Dit is een samenvatting van het boek 'De Samenleving, kennismaking met de sociologie' van de auteurs Joh Macionis, Bram Peper en Joanna van der Leun (14e druk). Deze samenvatting bevat 40 pagina's. Hierin worden de hoofdstukken 1,3,4,5,6,8,14 & 15 samengevat. Met deze samenvatting heb ik een 8,6 ge...
Sociologie kun je omschrijven als het systematisch onderzoek van de menselijke samenleving. De
kern hiervan is de sociologische visie of het sociologisch perspectief.
δ 1.1 het sociologisch perspectief
leerdoel: uitleggen hoe een socioloog naar de wereld kijkt
de samenleving heeft veel invloed op de besluiten die de mens neemt, bijv. kinderen. Als je dit per
land verschilt zie je dat in het ene land het kind gemiddelde hoger ligt bij de andere. Dat komt door
de invloeden die in dat land spelen.
De Franse socioloog Emile Durkheim heeft laten zien dat zelfdoding onderhevig is aan de invloed van
sociale factoren op het individuele gedrag. Mensen in bepaalde categorieën zullen minder snel
zelfdoding doen, Durkheim verklaarde dit in termen sociale integratie. Mensen met sterke sociale
banden zullen minder snel zelfdoding doen dan meer individualistische mensen.
Een bestaan in de marges van de samenleving en het doormaken van een sociale crisis helpen
mensen bij het leren zien vanuit het sociologisch perspectief. Hoe groter de marginaliteit van de
individu, hoe beter zij in staat is om het sociologisch perspectief te hanteren. Mensen uit een andere
groepering of die een rang onder mensen staan zijn zich meer bewust van sociale patronen. Je kunt
beter uit de voeren met de sociologische visies als je afstand neemt van je gewoontes en ns leven
weer met nieuwsgierigheid bekijkt.
Perioden waarin de samenleving veel verandering ondergaat kan dit je uit evenwicht brengen en
bewegen tot het aannemen van de sociologische visie. De Amerikaanse socioloog Mills illustreerde
dit aan de hand van de crisis uit de jaren dertig. Mensen dachten dat het hun schuld was dat ze geen
baan meer hadden tot ze inzagen dat de economie in elkaar was gestort en het dus niet hun schuld
was. Mills zei dat mensen gebruik gaan maken van sociologische verbeeldingskracht en dat je
daardoor beter inzicht krijgt in het functioneren van de samenleving en de wijze waarop hun leven
wordt beïnvloed. PRIVATE TROUBLES VS PUBLIC ISSUES
δ 1.2 het belang van een mondiale visie
leerdoel: uitleggen waarom een mondiaal perspectief nodig is om de samenleving te begrijpen
De nieuwe informatietechnologie zorgt dat de hele wereld met elkaar verbonden is. Daardoor
hanteren sociologen nu het mondiaal of globaal perspectief het studeren van de wereld in zijn
geheel en de plaats die onze samenleving daarin inneemt. De wereld kent ongeveer 3 brede
categorieën die je kunt onderverdelen. Hoge-inkomenslanden zijn landen met de hoogste
algemene levenstandaard. De tweede categorie zijn de middeninkomenslanden landen met een
levensstandaard die je gemiddeld kunt noemen. En de laatste categorie zijn de lage-
inkomenslanden landen met een lage levenstandaard, waarvan de meeste inwoners arm zijn.
Om 4 redenen wordt in elk hoofdstuk de situaties tussen de rijke en arme landen vergeleken:
1. Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
2. De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen mensen krijgen dezelfde
voorkeuren
3. Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, zijn elders veel
ernstiger.
4. Globaal denken helpt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen
,δ 1.3 het sociologisch perspectief in de praktijk
leerdoel: het belang van het sociologisch perspectief duidelijk maken
Sociologen dragen met hun kennis op talrijke manieren bij tot het ontwikkelen van het beleid van overheden,
de wetten en de regels die reguleren hoe mensen in een bepaalde gemeenschap leven en werken.
De sociologie heeft 4 perspectieven effecten:
1. Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat er wel en niet klopt
aan het ‘alledaags denken’.
2. Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de mogelijkheden en de
hindernissen die we in het dagelijks leven tegenkomen. Sociologie laat ons inzien dat, als
we het leven met een kaartspel vergelijke, we wel invloed hebben op wat we met onze
kaarten doen maar dat de samenleving de kaarten uitdeelt en de spelregels bepaalt.
3. Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve rol te spelen in de
samenleving waarvan we deel uitmaken.
