Responsie anatomie
Inhoudsopgave
Blok 1: De opgenomen patiënt
Practicum ‘Bouw en Functie KKF’ 2
Practicum ‘Bouw en Functie Vogel’ 7
Blok 2: Beweging, groei en ontwikkeling
Practicum ‘Voorpoot’ 13
Practicum ‘Achterpoot’ 29
Practicum ‘Rug’ 45
Blok 3: Homeostase en stofwisseling
Practicum ‘Digestiestrategieën’ 56
Blok 4: De chirurgische patiënt
Practicum ‘Kop & Hals’ 59
Practicum ‘Borst en Buik’ 71
, Responsie anatomie – Master GD, Niv1 – November 2020 (S.J. Vos)
Blok 1 – De opgenomen patiënt
Practicum Bouw & Functie KKF
Thema 1: Uitwendige kenmerken
Klieren.
DIERSOORT KLIER
Konijn Klier van Harder (diepe klier derde ooglid)
Kinklier
Anale & inguinale klieren (in haarloze gebied aan beide zijden
van anogenitale gebied)
Cavia Perineale klieren
Stuitklier (1 cm dorsaal van anus)
Rat Klier van Steno (in rostrale sinus maxillaris, homoloog aan
zoutklier bij zeevogels)
Klier van Harder (achter oog → rode afscheiding bij stress)
Klier van Zymbal (rond oorbasis, gemodificeerde talgklier)
Stuitklier (muskusrat)
Hamster Flankklieren (costovertebraal, gepigmenteerd)
Fret Anaalklier (muskusklier) → ook bij chinchilla, kan verstopt raken
Algemene klieren bij alle diersoorten: traanklieren, speekselklieren, talgklieren.
Mammapakketten:
• Konijn 8 (tepelklieren rondom tepel)
• Cavia 2
• Rat 12
• Hamster 12-14
• Fret 8
Ligging ogen:
• Prooidieren: meer opzij
• Fret: meer vooraan (roofdier)
Thema 2: Skelet
DIERSOORT WERVELS RIBBEN DIGITI DIGITI CLAVICULA
VOOR ACHTER
Konijn C7, T12-13, L7, S4, Cd15- 12 paar 5 4 ja
16
Cavia C7, T13-14, L6, S3-4, Cd4- 13-14 paar 4 3 ja
7
Rat C7, T13, L6, S4, Cd27-31 10 paar 5 5 ja
Hamster C7, T13, L6, S4, Cd13-14 13 paar 4 5 ja
Fret C7, T15, L5-6, S3, Cd18 15 paar 5 5 ja (heel klein)
2
,Responsie anatomie – Master GD, Niv1 – November 2020 (S.J. Vos)
Verschillen in skelet tussen kat en konijn:
• Extremiteiten anders opgebouwd
• Kat:
- hele kleine claviculae
- 3 sacrale wervels, 22-23 caudale wervels
- 13 ribben
- scapula rond
• Konijn:
- os acetabulum (extra bot bij heupkom)
- uitsteeksels lumbale wervels veel groter
- scapula driehoekig
Thema 3: Kop
Verschillen kaakspieren:
• Fret (carnivoor):
- op en neer gaande bewegingen → vnl. m. temporalis goed ontwikkeld
• Konijn (herbivoor):
- eet met lateromediale bewegingen → vnl. m. masseter goed ontwikkeld
De wangen en tong en het feit dat de bek niet ver open kan, maken het onderzoek
van de mondholte lastig bij knaagdieren en konijnen.
Hamster: heeft wangzakken.
Thema 4: Oppervlakkige structuren
Venen meest toegankelijk voor bloedafname:
• Konijn laterale/mediale oorvene, v. saphena lateralis
• Cavia v. jugularis, v. saphena lateralis
• Rat laterale staartvene, v. saphena lateralis
• Hamster v. saphena lateralis, v. jugularis
• Fret v. cava cranialis, v. jugularis, v. cephalica
A. auricularis centralis = centrale oorarterie.
A. caudalis mediana = staartarterie.
Palpabele lymfeknopen.
