Contextuele benadering........................................................................................................... 7
2.1 Weblecture contextuele benadering......................................................................................... 7
2.2 Hoofdstuk 3 Bolt....................................................................................................................... 7
Les 3: Autisme Spectrumstoornis..................................................................................................... 11
3.1 Weblecture Autisme Spectrumstoornissen.............................................................................11
3.2 Hoofdstuk 2; Leven met Autisme........................................................................................... 12
3.3 Filmpje effectieve behandeling TEACH..................................................................................12
Les 4: ADHD.................................................................................................................................... 13
4.1 Weblecture ADHD.................................................................................................................. 13
4.2 Richtlijn: ADHD...................................................................................................................... 13
Les 5: Ernstige gedragsproblemen................................................................................................... 17
5.1 Weblecture ernstige gedragsproblemen.................................................................................17
5.2 Richtlijn: Ernstige gedragsproblemen.....................................................................................18
Les 6: Stemmingsproblematiek, suïcidaliteit en middelengebruik....................................................23
6.1 Weblecture stemmingsproblematiek......................................................................................23
6.2 Richtlijn: Stemmingsproblemen.............................................................................................. 23
6.3 Weblecture middelengebruik.................................................................................................. 26
6.4 Richtlijn: Middelengebruik...................................................................................................... 26
Les 7: Werken aan veiligheid in het gezin........................................................................................ 29
7.1 Bolt: Hoofdstuk 9.................................................................................................................... 29
Les 8: Problematische gehechtheid................................................................................................. 31
8.1 Weblecture problematische gehechtheid...............................................................................31
8.2 Richtlijn: problematische gehechtheid....................................................................................32
Les 9: Scheiding en problemen van jeugdigen.................................................................................34
9.1 Weblecture scheiding en problemen van jeugdigen...............................................................34
9.2. Richtlijn: Scheiding en problemen van jeugdigen..................................................................34
Les 10: KOPP/LVB bij ouders.......................................................................................................... 36
10.1 Richtlijn: KOPP..................................................................................................................... 36
10.2 Wat werkt voor licht verstandelijke beperkte ouders............................................................37
, Richtlijnen Jeugdhulp
Les 1: Gezinnen met meervoudige en complexe problemen
1.1 Richtlijn: Gezinnen meervoudige en complexe problemen
Hoofdstuk 2: definitie en kenmerken
Multiprobleemgezin (Baartman): gezin van minimaal 1 ouder en 1 kind dat langdurig kampt met een
combinatie van sociaal-economische en psychosociale problemen. Er is vaker hulp ingezet, maar
zonder resultaat. Hulpverleners binden vaak dat het gezin weerbarstig is voor hulp, betekent niet dat
deze gezinnen geen hulp zouden willen.
lukt de gezinsleden vaak niet om te veranderen ondanks alle hulp.
Op basis van het onderzoek van Dekovic en Bodden stellen zij vast dat een gezin met meervoudige
en complexe problemen op minimaal 6 van de volgende 7 domeinen langdurige problemen ervaart
(per domein minimaal 1 factor);
1. Kindfactoren: psychische of psychosociale problemen (ontwikkeling, gedrag, laag IQ,
verstandelijke handicap, misbruik etc.)
2. Ouderfactoren: psychische of psychosociale problemen (gedrag, verslaving, laag IQ,
verstandelijke handicap, huiselijk geweld etc.)
3. Opvoedingsfactoren: onvoldoende of inconsistente opvoedingsstrategieën (onmacht, gebrek
aan controle, onveilige hechting)
4. Gezinsfunctioneren: relatieproblemen, conflicten, communicatie, geen organisatie
5. Contextuele factoren: meer negatieve levensgebeurtenissen, financieel
6. Sociaal netwerk: gebrek aan, conflicten etc.
7. Hulpverlening: lange geschiedenis, uithuisplaatsing
Belangrijke kenmerken:
Problemen van psychosociale aard
- Meer internaliserende problemen (depressie) en externaliserende problemen (gedrag) bij
jeugdigen en ouders.
- Bij de ouder meer sprake van verslaving, alleenstaand, tienerzwangerschap en beperking
- Meer problemen in opvoeding
- Vaker sprake van geweld in de contacten en huiselijk geweld.
- Vaak oorzaak van intergenerationele overdracht.
Sociaal-economische problemen
- Financiële problemen.
