Reflecteren H1
• INLEIDING REFLECTEREN H1.
Voor het ontwikkelen van je professionaliteit gebruikt je kennis uit allerlei bronnen. Een belangrijke
kennisbron wordt gevormd door je eigen ervaringen.
• 1.1. ERVARINGEN CENTRAAL.
Leren is vanuit diverse perspectieven te beschouwen. Je kunt leren bekijken als een onbewust proces
of juist als een bewuste activiteit. Ook kan leren worden beschouwd als vooral een cognitief proces
( vooral denken), of een proces waarin emoties ook een rol spelen. Leren kan ook bekeken worden als
een proces dat met name door de binnenwereld van het individu wordt gevoed, of juist als een sterk
door de omgeving beïnvloede activiteit. Alle deze benaderingen staan niet tegenover elkaar, maar
vullen elkaar aan en geven ons een steeds completer beeld van hoe mensen leren. De opvatting over
leren is de afgelopen decennia sterk veranderd. Vroeger dacht men dat je alleen leerde op school de
eerste jaren van je leven. Nu is men ervan overtuigd dat je de rest van je leven doorleert, ook door
middel van ervaringen die je meemaakt.
• 1.1.1. LEREN DOOR TE ERVAREN.
John Dewey ( 1859 – 1952) Paulo Freire ( 1921 – 1997)
Filosoof / pedagoog Pedagoog
Leren is niet het eigen maken van kennis, maar Hij ontwikkelende in de sloppenwijken van
‘het je eigen maken van Brazilië een nieuwe methode voor alfabetisering.
oplossingsmogelijkheden’.
Dewey ging ervan uit dat je vooral leert door te In deze methode werden de ervaring en de
doen en door je te realiseren wat je doet. beleving van de analfabete bewoners als
uitgangspunt genomen.
Freire liet op deze manier zien dat mensen pas
gemotiveerd zijn om te leren als ze het geleerde
ook kunnen koppelen aan hun eigen ervaringen
en dat wat ze leren ook kunnen gebruiken in hun
leven.
,• 1.1.2. CONSTRUCTIVISTISCHE OPVATTING.
De essentie van constructivistische opvatting over leren kan als volgt worden weergegeven.
- Leren is een proces van kennisconstructie.
Je verleent betekenis aan individuele of collectieve ervaringen en construeert op die manier
( nieuwe) kennis.
- Leren als kennisverwerving is een actief proces en daarin neem je steeds meer
verantwoordelijkheid.
In het beginstadium zal er sturing zijn van een docent, gaande weg die je alles zelf.
- Leren is het voortbouwen op al aanwezige kennis.
Niemand is zonder kennis. Je bent echter niet altijd bewust van de aanwezige kennis.
- Leren is een sociaal proces.
Leren doe je samen met anderen en in interactie met elkaar.
- Leren, en dus ook kennis als resultaat van dat leerproces, is situatie- en contextgebonden.
Het leren, en dus ook de kennis die je opdoet, wordt beïnvloed door omgeving en
omstandigheden.
In een constructivistische opvatting over leren, vormen ervaringen en al aanwezige ( bewuste en
onbewuste) kennis dus belangrijke elementen in het leerproces.
• 1.2. KENNIS CONSTRUEREN.
Vanuit de constructivistische opvatting over leren wordt kennis niet gedifnieerd als objectieve kennis
of kennis die statisch is ( altijd hetzelfde blijft). Kennis is subjectief, wordt geleurd door de
persoonlijke waarden en opvattingen van degene die de kennis verwerft. Kennis waarvan je in je
opleiding gebruikmaakt is onder te verdelen in 4 categorieën :
1. Kennis uit formele bronnen.
Onder kennis uit formele bronnen verstaan we kennis die je vindt in vakliteratuur ( boeken,
artikelen). Dat is kennis, vervat in theorieën, modellen, methoden, methodieken en technieken.
2. Kennis uit informele bronnen.
Informele bronnen zijn media, collega’s of ‘van horen zeggen’. Via de radio en tv, kranten,
tijdschriften en in toenemende mate internet verwerf je bewust en soms ook onbewust veel
kennis.
3. Kennis uit eigen ervaringen.
, In de opleiding die j ervaringen op in het volgen van onderwijsprogramma’s, in het bestuderen
van lesstof, in het samenwerken met medestudenten en docenten. Evaringen op stages en in het
dagelijks leven, dragen bij aan het ontwikkelen van nieuwe kennis.
4. Verborgen kennis ( tacit knowlegde).
Intuïtie is een verborgen kennis. Gladwell noemt intuïtie ‘flitsend denken’. Het belang van
intuïtie als bron van kennisverwerving krijgt vaak onvoldoende erkenning, omdat we al snel
ander denken bovenop zetten. We weten niet waar de eerste druk vandaan komt, kunnen deze niet
begrijpen en zetten hem weer opzij.
• 1.2.1. GEBRUIKMAKEN VAN ALLE BRONNEN.
Leren wil zeggen je bewust worden van diverse bronnen van kennis, daar betekenis aan geven en dat
verwerken en omzetten in handelen.
• 1.3. CYCLISCH LEREN.
David Klob, een Amerikaanse psycholoog en pedagoog, heeft
meer inzicht verschaft in het proces van leren van ervaringen.
Klob onderscheidt twee dimensies in leren:
1. Leren uit theorie ( abstract leren) versus leren uit de
praktijk ( concreet leren).
2. Actief leren ( doen) versus reflectief leren ( beschouwen).
• 1.3.1. VIER TYPES VAN LEREN.
1. Divergeerder of bezinner of dromer.
Genereert snel nieuwe ideeën. Is gericht op mensen en menselijke processen en bekijkt
problemen van alle kanten.
2. Assimilator of denker.
Blinkt uit in het integreren van uiteenlopende observaties. Is gericht op waarnemen, beredeneren
en denken.
3. Convergeerder of beslisser.
Toont zijn kwaliteit in situaties waar een antwoord of oplossing nodig is om een kwestie op te
lossen. Is gericht op ideeën, modellen, begrippen en structuren.
4. Accommodator of doener.
Is goed in het zich snel aanpassen aan de situatie. Een doener is gericht op acties, en op het maken
van doelen en een eigen programma.
