AVV
Verantwoording aantekeningen & literatuur
*SV&LD: Alle literatuur + aantekeningen samengevat & verwerkt in leerdoelen.
*x: niet samengevat vanwege gebrek aan relevantie / niet aanwezig tijdens bijeenkomst.
C01 - Aantekeningen college SV&LD
AVV Paragraaf 12.1 (One-way analysis of variance), m.u.v. de sectie Gescand
‘Estimates of population parameters’: p. 643-667, m.u.v. p.
653-656 Gescand
Hoofdstuk 13 (Two-way analysis of variance.): p. 697-714
WG01 - Aantekeningen werkgroep SV&LD
AVV
C02 - Aantekeningen college SV&LD
AVV Uit Moore, McCabe & Craig (2017):
Paragraaf 2.2 (Scatterplots), summary: p. 96 SV&LD
Paragraaf 2.3 (Correlation), summary: p. 104 SV&LD
Paragraaf 2.4 (Least squares regression): p. 107-118 SV&LD
Hoofdstuk 10 (Inference for regression), tot aan sectie ‘Inference Gescand
for correlation’: p. 555-593
WG02- Aantekeningen werkgroep SV&LD
AVV
C03 - Aantekeningen college SV&LD
AVV Uit Moore, McCabe & Craig (2017): Hoofdstuk 11 (Multiple Gescand
regression). P. 607 t/m 634 (26 pagina’s).
WG03 - Aantekeningen werkgroep SV&LD
AVV
C05 - Aantekeningen college SV&LD
AVV → zie voor literatuur C15-KEN
C06 - Aantekeningen college SV&LD
AVV Douven, R., Remmerswaal, M. & Vervliet, T. (te verschijnen).
Zorgaanbieders in de ggz behandelen langer na afname aantal SV&LD
patiënt (Links to an external site.)en. ESB (3 pagina’s) → wordt
volledig in college besproken
Douven, R., Remmerswaal, M. & Zoutenbier, R. (2016).
Gedragsreacties van ggz-aanbieders op financiële prikkels. (Links SV&LD
to an external site.)ESB, 101(4728):134-137 (4 pagina’s). → wordt
volledig in college besproken
WG05 - Aantekeningen werkgroep SV&LD
AVV
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
1
, WG06 - Aantekeningen werkgroep SV&LD
AVV Podcast: Hoofdstuk 4 - roken veroorzaakt longkanker (Sanne SV&LD
Blauw, 2020)
Retire statistical significance - Amrhein, Greenland & McShane SV&LD
(2019)
WG07 - Aantekeningen werkgroep SV&LD
AVV
C01-AVV: Variantieanalyse
de grondprincipes van variantieanalyse in eigen woorden uitleggen;
Een variantieanalyse wordt vaak ingezet om beschrijvende vragen te kunnen
beantwoorden, en gaat vaak om verschillen tussen groepen (meer dan 2).
Variantieanalyse = ANOVA (ANalysis Of VAriance) = verschillenanalyse
Variantie: maat voor spreiding rondom gemiddelden, en wordt berekend door de
standaardafwijking te kwadrateren.
De notatie is verschillend tussen termen bij een populatie en bij een steekproef;
Formule voor het berekenen van variantie steekproef:
Variantie = (1 / respondenten(n) - 1) * de som van alle waarnemingen (individuele
waarneming - gemiddelde waarneming)^2
i: individu
streep boven de Y: gemiddelde
→ altijd beginnen bij het stukje tussen haakjes → daarna kwadrateren. Het sommatieteken
geeft aan dat je Yi - Y_ moet berekenen voor ieder individu, en al deze gegevens bij elkaar
optelt. Vervolgens vermenigvuldig je dit met (1/n-1).
→ de t-toets komt terug bij ‘n-1’, het aantal vrijheidsgraden.
Doel van een variantieanalyse: uitspraak doen over de vraag of de gemiddelden van een
zekere variabele Y in meer dan 2 populaties aan elkaar gelijk zouden kunnen zijn.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
2
,Het probleem hierbij is dat populatiegemiddelden vaak onbekend zijn. De oplossing
hiervoor is het uitvoeren van een analyse van verschillen (=variantie) van Y in steekproeven
uit de afzonderlijke populaties.
