T3: Marktfalen en overheidsingrijpen
op de zorgverzekeringsmarkt
Verantwoording aantekeningen & literatuur
*SV&LD: Alle literatuur + aantekeningen samengevat & verwerkt in leerdoelen.
*x: niet samengevat vanwege gebrek aan relevantie / niet aanwezig tijdens bijeenkomst.
C12 - Aantekeningen college SV&LD
KEN Van Winssen, K., R. van Kleef & W. van de Ven (2014), Vrijwillig SV&LD
eigen risico profijtelijker dan gedacht (Links to an external site.),
ESB, 99 (4696): 658-661
Frank & Cartwright (2016), Chapter 7 §Choice under uncertainty, Gescand
§Expected utility and the rational choice model, p. 186-195 → geen
nieuwe info
Frank & Cartwright (2016), Chapter 7 §Insuring against bad Gescand
outcomes, p. 199-202 → geen nieuwe info
Schut & Varkevisser (2017), §7.1 en 7.2 SV&LD
Q&A:
Laat het los, al die verzekeringenPreview the document, NRC.nl, 8
februari 2014
https://canvas.eur.nl/courses/34239/files/33207147/download?wra SV&LD
p=1
WG07 - Aantekeningen werkgroep SV&LD
KEN
C13 - Aantekeningen college SV&LD
KEN Schut & Varkevisser (2017), paragraaf 7.2, met uitzondering van SV&LD
de subparagraaf ‘Welvaartswinst’ (4 pagina's) → zie C12-KEN
Hammond, J.D. & A.F. Shapiro (1986). Aids and the limit of
insurability. (Links to an external site.)The Milbank Quarterly 64,
pp.143-167 (23 pagina's) → toepassing van verzekeringstheorie Gescand
op casus (AIDS), geen nieuwe informatie.
Van Kleef, R.C., T.G. McGuire, F.T. Schut and W.P.M.M. van de
Ven (2019). "Strategies to counteract risk selection in social health SV&LD
insurance markets " Oxford Research Encyclopedias, Let op: tot
aan paragraaf 'Strategies to counteract risk selection' (15 pagina's)
Q&A
Zoek op de website van jouw zorgverzekeraar naar de
verantwoording van de premieopbouw:(zie bijvoorbeeld: SV&LD
https://www.dsw.nl/Consumenten/Premie-uitleg-2021 (Links to an
external site.)). Uit welke componenten bestaat de premie voor
jouw zorgpolis?
C14 - Aantekeningen college SV&LD
KEN W.P.M.M. van de Ven, R.C. van Kleef and R.C.J.A. van Vliet en SV&LD
(2015). "Hoe kan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
1
, risicoselectie op de zorgverzekeringsmarkt aantonen en meten?"
TSG Uitgave 4/2015. (10 pagina's) SV&LD
Schut & Varkevisser (2017), §7.3 (m.u.v. §7.3.3 & 7.3.4) (7
pagina's)
Van Kleef, R.C., T.G. McGuire, F.T. Schut and W.P.M.M. van de Gescand
Ven (2019). "Strategies to counteract risk selection in social health
insurance markets " Oxford Research Encyclopedias, Let op:
vanaf 'Strategies to counteract risk selection' (16 pagina's)
C15 - Aantekeningen college SV&LD
KEN Van Kleef, R., van Vliet, R., Eijkenaar, F. & van de Ven, W. (2019). SV&LD
Compenseer zorgverzekeraars beter voor verlies op chronisch
zieken.
(Links to an external site.) ESB, te verschijnen (3 pagina’s).
Van Kleef, R., van Vliet, R. & van de Ven, W. Risicoverevening SV&LD
tussen zorgverzekeraars: Kwantificering modelverbeteringen
1993-2011. TSG, 90(2):312-326 (15 pagina’s) → alleen
conclusie & abstract
Ellis, R.P., B. Martins & S. Rose. (2018). Risk adjustment for health
plan payment. In: McGuire T.G and R.C. van Kleef (eds). Risk Gescand
Adjustment, Risk Sharing and Premium Regulation in Health
Insurance Markets: Theory and Practice, Elsevier. Let op:
uitsluitend paragraaf 3.2 en 3.4. (14 pagina's)
SV&LD
Schut & Varkevisser (2017) §7.3.3, §7.3.4 (10 pagina's)
WG09 - Aantekeningen werkgroep SV&LD
KEN
C18 - Aantekeningen college SV&LD
KEN Kleef, R.C. van, R. Douven en J. Newhouse. (2017). "Pleidooi voor SV&LD
een experiment met eigen risico in de zorg" ESB 102: 186-188.
(3 pagina's)
Remmerswaal, M, M. Diepstraten. (2018). "Eigen risico drukt
zorgkosten meer dan no-claimkorting. ESB 103: 15-17. (3 SV&LD
pagina's)
Winssen, K. van, R.C. van Kleef en W.P.M.M. van de Ven. (2014).
SV&LD
"Vrijwillig eigen risico profijtelijker dan gedacht" ESB 99:
658-661. (4 pagina's)
Schut & Varkevisser (2017), §7.4 (tot §7.4.3) (16 pagina's) SV&LD
Kleef, R.C. van, K. Beck, W.P.M.M. van de Ven and R.C.J.A. van x
Vliet. (2008). "Risk equalization and voluntary deductibles: a
complex interaction" (Links to an external site.), Journal of Health
Economics, 27: 427-443. (17 pagina's)
C12-KEN: Het nut van en de vraag naar
verzekeringen
twee redenen noemen waarom een consument nut kan ontlenen aan het kopen van
een verzekering;
Zorggebruik wordt gekenmerkt door onzekerheid (Arrow, AER 1963):
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
2
, - Onzekerheid over tijdstip wanneer je zorg nodig hebt;
- Onzekerheid over aard en omvang van zorg;
- Onzekerheid over de kosten van de zorg;
- Onzekerheid over het effect van de zorg;
→ deze onzekerheid leidt tot specifieke economische problemen.