- Vaak sociaal geïsoleerd
- Voelen zich gestigmatiseerd in de buurt
Problemen met de hulpverlening
- Belemmeringen om hulp te zoeken
- Uithuisplaatsing? Kiezen voor voortdurende nabijheid, waardoor ze uithuisplaatsing proberen
te voorkomen. Of afstand tot de hulpverlening.
Hoofdstuk 3: familiegroepsplan, gezinsplan, doelen en het volgen van de hulp
Familiegroepsplan = plan wat ouders maken met hun omgeving. Het plan is integraal; omvat de
verschillende domeinen waar het gezin problemen heeft. Bestaat uit een aantal concrete doelen. Het
plan is bindend voor alle partijen.
Er zijn verschillende hulpmiddelen ontwikkeld die gebruikt kunnen worden bij het opstellen van een
gezinsplan; wat is de achtergrond en het probleem, wat gaat er goed, de hulpvraag, ondersteunen van
het opstellen van doelen, en wie wat gaat doen.
Hoe wordt het gezin eigenaar van de doelen:
Onderscheid tussen persoonlijk en maatschappelijk doel
Ga een goede dialoog aan, geef gezin de ruimte
Sluit aan bij motivatiestadium
Probeer overeenstemming te krijgen over doelen
Laat de gezinsleden vooral hun eigen woorden kiezen voor hen doel.
, Richtlijnen Jeugdhulp
Opstellen van doelen:
Orden de doelen door te werken met tussendoelen en werkpunten etc.
Zijn er doelen nodig voor de voorwaarden voor hulpverlening, motivatie?
SMART formuleren
Verzamel goede voorbeelden van doelen
Eenvoudig en overzichtelijk.
Monitoring = meten van de problemen aan het begin en het einde en van het effect gedurende de
hulp. Belangrijke factor, wordt gemeten of cliënt tevreden is.
- Goal Attainment Scaling (GAS): methode voor operationaliseren en scoren van doelen in de
hulpverlening. Per behandelaspect vastleggen op welke manier het doel behaald is. Helpt bij
het actief ondersteunen van de cliënt.
- Schaalvragen: vaststellen van de voortgang en het motiveren van de gezinsleden om het doel
te behalen.
Het meten van resultaten door outcome-indicatoren:
Uitval of bereik: hulpverlening wordt uitgevoerd zoals gepland en niet voortijdig wordt
beëindigd.
Cliënttevredenheid: onderzoek of cliënt tevreden is met de hulp.
Doelrealisatie: de mate waarin cliënten zonder hulp verder kunnen en de mate waarin er na
beëindiging van de hulp opnieuw een hulpcontract wordt gestart.
Individuele, niet vrij toegankelijke jeugdhulp nog 2 indicatoren:
De mate waarin problemen zijn verminderd en zelfredzaamheid is toegenomen.
De mate waarin doelen gerealiseerd zijn.
Hoofdstuk 4: ‘goed genoeg’ opvoederschap
Van belang dat ouders juiste opvoedvaardigheden bezitten om jeugdigen behoorlijk te laten
ontwikkelen.
Vier kwalificaties van ouderschap bij ouders met verstandelijke beperking: goed ouderschap, goed
genoeg ouderschap, problematisch ouderschap en tekortschietend ouderschap.
Goed genoeg ouderschap = proces dat tegemoetkomt aan behoeften van het kind, volgens
bestaande culturele standaarden die kunnen veranderen van generatie tot generatie.
Basisbehoeften; lichamelijke verzorging, voeding en bescherming. Emotionele behoeften; liefde, zorg
en verbintenis + controle en het consistent stellen van grenzen + stimuleren van de ontwikkeling.
Best Interest of the Child model (BIC-model) biedt een overzicht van factoren die in kaart gebracht
moeten worden voor het goed genoeg opvoederschap en kan dienen als ‘beoordelingskader’
1. Adequate verzorging: gezondheid en fysieke welbevinden van jeugdige (kleding, onderdak,
voeding). Er is een inkomen om dit te voorzien.
2. Veilige fysieke directe omgeving: afwezigheid van fysiek gevaar in woning of buurt. Geen
vorm van mishandeling
3. Affectief klimaat: ouders geven hun kind emotionele bescherming, steun en begrip. Er is een
veilige hechting en sprake van wederzijdse genegenheid
4. Ondersteunende flexibele opvoedingsstructuur:
a. Regelmaat
b. Aanmoediging, stimulering
c. Grenzen en regels
d. Controle uitoefenen
e. Ruimte schenken en vrijheid geven om initiatief te nemen
f. Niet meer verantwoordelijkheid dan de jeugdige aankan.