4. De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt door diversiteit.
Sociologie komt vrijwel in alle werkterreinen voor, het succes daarvan is afhankelijk van het inzicht in
De wijze waarop groeperingen van elkaar kunnen verschillen in overtuigingen, gezinspatronen en
Andere aspecten van het leven.
δ 1.4 het ontstaan van de sociologie
leerdoel: het ontstaan van de sociologie toelichten
In de 18e en 19e eeuw zijn er ingrijpende veranderingen geweest waardoor mensen meer gingen
nadenken over hun positie in de samenleving. De 3 belangrijke veranderingen waren: de
industrialisatie, de explosieve groei van steden en nieuwe opvattingen over democratie en politieke
rechten.
De industrialisering mensen werkte eerst veel thuis en moesten toen in fabrieken gaan werken
waardoor hun eeuwen oude tradities in het nauw kwamen.
De groei van de steden veel mensen moesten naar de steden vertrekken, daardoor moesten ze
vanuit hun dorpje naar slechtere woonomstandigheden met onbekende mensen.
politieke veranderingen de aandacht verlegde zich van de verplichtingen die ze hadden tegenover
god naar het nastreven van hun eigenbelang. In het nieuwe politiek kwamen begrippen als de
vrijheid en de rechten van de individu naar boven. Het verstand van de mensen werd de nieuwe
maatstaf om de wereld mee te duiden, dit had tot gevolg dat mensen de wereld minder zagen als
door god of het lot bepaald. In de landen waar zich de grootste veranderingen plaatsvond ontstond
een nieuwe discipline: sociologie.
Comté zei dat er 3 ontwikkelingsfasen voorafgingen aan de sociologie. Tijdens de eerste, de
theologische fase, van het begin van de geschiedenis tot de Europese middeleeuwen. Mensen gingen
hier ervan uit dat de samenleving Gods wil tot uitdrukking bracht. De renaissance leidde de
metafysische fase in. De samenleving werd als een natuurlijk en niet als een bovennatuurlijk
verschijnsel beschouwd. Het werk van verschillende filosofen leiden volgens Comté het begin van de
wetenschappelijke fase in.
Comté benadering wordt positivisme genoemd inzicht verwerven op basis van wetenschappelijk
onderzoek. De wetenschappelijke waarneming is voor positivisten de enige bron van geldige kennis
over de werkelijkheid.
,δ 1.5 sociologie en de moderne samenleving
leerdoel: uitleggen hoe de drie hoofdvragen van de sociologie verbonden zijn met de moderne
samenleving
In de 18e en 19e eeuw zijn er veel sociale veranderingen geweest. Deze periode wordt aangeduid als
de overgang van een traditionele naar een moderne samenleving. De ontwikkelingen uit die periode
vormen de basis voor onze huidige, moderne samenleving. Karl Max was vooral geïnteresseerd in de
vraag of de transitie leidt tot veranderingen in gelijkheid tussen groepen mensen. Emile Durkheim
naar de vraag of veranderingen in de sociale orde komen. Max weber naar de vraag of mensen
steeds rationeler met elkaar en de wereld omgaan.
Moderniteit sociale patronen die het resultaat zijn van industrialisering. Het begrip verwijst naar
de relatie tussen het verleden en het heden.
Modernisering omschrijven als het sociale veranderingsproces dat in gang is gezet door de
industrialisering.
De Amerikaanse socioloog Peter Berger onderscheidde 4 belangrijke kenmerken van modernisering:
1. Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen mensen leefde eerst in groepen nu
meer in grote steden waarbij ze op zichzelf wonen.
2. De uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden het verdwijnen van tradities heeft tot
gevolg dat mensen hun eigen leven als een oneindige reeks van keuzes kunnen gaan zien, dit proces
heet individualisering.
3. Grotere sociale diversiteit
4. Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdbewustzijn mensen van nu zijn meer met de
toekomst bezig dan eerdere mensen.
Theorie over de modernisering van Duitse socioloog Ferdinand Tonnies:
Traditioneel VS Modern
Gemeinschaft Gesellschaft
Groepsbelang Individuele vrijheid
Positie in de groep (hoe belangrijk is iemand Gelijkheid
voor de groep)
Traditie in ere houden en groep bij elkaar Persoonlijke mening, persoonlijke ontplooiing
houden en verantwoordelijkheid
Saamhorigheid Eigen schuld
Schaamte (eer) Schuld
De Franse socioloog Emile Durkheim werd de modernisering gekenmerkt door een toenemende
arbeidsverdeling gespecialiseerde economische activiteit. Volgens Durkheim werd de pre-
industriële samenleving bijeengehouden door mechanische solidariteit, dit begrip komt erg overeen
met Tonnies Gemeinschaft. Volgens Durkheim wordt door de modernisering het begrip mechanische
solidariteit vervangen door een organische solidariteit. De wederzijdse afhankelijkheid van mensen
die gespecialiseerde arbeid verrichten. Dit zorgt in de samenleving voor sterke sociale cohesie.
