Samenvatting hoofdstuk 1
Kennismaking met duurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling voltrekt zich op wereldwijde schaal. Tegelijk heeft die ontwikkeling gevolgen
voor alle afzonderlijke landen, en zeker ook voor Nederland. Het is een ingrijpende ontwikkeling, die
diep zal inwerken op de gehele samenleving. Duurzame ontwikkeling gaat over de relatie tussen
mens en natuur, en over het streven naar een gezond evenwicht tussen de belangen van mensen,
economie en het milieu. Duurzame ontwikkeling gaat ook over de relatie tussen mensen onderling,
bijvoorbeeld over de verdeling van welvaart.
Het doel van duurzame ontwikkeling is, geleidelijk te komen tot een wereld waarin een steeds groter
percentage van de mensen kan leven in een acceptabele situatie waarin men op zijn minst kan
beschikken over goede gezondheidszorg, voeding, huisvesting, scholing enzovoorts. Deze
verspreiding van welvaart en welzijn naar alle plaatsen van de wereld is de ene dimensie: plaats, ook
aangeduid als ‘hier’ en ‘daar’.
Tegelijk is het doel van duurzame ontwikkeling om de wereld zo in te richten dat aan die wensen van
welvaart en welzijn duurzaam, blijvend dus, voldaan zal kunnen worden. Deze wens, van een
samenleving die tot in de verre toekomst zal blijven bestaan, vormt de andere dimensie: tijd, oftewel
‘nu’ en ‘later’. Duurzame ontwikkeling is een bijzonder ingewikkeld proces. Het staat vast dat er voor
het bereiken van echt grote verbeteringen op zijn minst tientallen jaren nodig zullen zijn, dus de
tijdsdimensie strekt zich uit tot ver in de toekomst. Zulke grote verbeteringen zijn alleen mogelijk via
ingrijpende transities.
Duurzame ontwikkeling heeft met allerlei dingen in de wereld te maken. Een goede manier om in al
die zaken een overzicht te krijgen is de ‘Triple P’, de driehoek people, planet en profit. In plaats van
de laatste term wordt ook het ruimere begrip ‘prosperity’ gebruikt.
Geen mens kan zeggen of de ontwikkeling van de wereld ook echt in duurzame richting zal lopen. Als
dat niet lukt, bestaat er het risico dat er niet alleen geen reële verbetering zal optreden in de
levensomstandigheden van mensen in de armere delen van de wereld, maar zelfs dat de rijkere
delen afglijden naar een ellendige situatie, en misschien naar het einde van onze beschaving.
Lukt het wel om in duurzame richting te ontwikkelen, dan zal er vast niet een wereld ontstaan waarin
alle problemen zijn opgelost. Zoals al gezegd, zullen oplossingen van de huidige problemen altijd wel
weer nieuwe problemen oproepen. Maar als het meezit, is het resultaat misschien een wereld
waarin de welvaart steeds meer eerlijk
verdeeld wordt: over de mensen die op dat moment leven, en over de huidige en de toekomstige
generaties.
Er kan topdown aan duurzame ontwikkeling worden gewerkt, door regeringen, grote bedrijven en
internationale organisaties. Daarnaast kan duurzame ontwikkeling ook bottom‐up worden
aangepakt, waarbij afzonderlijke mensen, alleen of in groepen, initiatieven kunnen nemen. De beide
benaderingen, topdown en bottom‐up, vullen elkaar aan en versterken elkaar. Iedereen kan een
steentje bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van onze wereld.
Naast de tweedeling ‘topdown’ – ‘bottom‐up’ is er een andere: die van ‘beheersing’ tegenover
‘adaptatie’. In het ene geval probeert men vanuit eigen kracht alles in de hand te houden, in het
andere ligt de nadruk meer op het meebewegen met bestaande natuurlijke krachten
1