Economie van de Gezondheidszorg - Schut & Varkevisser (2017) - §7.1 en 7.2
Nadelen van een verzekering
➔ Je betaalt meer met een verzekering dan zonder verzekering;
➔ Verzekeren heeft vaak moreel wangedrag tot gevolg door het uitschakelen van het
prijsmechanisme;
Voordelen van een verzekering:
➔ Het bevordert de toegankelijkheid tot zorg;
➔ Er kan welvaartswinst optreden door een reductie van het financiële risico voor
consumenten;
Karakteristieken van een verzekering:
● Bij zorg gaat het niet om een getaxeerde schade, waarna de consument kan kiezen
deze te laten herstellen of niet. De kosten worden berekend op basis van de zorg die
al geleverd is, waardoor de omvang van de uitkering grotendeels afhankelijk is van
de keuzes van de zorgvrager en de zorgaanbieder. Dit kan de zorgverzekeraar
moeilijk beïnvloeden.
● Preventieve activiteiten voor consumenten om de kans op zorgkosten te verkleinen
zijn voor zorgverzekeraars niet te operationaliseren in een korting op de premie.
● De zorgverzekeraar moet altijd alle zorg vergoeden en kan zich niet beroepen op de
schadebeperkingsplicht van de verzekerde (art. 15 lid 2 Zvw).
aan de hand van de begrippen risico, risico-pooling, risico-aversie, kanssolidariteit en
de wet van de grote aantallen het basisprincipe van verzekeren uitleggen;
Is zorgsparen efficiënt bij deze onzekerheden? Het is nooit duidelijk hoe snel je zou moeten
sparen en hoeveel je zou moeten sparen. Daarom is het idee van verzekeren in het leven
geroepen:
- De onzekerheid is de bestaansreden van verzekeringen→ ze ‘vernietigen’ risico’s
- Dit gebeurt door grote aantallen risico’s te poolen.
- Dankzij de wet van de grote aantallen wordt een onzeker verlies voorspelbaar;
- Dankzij het poolen van risico’s kan een groot onzeker verlies (schade) worden
omgezet in een klein zeker verlies (premie).
Wet van grote aantallen:
Bij een gegeven kans op verlies voor een individu, het gemiddelde verlies per individu gelijk
wordt aan het populatiegemiddelde, naarmate het aantal individuen in de pool toeneemt.
Een belangrijke voorwaarde voor deze wet is dat het gaat om homogene risico’s: een
gelijke kans op schade.
Soorten verzekeringen:
● Private verzekeringen: gebaseerd op kanssolidariteit (mensen met een gelijke
kans op schade, proberen dit samen af te dekken = solidariteit).
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
3
, ○ Poolen van groot aantal homogene risico’s
○ Equivalentiebeginsel: premies zijn equivalent aan het risico
■ Verzekeringspremie = risicopremie (p*X) + premieopslag
● p = kans op schade
● X = omvang schade
● Premie-opslag: nodig voor voortbestaan
verzekeringsmaatschappij.
○ Solidariteit tussen individuen met een gelijk risico
● Sociale verzekeringen: gebaseerd op risicosolidariteit en inkomenssolidariteit;
○ Poolen van groot aantal heterogene risico’s (ongelijke kans op schade)
○ Individuele premies: onafhankelijk van individueel risico & afhankelijk van
inkomen (bijv. nominale premie Zvw);
○ Solidariteit tussen individuen met een ongelijk risico en inkomen;
○ Verplichte kruissubsidies noodzakelijk: mensen met een laag risico betalen
een soort subsidie aan mensen met een hoog risico, mensen met een hoog
inkomen betalen subsidie aan mensen met een laag inkomen.
■ Dit moet worden gereguleerd, omdat er anders een equivalente
premie ontstaat naar aanleiding van de concurrentie, zoals bij private
verzekeringen.
de positieve welvaartseffecten van verzekeringen uitleggen;
Positieve welvaartseffecten van (verplichte) zorgverzekeringen:
➔ Onzekerheidsreductie;
➔ Toegang tot anders onbetaalbare zorg;
➔ Voorkómen van negatieve externe effecten (bijv. financiële problemen).
aan de hand van de verwachte nutstheorie bepalen wat het nut is dat iemand ontleent
aan verzekeren en hoeveel hij of zij bereid is hiervoor te betalen; en
Verwachte nutstheorie:
De individuele vraag naar private verzekeringen hangt af van het verwachte nut (expected
utility) dat een individu aan een verzekering ontleent. Dit verwachte nut wordt bepaald door:
- Mate van risicoaversie;
- Kans op schade (p);
- Omvang verwachte schade (X);
- Premie-opslag (prijs van zekerheid (betalingsbereidheid));
- Inkomen.
Wanneer iemand risiconeutraal is, is het mogelijke nutsverlies even groot als de nutswinst.
Hierdoor ontstaat een rechte lijn.
De meeste Nederlanders zijn echter risicoavers. Hierbij ontstaat een stijgende,
afnemende (groene) lijn. Hoe hoger het inkomen, hoe minder snel de nutswinst stijgt,
oftewel afnemend marginaal nut van geld (inkomen): de eerste euro’s zijn meer waard
dan de laatste euro’s. In dit voorbeeld weegt een nutswinst van 800 op tegen een nutsverlies
van 200.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
4