Kortom de moderne samenlevingen worden niet bijeengehouden door overeenkomsten maar
verschillen. Het begrip organische solidariteit correspondeert dan weer met het begrip Gesellschaft.
Durkheim en Tonnies verschilde toch nog wel ergens. Tonnie vond dat de Gesellschaft zorgde voor
het einde van de sociale solidariteit en Durkheim had daar een ander beeld van dat. Hij vond dat het
overging in een nieuwe maatschappij die realistischer was.
, Kanttekening Maar Durkheim was wel bang dat de samenleving zo divers zou worden dat zij tot
anomie zouden vervallen = een situatie waarin een samenleving het individu weinig morele
richtlijnen te bieden heet.
Volgens Duitse socioloog Max Weber hield het begrip moderniteit in dat een traditioneel
wereldbeeld vervangen wordt door een rationelere denkwijze. Tradities hadden namelijk een
remmend effect op sociale veranderingen. Voor traditionele mensen staat de ‘waarheid’ min of meer
gelijk aan ‘hoe dingen altijd zijn geweest’. Voor moderne mensen hecht waarde aan efficiënte en zal
vooral die sociale patronen overnemen die hem in staat stellen om zijn doel te bereiken. De moderne
samenleving keert zich af van de goden.
Kanttekening hij vreesde voor de mogelijkheid dat de wetenschap de afstand tot enkele
fundamentele levensvragen (de zin en het doel van bestaan) zou vergroten. Hij was bang dat de
mens door de rationalisering verstikt zou worden door regels en reglementen.
Duitse socioloog Karl Marx, hij beschouwde de industriële revolutie in de eerste plaats als een
kapitalistisch revolutie. Marx was het eens met de stelling dat de moderniteit de rol van kleine
gemeenschappen verminderde (Tonnies) en hij was het ook eens met de stellingen dat de
moderniteit de arbeidsverdeling (Durkheim) en een rationeel wereldbeeld (weber) in de hand
werkte. Maar hij beschouwde deze aspecten als condities die het mogelijk maakten dat het
kapitalisme volledig tot ontwikkeling zou komen. Marx geloofde dat de sociale conflicten in
kapitalistische samenlevingen uiteindelijk tot revolutionaire veranderingen en maatschappelijke
gelijkheid (socialisme) leiden.
Kanttekening hij onderschatte de invloed van de bureaucratie op de moderne samenlevingen. En
met name in de socialistische maatschappijen waren de verstikkende effecten van de bureaucratie
even erg of nog erger dan de dehumaniseren aspecten van het kapitalisme.
Gevaren van de moderne samenleving:
1. Tonnies: industrialisering, urbanisatie en commercialiseren leiden tot verzwakking affectieve
bindingen (solidariteit) GEMEINSCHAFT VS GESELSCHAFT
2. Durkheim (gevaar voor anomie): samenleving biedt het individu weinig collectieve waarden en
gedeelde normen.
3. Marx: moderne samenleving is een klassensamenleving waar macht en uitbuiting de dienst
uitmaken. KAPITALISME
4. Weber: RATIONALISERING
3 hoofdvragen van sociologie:
1. Hoe is sociale (on)gelijkheid mogelijk?
2. Hoe is sociale (wan)orde mogelijk?
3. Hoe werkt het proces van rationalisering (modernisering) van de wereld?
δ 1.6 Groei en bloei van sociologie
leerdoel: begrijpen hoe sociologie zich als wetenschap heeft ontwikkelt
Juristen waren de eersten die sociale vraagstukken op de wetenschappelijke en politieke agenda
zetten. Sociologie werd in Nederland eerst bedreven door juristen, economen en geografen. Na de
eerste wereldoorlog nam de academische aandacht voor sociologie toe. Vanaf de tweede
wereldoorlog wordt sociologie steeds meer een gevestigde wetenschap, dit blijkt uit het aantal
leerlingen. Er kwam een toenemende vraag naar sociologen bij de nationale, provinciale en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cheyennekuijper. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,69. Je zit daarna nergens aan vast.
