In dit document staan de aantekeningen van alle hoorcolleges voor het vak Staatsrecht 3 aan de Rijksuniversiteit Groningen. Door het enkel leren van deze college heb ik een 8.9 behaald op het tentamen!
Organen:
- bondsdag: is het parlement, vergelijkbaar met onze tweede kamer. Die
worden rechtstreeks gekozen in onderstaande procedure. Wordt gezien
als het hoogste orgaan van Duitsland want is dus rechtstreeks gekozen.
Alle organen ontlenen hun gezag direct of indirect aan de Bondsdag
legitimatieketen van Duitsland.
- Bondsraad: de vertegenwoordiging van de 16 landsregeringen. Hierdoor
hebben de landen ook invloed op de wetgeving. Wordt gekozen door de
Landsraad (uitzondering op de legitimatieketen)
- Bondskanselier: vergelijkbaar met onze minister-president. In de leider
van de regering en wordt gekozen bij meerderheid door de Bondsdag. Het
vertrouwensbeginsel loopt via de bondskanselier en dus niet via
individuele ministers.
- Bondspresident: is het staatshoofd, vergelijkbaar met onze koning. Zit
niet in de regering en heeft alleen ceremoniële bevoegdheden. Wordt
gekozen door de bondsvergadering, dus niet rechtstreeks door het volk.
Moet alle wetten bekrachtigen. Kan de bondsdag ontbinden op grond van
art 68 Gg.
- Bondsverzameling: wordt gekozen door de Bondsdag en Landdag, dus
centrale en federale verdediging. Kiezen de Bondspresident.
Ongeschreven staatsrecht
Is geen eenduidig antwoord over. De grondwet is zeer gedetailleerd en daarom is
ongeschreven staatsrecht minder nodig. Bovendien is de grondwet vrij makkelijk
te veranderen, dus daardoor ook minder nodig. Een interpretatie van de
grondwet door het Bundesverfassungsgericht wordt gepubliceerd in het
Staatsblad, en dit heeft ook algemeen verbindende werking dus eigenlijk geen
ongeschreven staatsrecht.
Herziening van de grondwet
Procedure is geregeld in art 79 Gg. Is alleen mogelijk als er een wet is die
uitdrukkelijk aanwijst wat en hoe de grondwet veranderd moet worden. De
wijziging moet ook in het Gg worden doorgevoerd, zodat het Gg compleet blijft
(wat in Oostenrijk bijvoorbeeld niet zo is).
Kan alleen gewijzigd worden met 2/3 meerderheid van de leden van de
Bondsdag en 2/3 meerderheid van de stemmen van de Bondsraad verschil in
stemmen en leden omdat bij de Bondsraad de stemmen namens één land
allemaal hetzelfde moeten zijn.
Volgens art 79 lid 3 Gg is er geen mogelijkheid om art 1 en art 20 te wijzigen
dus de Federatie Duitsland moet blijven bestaan. één mogelijkheid om hier
onderuit te komen: via art 146 Gg er kan een geheel nieuwe constitutie
worden aangeboden door het gehele Duitse volk
Kiesstelsel
Iedereen brengt twee stemmen uit:
1. op een districtafgevaardigde, waarbij je op een persoon stemt er zijn
299 districten en die vullen de helft van de Bondsdag
, 2. je stemt op een lijst en niet op een persoon hiermee wordt de andere
helft van de Bondsdag gekozen.
Iedere kandidaat kan in een kiesdistrict gekozen worden (dus via de eerste
stem), maar kan ook op een lijst staan. Je kan dus twee keer gekozen worden als
persoon.
Als je een districtenzetel hebt gewonnen, gaat je stem van de lijst af.
Voorbeeld 1: als je 200 zetels via district hebt gekregen en 210 via de lijst 200
komen in de Bondsdag via voorkeursstemmen, 10 via de stemmen van de lijst.
(Uberhangmandate persoon komt er via voorkeursstem in, terwijl hij niet via
de lijst wordt gekozen)
aantal zetels van een partij wordt dus bepaald door het aantal lijststemmen.
Zo kunnen ook kleinere partijen in de Bondsdag komen, want die hebben
waarschijnlijk onvoldoende stemmen om via voorkeursstemmen binnen te
komen.
