Lichamelijk Functioneren 5
Thema 1: Gynaecologie en verloskunde
Anatomie en Fysiologie, een inleiding (Martini)
§10.9.5 De interstitiële cellen van de testes vormen androgenen (steroïdhormonen). De
belangrijkste androgeen is testosteron. Testosteron bevordert de vorming van functionele
spermacellen, het onderhoud van de klieren van de mannelijke voortplantingsorganen en bepaalt de
secundaire geslachtskenmerken. Daarbij stimuleert testosteron de eiwtisynthese en spiergroei en
kan het zorgen voor agressief gedrag.
Tijdens de embryonale ontwikkeling is de productie van testosteron van invloed op de ontwikkeling
van de mannelijk voortplantingsorganen, de uitwendige geslachtsorganen en onderdelen van het CZS
(met inbegrip van kernen in de hypothalamus die later van invloed zijn op het seksuele gedrag).
Steuncellen (sertolicellen) in de testes spelen een rol bij de vorming van functionele spermacellen.
Wanneer sertolicellen worden gestimuleerd door FSH, geven ze inhibine af, dat vervolgens de afgifte
van FSH remt.
Wanneer de follikels (speciale structuren in de ovaria) worden gestimuleerd door FSH, worden de
eicellen gevormd. Follikelcellen rond de eicellen vormen oestrogenen (steroïdhormonen).
Oestrogeen bevordert de rijping van eicellen en de groei van de bekleding van de baarmoeder. Ook
hier geldt, wanneer follikelcellen gestimuleerd worden door FSH, geven ze inhibine af, waardoor de
negatieve terugkoppeling tot stand komt.
Na de ovulatie ontwikkelt het follikel zich tot het gele lichaam (corpus luteum). De cellen van het
gele lichaam gaan vervolgens een mengsel van oestrogeen en progestiva (voornamelijk progesteron)
af geven. Progesteron versnelt de verplaatsing van bevruchte eicellen door de eileiders en bereidt de
baarmoeder voor op de aankomst van een embryo in ontwikkeling. Tijdens de zwangerschap
functioneert de placenta als hormoonklier en werkt samen met de ovaria en de hypofyse, zodat de
foetus zich normaal ontwikkelt en de bevalling normaal verloopt.
§19.2 (inleiding) Uitwendige geslachtsorganen van de man zijn het scrotum en de penis.
Vanuit beide testes reizen spermatozoën in structuren (de epididymis, de zaadleider, het
ejaculatiekanaal en de uretrha) die de mannelijke tractus genitalis vormen, voordat ze het lichaam
verlaten. Accessoire organen (de zaadblaasjes, de prostaat en de Cowperklieren) geven hun
producten af aan het ejaculatiekanaal.
,§19.3 (inleiding) De belangrijkste organen van het vrouwelijke voorplantingsstelsel zijn de
ovaria, de eileiders, de baarmoeder, de vagina en de onderdelen van de uitwendige
geslachtsorganen. Het voortplantingsstelsel van een vrouw moet niet alleen geslachtshormonen en
gameten vormen, maar moet ook een ontwikkeld embryo kunnen beschermen en ondersteunen en
een pasgeborene kunnen voeden.
,Human Diseases, a systemic approach (Zelman)
Immune deficiency AIDS (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome) is een ziekte van het
immuunsysteem waarbij het aantal T-helper cellen is verminderd. AIDS wordt veroorzaakt door HIV
(Human Immunodeficiency Virus). Risicofactoren voor HIV/AIDS zijn onveilige seks, meerdere
sekspartners, het hebben van een andere seksueel overdraagbare infectie, gebruik van intraveneuze
drugs, niet besneden zijn of geboren worden bij een moeder die besmet is. HIV kan overgedragen
worden via besmette lichaamsvloeistoffen, zoals bloed, sperma, vaginale afscheiding en
moedermelk.
HIV verloopt in vier fases:
1. Primaire fase van HIV
Deze fase duurt een paar weken en gaat gepaard met een gevoel van griep.
2. Asymptomatische fase van HIV
Deze fase duurt gemiddeld 10 jaar. In deze fase hebben de patiënten geen
symptomen, maar kunnen HIV wel doorgeven. Ook worden in deze fase steeds meer
T-helpercellen besmet en gedood.
3. Symptomatische fase van HIV
De patiënt ervaart klachten zoals diarree, koorts, vermoeidheid, gewrichtspijn,
mondinfecties, vergrote lymfeklieren en/of huidproblemen.
4. HIV gaat over in AIDS
De patiënt heeft 1 van de indicaties van AIDS (infecties die niet voorkomen bij
iemand met een gezond immuunsysteem) en minder dan 200 T-helpercellen.
Antiretrovirale therapie (ART) is de aanbevolen therapie bij HIV en dient zo snel als mogelijk gestart
te worden. ART controleert de replicatie van het virus en vertraagd het proces van HIV. ART bestaat
uit drie of meer anti-HIV medicijnen in het dagelijks ritme. ART geneest iemand met HIV niet en de
patiënt kan HIV nog steeds doorgeven aan anderen.
