Aantekeningen colleges Letterkunde van de Verlichting
Intoductie – 9/11/20
Hoorcollege 1 – 10/11/20
De lange achttiende eeuw
- Genootschap Felix Meritis (1788) = ‘Gelukkig door verdiensten’
o Je kwam er alleen in als je mensen kende
- Meritocratie: maatschappijmodel waarin de sociaaleconomische positie van elk
individu is gebaseerd op zijn of haar verdiensten
o Emancipatiestreven
- Voordracht over de anatomie door Andreas Bonn voor het departement der
Tekenkunde van Felix Merites (1792) – Adriaan de Lelie
o Menselijke anatomie tekenkundig en wetenschappelijk
- Koffiehuizen in de achttiende eeuw
o Publieke ruimte, publieke opinie, nieuws (kranten, spelletjes)
o Laagdrempeliger, openbaar, toegankelijk voor niet-leden
o Vermenging middenklasse met lagere klasse (geen geld voor eigen krant)
Wat is Verlichting?
- Immanuel Kant (1724-1804)
- Artikel ‘Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?’ in Berlijns tijdschrift, groot
publiek
o ‘Antwoord op de vraag: wat is Verlichting?’
- Fysico-theologie: twee manieren om naar de mens te kijken; religieus (Bijbel,
openbaring) en verstand door observatie (inductie) => protestantisme
, - Kenmerkend Verlichting: verbetering van de samenleving en mens individueel,
nurture, betere wereld creëren, vooruitgangsgeloof
Verlicht mensbeeld
- Ontwikkeling van de capaciteit van de rede
- In combinatie met de zintuigen: empirisme
- Autonoom subject: zelfdenkend en zelfbesturend
- Sociaal wezen: religie en staat
- Kritisch t.o.v. autoriteit: religie en staat
- Geloof in voortuitgang en maakbaarheid
- 1700-1800: Buitenhuizen (rijkdom en handelsgeest)
- 1781: Planetarium Elise Eisinga
- 1780-1795: De patriotten
- 1672: Rampjaar, Willem III stadhouder
- 1747: Franse invasie; Willem IV stadhouder
Pruikentijd
- Marie Antoinette
‘Twee meisjes of kunst en natuur’ – Christian Fürchtegott Gellert
- Aandacht voor Duitse literatuur, reactie op dominantie Franse literatuur
1776: Onafhankelijkheidsverklaring Amerika
1780-1784: Vierde Engelse Oorlog
1795: De Nederlandse Revolutie
Jan Saliegeest
- Decadentie, hofleven
- Iemand in saliegeest: komt tot niet, kan niets
1804-1813: Geleidelijke inlijving bij het Franse Rijk
1815-1830: Koninkrijk der Verenigde Nederlanden
- Willem I (eerste koning), zoon van Willem V (laatste stadhouder)
De Nederlandse Republiek en de Verlichting
- Geen soeverein heerser, gewestelijke en lokale autonomie
- Hoge mate van verstedelijking (veel burgers)
- Religieus pluriform ‘omgangsoecumene’ (= als niet-gereformeerde kon men omgaan
met gereformeerden) (verborgen katholieke kerken)
- Toevluchtsoord voor vrijdenkers
- Voldoende fondsen voor kunst en wetenschap
- Florerend boekbedrijf
, Hoorcollege 2 – 17/11/20
Frans-classicisme en Radicale Verlichting
Twee Verlichtingen
De Republiek Frankrijk
- Gematigd Radicaal
- Klassieke bronnen Moderne wetenschap
- Geloof en wetenschap verzoend Antikerkelijk
- Consoliderend Revolutionair
Pierre Corneille (1606-1684)
- Advocaat en schrijver
- Grondlegger Frans-classicisme
- Le Cid (1636)
- La querelle du Cid
- 1647, lid Académie Française
Frans-classicisme
- Poëtische gerechtigheid: wie goed handelt wordt beloon, wie slecht handelt wordt
hiervoor bestraft
- Tragediekomedie: mengeling kenmerken tragedie en komedie; er zijn zowel
verliezers als winnaars, geen centrale held
- Agnitio > onthulling, kennistoename
- Vraisemblance (waarschijnlijkheid); wat er op het toneel gebeurd, moet
waarschijnlijk kunnen zijn / kunnen voorkomen
o Eenheid van tijd en plaats
- Bienséance (decorum); betamelijkheid, in overeenstemming met het fatsoen, de
moraal; geen geweld of overdreven hartstocht; rationaliteit, redelijkheid
o Geen geweld op het toneel
o Sociale klassen gehandhaafd
Nil volentibus arduum (1669-1681)
- Vertaling: ‘Niet is onmogelijk voor degenen die willen’
- Beschavingsoffensief
- Afkeuring hartstochten in aristotelische tragedie
- Uitbanning politieke en religieuze actualiteit
- Sterk moraliserende, veroordelende visie met onmiskenbare elitaire trekken
- Gebruik én misbruik des tooneels – Andries Pels
Balthasar Huydecoper (1695-1778)
- Aanhanger doctrine classique
o Achilles (1719)
o Arzases (1722)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romyvandermolen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.