Dit document is een samenvatting van het domein AARDE voor de examenstof van het vak aardrijkskunde op het VWO. De samenvatting is gebaseerd op de stof uit het leerboek BuiteNLand. Dingen die zoal behandeld worden in de samenvatting zijn de luchtdrukgebieden, landdegradatie, de klimaten, platentekt...
AARDRIJKSKUNDE
PARAGRAAF 1 – HET LANDSCHAP ALS DYNAMISCH SYSTEEM
DYNAMISCH SYSTEEM ----------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Fotosynthese
Met behulp van zonlicht, water en voedingsstoffen die via de wortels worden
aangevoerd, wordt nieuw organisch materiaal geproduceerd.
2. Vorming van organisch afval
Op een gegeven moment laten bomen en planten hun bladeren los. Dat materiaal
hoopt zich op rondom de boom.
3. Mineralisatie en humusvorming
Bacteriën, schimmels en wormen starten de afbraak van het materiaal
a. Bij gehele afbraak ontstaat CO2 en voedingsstoffen als stikstof, calcium en kalium.
Als deze niet direct worden opgenomen, spoelen ze weer uit.
b. Bij gedeeltelijke afbraak ontstaat humus, die de bodem een zwarte kleur geeft. Het
houdt voedingsstoffen als stikstof, calcium en kalium vast en bindt aan water.
4. Verwering
Door de inwerking van water, CO2 en bacteriën verweert het materiaal waar de
grond uit bestaat. Daardoor komen voedingsstoffen vrij.
5. Neerslag en grondwater
Water zorgt voor voedselopname en transpiratie, maar ook tot uitspoeling.
BOSSYSTEMEN ------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zomergroen loofwoud:
o Mineralisatie en humusvorming
o In- en uitspoeling
Tropisch regenwoud:
Door hoge temperatuur, hoge vochtigheid en een permanent groeiseizoen gaan processen sneller
o Sterke chemische verwering; omdat humus ook ontbreekt, kleurt de grond rood
o Sterke mineralisatie
o Sterke uitspoeling vanwege de vele neerslag
Onvruchtbare grond
Naaldwoud:
o Korte groeiseizoen is het invloedrijkst
o Processen met levende organismen liggen lange tijd stil vanwege de lage temperaturen
Ontstaan van een dikke laag organisch afval
o Neerslag infiltreert en voedingsstoffen spoelen uit door lage verdamping
o Minimale humusvorming waardoor de grond grijs kleurt
o De zure naalden zorgen dat de uitspoeling van voedingsstoffen wordt versterkt
Geofactoren zijn natuurlijke processen die elkaar
en het klimaat beïnvloeden. Zodra één onderdeel
van het systeem verandert, veranderen de andere
onderdelen ook. De bodem weerspiegelt dan ook
de wijze waarin de geofactoren op elkaar in
werken.
PARAGRAAF 2 – WISSELWERKING TUSSEN DE GEOFACTOREN
LANDSCHAPZONES -------------------------------------------------------------------------------------------------------
Landschapzones zijn een resultaat van de wisselwerking van de geofactoren. De landschapzones
hebben geleidelijke overgangen.
In droge gebieden op lagere breedte komen gebieden voor met een neerslagtekort. Door gebrek aan
begroeiing wordt nauwelijks organisch materiaal gevormd. Woestijnbodems zijn grijs of wit vanwege
de concentraties zout, kalk en gips dat ontstaat na sporadische regenbuien.
Wanneer op de gematigde breedte de nuttige neerslag vrijwel nul is, verandert de vegetaties van bos
naar grassteppe. Alle humus hoopt zich op doordat er geen uitspoeling plaats vindt. Er ontstaat dus
een dikke zwarte humusrijke en vruchtbare bodem.
Op hoge breedte in de polaire zone groeien vanwege de lage temperatuur en het korte groeiseizoen
alleen grassen. Het organisch materiaal verteert maar heel langzaam. Daardoor bestaat de bovenlaag
van de bodem vooral uit veen.
Water en temperatuur hebben veel met elkaar te maken in verband met de verdamping. Nuttige
neerslag is de hoeveelheid neerslag die overblijft na verdamping. In sommige bossystemen is de
nuttige neerslag zo groot dat heel veel water de bodem intrekt en stoffen meeneemt. Dat heet
uitspoeling.
INVLOED VAN DE MENS --------------------------------------------------------------------------------------------------
Het landschap wordt sterk beïnvloed doordat:
1. De voedselkringloop wordt doorbroken
Organisch materiaal wordt nu onttrokken aan het systeem, hetzij als voedsel voor de mens of als
veevoer. Om de bodem niet uit te putten wordt kunstmest toegevoegd.
2. Een verschuiving plaatsvindt van diversiteit naar monocultuur.
Bij de oogt wordt in één keer alle begroeiing verwijdert waardoor de bodem bloot komt te liggen.
Daarnaast kunnen ziektes zich razendsnel verspreiden bij monocultuur.
De vruchtbaarheid van de grond wordt ook bepaald door natuurlijke voedingsstoffen als kalium,
stikstof en fosfor. Die zorgen voor chemische vruchtbaarheid. De fysische vruchtbaarheid, de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noah1107. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