LYMFEKNOOP BIJ WELKE DIERSOORT PALPABEL
Ln. mandibularis Cavia, konijn, fret
Ln. parotideus
Ln. retropharyngeus medialis
Ln. cervicalis superficialis Cavia
(prescapularis)
Ln. axillaris (accessorius)
Ln. inguinalis superficialis
Ln. popliteus Konijn, fret
Rat, hamster, muis: meer diffuse structuren dan echte knopen.
3
, Responsie anatomie – Master GD, Niv1 – November 2020 (S.J. Vos)
Thema 5: Thorax
Ligging hart.
DIERSOORT LIGGING HART
Konijn Grotendeels achter voorpoten, t.h.v. 2e-4e ICR, meer naar links
Cavia In middenlijn, t.h.v. 2e-4e ICR
Rat Tegen linker thoracale wand (linkerlong erg klein)
Hamster In middenlijn, in contact met ribben 3-5
Fret Oblique geplaatst, met apex naar links, tussen ribben 6-8
3 horizontale percussielijnen en achtergrenzen longen konijn:
• Halverwege scapula 10e ICR
• T.h.v. schoudergewricht 9e ICR
• Halverwege humerus 7e ICR
Vertakkingen aorta.
DIERSOORT VERTAKKINGSPATROON AORTA
Konijn Gelijk aan hond/kat, alleen eerst a. subclavia sinistra, dan truncus
brachiocephalicus
Cavia Gelijk aan hond/kat
Rat/hamster/fret Eerst truncus brachiocephalicus (met a. carotis communis dextra en a. subclavia
dextra), dan a. carotis communis sinistra, dan a. subclavia sinistra
4
,Responsie anatomie – Master GD, Niv1 – November 2020 (S.J. Vos)
Venen naar hart toe:
• Konijn: 2 v. cavae cranialis (rechter en linker)
• Rat: 2 v. cavae cranialis
- rechter: direct in rechter atrium
- linker: eerst samen met v. azygos, daarna samen met v. cava caudalis
naar rechter atrium
• Hamster: 3 v. cavae → allen naar rechter atrium
- 2 v. cavae cranialis
- 1 v. cavae caudalis
Thema 6: Urogenitaal apparaat
Vrouwelijke dieren
Uitwendig geslachtsapparaat.
Bovenste rij van links naar rechts: chinchilla, muis, fret, degoe
Onderste rij van links naar rechts: konijn, hamster, cavia, rat
Uterusvormen:
• Konijn, rat, hamster: duplex uterus (2 cervices waarop elk een uterushoorn
aansluit, 1 vagina)
• Cavia, fret: bicornuale uterus (1 cervix, 2 hoornen)
- hoornen zijn vrij goed van elkaar afgesloten
5
, Responsie anatomie – Master GD, Niv1 – November 2020 (S.J. Vos)
Mannelijke dieren
Uitwendig geslachtsapparaat.
Bovenste rij van links naar rechts: chinchilla, muis, fret, degoe
Onderste rij van links naar rechts: konijn, hamster, cavia, rat
Lieskanaal is vrij groot bij kleine knagers (zij kunnen ook hun testes terugtrekken). Bij
castratie moet je die ook sluiten om een hernia inguinalis (liesbreuk) te voorkomen.
Bij konijn/cavia/fret zit hier veel vet en sluit het meestal vanzelf (maar let op bij
dunnere dieren!).
Os penis:
• Niet: konijn
• Wel:
- cavia/rat/hamster: staafvormig
- fret: J-vormig
Accessoire geslachtsklieren zijn erg groot bij knaagdieren! De fret heeft alleen de
prostaat.
Nieren en urinewegen
Ligging nieren:
• Konijn: rechter veel meer naar voren dan linker
• Cavia: rechter wat meer naar voren
• Rat/muis/hamster: naast elkaar
Bijnieren liggen vlak bij aorta en v. cava caudalis, en zijn dus lastig te verwijderen. Bij
rat op zich nog goed te doen.
6