Voorwaarden voor toepassing variantieanalyse:
➔ Afhankelijk van onderzoeksvraag → beschrijvend
➔ Meer dan 2 groepen
➔ Y (uitkomstvariabele) = kwantitatief, minimaal intervalniveau.
➔ Factor = kwalitatief, nominaal meetniveau: op basis waarvan groepen worden
ingedeeld.
Variantieanalyse wordt relatief veel gebruikt binnen de medische wetenschap vanwege de
causaliteit: die moet vaak aangetoond worden, en is ook mogelijk in de medische
wetenschap (niet bijv. in de economie).
Het heeft geen zin om losse t-toetsen uit te voeren in plaats van een variantieanalyse. Elke
t-toets heeft een risico op een onterechte verwerping van hypothesen. Hoe meer toetsen je
afneemt, hoe groter de kans op een onterechte verwerping.
Voorwaarden voor uitvoeren variantieanalyse:
➔ Populaties zijn normaal verdeeld;
➔ Steekproeven hebben gelijk aantal waarnemingen;
➔ Populaties hebben gelijke variantie;
◆ Vuistregel: grootste standaardafwijking is niet meer dan 2x de kleinste
standaardafwijking.
◆ Beter: toets voor gelijkheid varianties uitvoeren.
Stappenplan voorwaarde (3): toets voor gelijkheid varianties
Toets voor gelijkheid varianties: voldoet deze onderzoeksvraag aan voorwaarde (3)?
→ stappenplan opschrijven!!!
Stap 1: wat is de nulhypothese en de alternatieve hypothese?
De hypotheses moeten als volgt genoteerd worden:
H0: variantie groep 1 is gelijk aan varianties van alle groepen (blijven herhalen totdat je alle
groepen gehad hebt)
Ha: de varianties zijn niet aan elkaar gelijk.
Stap 2: wat is de toetsingsgrootheid en verdeling?
Voor deze stap wordt de toetsingsgrootheid Hmax gebruikt van de Toets van Harley, waar
de H-verdeling bij hoort.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
3
, Op het niveau van de steekproef wordt de grootste variantie gedeeld door de kleinste
variantie in de steekproef.
Stap 3: wat is de kritieke grens?
Opzoeken in Hmax-tabel:
- a = aantal groepen
- m = aantal waarnemingen per groep
- ⍺ = significantieniveau (altijd 0,05)
Stap 4: wat is de conclusie?
Gevonden Hmax-waarde < kritieke grens? H0 niet verwerpen
Gevonden Hmax- waarde > kritieke grens? H0 wel verwerpen
Als er geen sprake is van gelijke varianties, kan er geen variantieanalyse uitgevoerd
worden. Voor dit blok gaat te ver hoe je dat moet oplossen.
hypothesen toetsen en zodoende uitspraken doen over populaties door gebruik te
maken van informatie uit steekproeven;
Uitvoeren variantieanalyse
De kernvraag die hoort bij de variantieanalyse kan opgesteld worden in de vorm van: zijn er
statistische significante verschillen op het gebied van y tussen de variaties van factor x?
→ Hierbij ga je dus onderzoeken of het verschil berust op toeval of niet. Als het statisch
significant verschilt, zijn de verschillen naar alle waarschijnlijkheid niet het gevolg van
toeval, maar eerder systematisch.
Grenswaarde = significantieniveau, waarmee de grenzen worden aangegeven die iets
zeggen over de zekerheid van de uitspraak. Deze wordt vaak gesteld op 0,05.
Overschrijdingskans = p-waarde. De bewijskracht van de steekproefuitkomst. Hoe kleiner
de p-waarde, hoe beter (want: grotere kans dat verschillen niet berusten op toeval).
Test-statistic: een waarde die al vast staat (bij t-toets bijv. t-waarde).
Bij de variantieanalyse wordt de F-waarde gebruikt = verschillen tussen groepen /
verschillen binnen groepen.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
4