5. Adequaat voorbeeldgedrag ouders: laten zien van normen en waarden
6. Interesse
7. Continuïteit in opvoeding en verzorging, toekomstperspectief: de ouders zorgen ervoor dat er
een veilige hechting optreedt en jeugdige heeft vertrouwen in aanwezigheid van ouders
8. Veilige fysieke wijdere omgeving: buurt en samenleving zijn veilig.
, Richtlijnen Jeugdhulp
9. Respect: de behoeften, wensen etc worden serieus genomen door de omgeving. Geen sprake
van discriminatie
10. Sociaal netwerk: ouders en jeugdige kunnen terugvallen op hun netwerk
11. Educatie: mogelijkheid van scholing en opleiding op zijn persoonlijkheid en talenten te
ontplooien
12. Omgang leeftijdgenoten
13. Adequaat voorbeeldgedrag in de samenleving: contact met andere jeugdigen en volwassenen
die voorbeeld zijn voor huidig en toekomstig gedrag en die normen en waarden overbrengen
14. Stabiliteit in levensomstandigheden, toekomstperspectief: omgeving verandert niet
onverwachts. Er wordt rekening gehouden met de jeugdige.
De behoeftenpiramide van Maslow worden 5 behoeften onderscheiden: fysiologische behoeften,
veiligheid en stabiliteit, liefde en verbondenheid, waardering en zelfontplooiing.
Veel voorwaarden uit het model passen bij de behoeftenpiramide.
Beginnen bij de basis: adequate verzorging en veilige directe en wijdere omgeving. Ook veiligheid is
een belangrijke voorwaarde voor de ontwikkeling. Daarnaast ook continuïteit in opvoeding en
verzorging en stabiliteit in levensomstandigheden.
Als de veiligheid van een jeugdige niet voldoende gewaarborgd is wordt er met alle betrokkenen een
veiligheidsplan opgesteld. Dit is een aanvulling op het gezinsplan. Gezinsplan is langere termijn,
veiligheidsplan gaat om het maken van afspraken dag tot dag. Dit heeft de volgende kenmerken:
- Openheid over de opgelopen schade in het verleden en gevaar in toekomst
- Betrokkenheid van netwerk
- Duidelijkheid over veiligheidsdoelen en eisen
- Beschrijving van regels, acties en afspraken
- Regels over wat te doen bij triggers
- Voortdurende aanscherping, ontwikkeling en toetsing
- Onderschreven door alle betrokkenen.
De factoren armoede, ouderproblematiek en de samenleving hebben invloed op basis van waaruit
ouders kunnen werken aan goed genoeg opvoederschap, maar krijgen niet genoeg aandacht in de
praktijk.
Armoede
Zorgt ervoor dat ouders niet altijd in de basisbehoeften van het gezin kunnen voorzien en geeft de
ouders veel stress. Het gevolg van stress is dat de band tussen ouder en kind onder druk kan komen
te staan. Langdurige stress kan leiden tot minder sensitiviteit in de ouder-kind interactie, wat kan
leiden tot onveilige hechting.
Belangrijke risicofactor voor kindermishandeling, minder veilige buurt, ongezonde levensstijl en het
verliezen van sociale netwerk.
Armoede is een risicofactor voor alle genoemde voorwaarden in het BIC-model.
Ouderproblematiek
LVB-problematiek:
- IQ-score tussen 50 en 75 met beperkt sociaal aanpassingsvermogen en bijkomende
problematiek.
- Moeite met nemen van beslissingen en niet kunnen verplaatsen in behoefte van kind.
- Problemen met interactie kind
- Gezagsproblemen
- Vaak geen sociaal netwerk
Psychische problemen en/of verslaving:
- Kinderen lopen grotere kans om zelf psychische stoornis te ontwikkelen en om mishandeld te
worden.
- Bieden van beperkte fysieke zorg en emotionele ondersteuning, minder structuur en vaak
opleggen van straf.
- Ouders met PTSS beoordelen relatie met hun kind slechter
- Traumatische ervaring zorgt voor minder sensitiviteit met kind.