Om HIV te voorkomen, adviseert de WHO de volgende maatregelen:
- Trouw blijven aan 1 partner
- Gebruik van een condoom
- Testen op HIV
- Mannelijke besnijdenis
- Steriele naalden en injectiespuiten bij intraveneus drugsgebruik
- ART-therapie
Sexual transmitted infections Seksueel overdraagbare aandoeningen zijn aandoeningen die
verspreid worden door onbeschermd seksueel contact. Ze worden veroorzaakt door bacteriën en
virussen. Sommige seksueel overdraagbare aandoening hebben geen of nauwelijks symptomen,
maar onbehandelde soa’s kunnen lijden tot onvruchtbaarheid, PID (ontsteking in het kleine bekken),
baarmoederhalskanker en ongunstige zwangerschap.
Gonorrhea Gonorroe wordt overgedragen bij seksueel contact en tijdens de bevalling. Mannen
die besmet zijn met gonorroe, kunnen asymptotisch zijn. Als ze wel symptomen hebben, zijn dat een
brandend gevoel tijdens het plassen, witte/gele/groene afscheiding uit de penis of pijnlijk of
gezwollen testikels. De meeste vrouwen zijn ook asymptotisch. Als ze wel symptomen hebben, zijn
dit pijnlijk of brandend gevoel tijdens het plassen, vaginale afscheiding of vaginale bloedingen tussen
de menstruatie door. Bij infectie van een pasgeborene kan gonorroe lijden tot blindheid of een
bloedinfectie. Gonorroe kan gediagnostiseerd worden door een DNA-test. Gonorroe wordt
behandeld met een injectie met antibiotica gecombineerd met orale antibiotica.
, Syphilis Syfilis wordt overgedragen bij seksueel contact, direct contact met een syfilis zweer
en tijdens de bevalling. In de primaire fase ontstaan er één of meerdere zweertjes op het lichaam.
Deze zweertjes zijn klein, pijnloos en rond die binnen drie tot zes weken genezen zonder
behandeling. In de secundaire fase ontstaat er wijdverspreide uitslag. In deze fase kan iemand ook
last hebben van koorts, vermoeidheid, hoofdpijn, zere keel, haarverlies en gezwollen lymfeknopen.
Zolang er nog geen behandeling is gestart, gaat de infectie over naar de laatste fase. In de laatste
fase kunnen de organen zijn beschadigd en kan het gepaard gaan met spierbewegingen, verlamming,
doofheid, blindheid en dementie. Een infectie van een baby kan lijden tot doodgeboorte of overlijden
in de eerste periode van leven. Symptomen bij een pasgeborene kunnen zijn; uitslag, koorts,
prikkelbaarheid, groeiachterstand en een zadelneus. Syfilis wordt behandeld met antibiotica.
Chlamydia Chlamydia wordt overgedragen door seksueel contact en tijdens een bevalling.
Chlamydia wordt gezien als een stille ziekte, omdat de meeste met geen symptomen hebben. Bij
vrouwen komen vaginale afscheiding, brandend gevoel bij het plassen, lage buikpijn, lage rugpijn,
koorts, pijn tijdens seks en bloedingen tussen de menstruaties door voor als symptomen. Bij de man
kunnen klachten als afscheiding van de penis, brandend gevoel bij het plassen en brandend of
jeukend gevoel rondom de meatus voorkomen. Onbehandelde chlamydia kan bij vrouwen lijden tot
PID (Pelvis Inflammatoire Disease). Ook chlamydia wordt behandeld met antibiotica.
Trichomoniasis Trichomoniasis heeft in de meeste gevallen geen symptomen. Bij
mannen kan het voorkomen dat hij een jeukend ne irriterend gevoel heeft in de penis, een brandend
gevoel na plassen of ejaculatie of afscheiding uit de penis heeft. Bij vrouwen komen symptomen als
jeuk, brandend gevoel, roodheid of pijn van de genitale, pijn bij plassen, dunne
doorzichtige/witte/gele/groene vaginale afscheiding voor.
Genital Herpes Genitale herpes kan verspreid worden door afscheiding uit de mond of
genitale. HSV-1 komt normaal gesproken voor bij de mond en lippen, maar kan bij orale seks worden
overgedragen naar de genitale. HSV-2 heeft nauwelijks symptomen en bevindt zich vooral bij de
genitale gebieden. Baby’s die geboren worden bij besmette moeders kunnen tijdens de bevalling
besmet raken. Dit kan lijden tot blindheid, schade aan de hersenen of overlijden van de pasgeborene.
Genital Warts Genitale wratten kunnen ontstaan op de vulva, rondom de vagina of anus, in
de baarmoederhals, op de penis, scrotum, liezen of dijen. Ze ontstaan door HPV. De meeste mensen
hebben zijn asymptotisch en in 90% van de gevallen ruimt het immuunsysteem de infectie op binnen
twee jaar. Genitale wratten kunnen verwijderd worden door elektrocauterisatie, cryochirurgie en
laserchirurgie.
