Dit document is een samenvatting van alle hoor- en werkcolleges van het vak Inleiding Constitutioneel Recht, gegeven op Tilburg University in het 1e jaar.
De lege ferenda: Zoals de wet zou moeten zijn.
De lege lata: Zoals de wet nu is.
Federale staat: Bevoegdheden zijn verdeeld tussen het federale niveau en de deelstaten.
De grondrechten staan in hoofdstuk 1 van de Nederlandse grondwet.
Formeel recht beschrijft de procedure.
Materieel recht heeft betrekking op de inhoud.
Constitutioneel recht houdt zich bezig met:
- De organisatie van de staat
- De verhouding tussen burger en overheid
Checks and balances: De samenwerking en controle tussen de 3 staatsmachten.
Organieke wetten: Wetten die betrekking hebben op de organisatie van de staat. Ze staan
voorgeschreven in de grondwet.
Een wet in formele zin is een wet die is vastgesteld door de regering en Staten-Generaal
gezamenlijk.
Een wet in materiële zin wordt ook wel een algemeen verbindend voorschrift genoemd.
Een rechtshandeling is een handeling van een natuurlijke of rechtspersoon die is gericht op
het tot stand brengen van een rechtsgevolg.
De 4 beginselen van de rechtsstaat:
1. Legaliteitsbeginsel
2. Trias politica
3. De grondrechten
4. De rechterlijke controle op het overheidsoptreden
Legaliteitsbeginsel: Al het overheidsoptreden moet berusten op een wettelijke grondslag.
Horizontale machtenscheiding: De spreiding van overheidsbevoegdheden over de
wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
Rechtsbeginsel: Waarborgt vrijheid van burgers via verdeling overheidsmacht over
meerdere overheidsambten.
,De sanctie van de Ministeriële verantwoordelijkheid (sinds 1848) is de
Vertrouwensregel (Een minister moet aftreden als de 2e kamer geen vertrouwen meer
in hem heeft).
Nederland heeft geen strikte machtenscheiding, maar checks and balances
(samenwerking en controle).
Het belangrijkste voorbeeld van checks and balances in Nederland is artikel 81 van de
grondwet: De vaststelling van wetten geschiedt door de regering en Staten-Generaal
gezamenlijk.
De regering kan via koninklijk besluit, algemene maatregelen van bestuur uitvaardigen. Dit
wil zeggen wetten in materiële zin.
Klassieke grondrechten: Grondrechten die de overheid onthouden van inmenging (Vrijheid
van drukpers etc.)
Sociale grondrechten: Grondrechten die de overheid moet faciliteren
Formele wetgever: Staten-Generaal en de regering.
John Locke: Niemand mag rechter zijn in zijn eigen zaak.
Democratiebeginsel: Alle burgers moeten gelijk worden behandeld door de wet.
Nederland heeft een lijstenstelsel: De mensen die in de kamer komen worden
samengesteld door een partij en wij stemmen op een partij.
Nederland heeft een evenredige vertegenwoordiging: De zetels die kunnen worden
toebedeeld, die worden evenredig toebedeeld aan het aantal uitgebrachte stemmen
(tegenhanger van districtenstelsel).
De kiesdrempel in Nederland is hetzelfde als de kiesdeler (het aantal uitgebrachte
stemmen gedeeld door het aantal zetels).
Democratische rechtsstaat:
- Actief en passief kiesrecht
- Politieke grondrechten
- Pluriforme media
- Openbaarheid van bestuur en besluitvorming
Sociale rechtsstaat:
- Beschermende, stimulerende en herverdelende sociaal-economische maatregelen:
minimumvoorwaarde voor reële gelijkheid van kansen.
- Verzorgingsstaat
Voorstellen tot een grondwetsherziening worden vaak voorbereid door een
staatscommissie.
, Constitutie: Een constitutie is de grondslag van de democratische rechtsstaat. Het regelt de
staatsinrichting. Alle landen hebben een constitutie.
Rigide grondwet: Grondwet die moeilijk is om te veranderen.
Herziening van grondwet:
- Overwegingswet moet worden aangenomen
- 2e kamer wordt ontbonden
- Herverkiezingen
- ⅔ moet instemmen met de grondwetswijziging van de 2e en 1e kamer.
Werkcollege 1
Grondwet: Is een wet met hoger rechtskarakter. Hij is dus belangrijker dan andere wetten.
De grondwet bevat de belangrijkste constitutionele regels.
Het statuut voor het koninkrijk der Nederlanden en verdragen staan boven de grondwet.
Kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging:
Voordelen:
- Beste afspiegeling van de samenleving.
- Er gaan weinig stemmen verloren.
Nadelen:
- Veel kleine partijen in het parlement.
- Je het geen band met de kamerleden.
Districtenstelsel (Meerderheidsstelsel):
Voordelen:
- Goede band met de vertegenwoordiger
- Geen versplintering
Nadelen:
- Veel stemmen gaan verloren
3 staatsrechtelijke hoedanigheden van de koning:
1. Staatshoofd
2. Lid van de regering
3. Privépersoon
College 2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sjorsvoets. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,24. Je zit daarna nergens aan vast.