Voorbeeld 2: 210 zetels via district, 200 zetels via lijst dan komen er meer
mensen in de Bondsdag. Stemmen via het district kunnen niet weggestreept
worden als daar geen stemmen tegenover staan bij de lijst (Ausgleichmandate
persoon komt er via lijstzetel in, omdat er meer lijststemmen zijn dan
voorkeursstemmen)
Coöperatieve bondsstaat
Er bestaat een samenwerkingsverband tussen de bond en de landen. Het is niet
zo dat of de bond of een land optreedt. De landen mogen veel zelf regelen en
hebben ook een eigen deelstaatgrondwet niet alle landen hebben dus ook
dezelfde organen. Er zijn wel een aantal regels: landen moeten sociaal
democratisch zijn.
- autonomie: verfassungsautonomie
- homogeniteit, art 28 Gg
- samenwerking: tussen landen
Regelgevende bevoegdheden
De soeverein moet gedeeld worden, anders is het geen Federatie. Als iets niet in
het Gg staat, dan mogen de landen hier zelf over beslissen.
Soorten bevoegdheden:
- bevoegdheden die enkel toekomen aan de bond
- concurrerende bevoegdheden: zowel de landen als de bond zijn bevoegd.
De regel is dat als de bond iets gaat regelen, dan zijn de landen niet meer
bevoegd. De praktijk leert dat de bond veel naar zich toetrekt waardoor er
weinig overblijft voor de landen.
Binnen deze categorie van concurrerende bevoegdheden bestaat er nog
een categorie van ‘pingpongbevoegdheden’: landen zijn hier bevoegd om
in van federale wetgeving af te wijken. Dit gebeurt vrijwel nooit, maar de
landen dreigen daar wel mee politiek spel
- bevoegdheden die enkel toekomen aan de landen
Bondsdwang
Als de landen hun grondwettige plichten niet nakomen dan kan de Bond
ingrijpen door middel van bondsdwang op grond van art 37 Gg. Dit wordt echter
nooit gebruikt omdat de Bondsraad hier inspraak op heeft.
, Bondsinterventie is ook mogelijk bij lokale noodtoestand, maar ook hier heeft de
Bondsraad inspraak. De Bondsraad moet dan dus goedkeuren dat er wordt
ingegrepen in een buurland en zal dus niet snel gebeuren.
- bondsdwang art 37
- bondsinterventie art 35 en 91
- bondstoezicht
- als eigen aangelegenheid art 84
- in opdracht art 85
Wetgeving
Het initiatief van wetgeving ligt bij drie organen, art 76 Gg:
- Bondsregering
- Bondsdag (formeel gezien de enige wetgever want is als enige
democratisch gekozen)
- Bondsraad
- (bondspresident d.m.v. bekrachtiging)
De meeste wetsvoorstellen zijn afkomstig van de Bondsregering. Zo werkt dit
proces van wetgeving:
1. voorstel wordt naar de Bondsraad gestuurd en die vaardigen een advies
uit.
2. Als de Bondsraad commentaar heeft gegeven – of de termijn is verstreken
zonder commentaar – wordt het naar de Bondsdag verstuurd
3. Bondsdag komt met een wetgevingsbesluit
4. Wetgevingsbesluit wordt weer naar de Bondsraad gestuurd (tweede
keer). Hier zijn er twee mogelijkheden:
- toestemmingswetten: de Bondsraad kan hier het wetgevingsbesluit echt
tegenhouden.
- Bezwaar wetten:
1. Bondsraad kan de wet aannemen
2. Voorstel wordt verworpen met een normale meerderheid wordt het
teruggestuurd naar de Bondsdag en die kan het met normale
meerderheid weer overrulen.
3. voorstel wordt verworpen met meer dan 2/3e meerderheid
Bondsdag kan het nu alleen nog overrulen met ook 2/3e meerderheid.
Hoe groter de meerderheid van de Bondsraad, hoe meer mensen mee moeten
stemmen in de Bondsdag bij de tweede lezing.
Als er in het Gg bij bepaalde onderwerpen wordt gezegd dat het een
toestemmingswet is, dan is dat zo. Als dat niet wordt gezegd, is het een wet waar
de Bondsraad alleen bezwaar tegen kan maken.
Het gebruik van overlegcommissies: de Bondsraad kan bij formele beslissing
(dus nadat dat Bondsdag het wetgevingsbesluit heeft gemaakt) verzoeken om
een overlegcommissie aan te stellen. Dit bestaat uit leden van de Bondsdag en de
Bondsraad. De Bondsraad heeft hier geen amendementsrecht maar kan hier wel
duidelijk maken aan de Bondsdag wat ze niet chill vinden aan het wetsvoorstel.
Als er sprake is van een instemmingswet, kan ook de Bondsdag verzoeken om
een overlegcommissie.
NOG UITZOEKEN
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annapothof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
