HC 1, Turkije vroegste
geschiedenis
Turkije tot het Ottomaanse rijk
Antonie – 10.000 jaar geleden Neolithische revolutie
Voorkennis
- Turkije is doorgeefluik en bakermat → Verbond Grieks Romeinse wereld, Griekse en
Mesopotamische beschaving, uiteindelijk ook Chinese en Ottomaanse wereld
- Euraziatisch land → Gedeeltelijk in Europa, ander in Azië
- Verkeersaders vanuit het oosten en westen
- Bergketens van Noord naar Zuid
- Turkije verdeeld in compartimenten tot 1500 → Mozaïek werk
- Europees Aziatisch mengvolk → Multiculturele samenleving
Prehistorie
Neolithicum
Vruchtbare Halve Maan – gebied
Oudste stad ter wereld Çatalhöyük
- Commercieel, export obsidiaan
- Çatalhöyük → Geen voordeuren, gingen van huis naar huis via ladders → Gevonden
skeletten hadden beenbreuken
- Veel dikke vrouwenbeelden → zorgden voor een goede oogst
- Muurschilderingen met jagers
- Figuurbeeldjes gevonden
Troje → opgegraven door Schliemann (1870-1890)
- Replica van het houten paard
- Verschillende lagen van gebouwen
- Vele juwelen en sieraden gevonden → Hoofdtooien van goud, kettingen, lange oorbellen
- Megaron type huizen (Grieken hebben dit overgenomen voor hun huizen + tempels)
Beycesultan → Theaters opgegraven
Ankara → Museum voor Anatolische Beschavingen
Historie
Ontstaan van het schrift
- Assyrische kolonisten (1950-1750 v. chr.) → Spijkerschrift → hettitische staat
- Zijn vrij autonoom, moeten wel belasting betalen aan de vorsten
- Assyrische rijk → Handel met klein- Azië
Hettitische Oude Rijk (1750-1450 v. Chr.)
- Steden door koningen geleid
- Koning Hattusjili, Hattusja
- Het Assyrische rijk kunnen veroveren door de wendbare strijdwagen (op 2 wielen)
,Hettitische Nieuwe Rijk (1450- 1180 v. Chr.)
- Groot rijk met omringende vazalstaten, confederale staat
- Grootmacht – naast Egypte en Mesopotamië
- 1285 v. chr. Slag bij Kadesj, Syrië
Ramses II vond dat de Hettieten te veel macht kregen, ging Syrië veroveren, kwamen te dicht
bij Egypte → Hettieten hadden gewonnen, sloten toch vrede → Samenwerken tegen het
Assyrische rijk
Hettitische samenleving
Multiculturele samenleving
Diverse talen
Twee schriftsystemen: Spijker en hiërogliefenschrift
Humane wetgeving en rechtspraak: Respect voor anderen volkeren
Vrouwen hadden een grote maatschappelijke rol
Religieuze tolerantie: Diverse goden
Openluchteigendommen: natuurfenomenen
Koninklijke autobiografische annalen
Donkere eeuwen 1200 – 800 v. chr.
Nieuwe volkeren: Arameeërs (vanuit het zuiden) en ‘Zeevolken’ (vanuit het westen, Indo-
Europese volkeren)
Aramees: Internationale voertaal Nabije Oosten
Griekse kolonisatiegolf
Doriërs – 1200 v. chr. → Uitwijking Achaeërs naar Klein – Aziatische westkust
Botsing met Troje
Ionië (Efeze)
- 1050 v. chr. Tweede kolonisatie → Ioniërs → Stichting van Ionië (westkust klein -Azië)
- Griekse stadstaten blijven cultureel verbonden: taal en tradities goden
- Cultureel hoog niveau → Fundament westerse beschaving
- Efeze (stad in Ionië) → Aan de kust, de haven slipt vol en moet verhuizen naar een
bovengelegen helling → Beginpunt van handelsweg tot in Azië
- Tempels, Theaters, politieke gebouwen etc. worden gebouwd
- Gedurende de peloponnesische oorlog steunen zij Sparta
- Stad veroverd door Alexander de Grote → 50 jaar durende ‘gouden eeuw’
- 1089 v. chr. stad veroverd door de Romeinen → aanleg aquaducten, fonteinen, raadshuizen
- Tempel van Artemis → Wereldwonder van de antieke tijd
Periode 800-500
Ontstaan van vele kleine staatjes en volkeren
Lydische rijk omschreven door Herodotus → Croesus, stad met honderden ovens voor het
omsmelten van goud en zilver → Zo rijk als Croesus
Oudheid
Klassieke oudheid (546 v. chr. -330 v. chr.)
546 v. chr. Cyrus de Grote verovert Lydië
, Darius I (Achaemeniden): Het gehele Midden-Oosten in 1 rijk verenigd → 1 groot Perzisch
rijk, klein-Azië
Rijk verdeeld in satrapieën → Satraap aan het hoofd → Moeten ieder eens per jaar tribuut
brengen
Koningsweg → karavanserais (veiligheidspunten, rusten tijdens de reis) → geregelde
postdienst
Bestuurstaal Aramees
Munten → Maten → Gewichten
Persepolis → Leeuwenpoort versierd met allerlei dieren (in Iran)
Hellenistische periode (334-133 v. chr.)
- Macedonië: Phillippus II → Verenigd Griekenland na de uiteen valling van de
peloponnesische oorlog
- Opvolger Alexander de Grote → veroverd een groter rijk om de perzen een lesje te leren
- Euraziatisch Rijk → Alexander de grote laat zijn generaals trouwen met de vrouwen uit de
veroverde gebieden
- Hellenisme → Griekse en Aziatische cultuur wordt vermengd
- Na Alexander → Generaals nemen over → Vooraanstaand Seleucus, heeft in Pergamum
(Turkije) een Zeus altaar laten bouwen (staat nu in Berlijn)
- Veel Griekse en romeinse overblijfselen vooral aan de westkust
- Hierapolis Pammukale; De koning van Pergamum gaf soldaten opdracht om een nieuwe
stad te stichten, hier zagen ze waterbronnen waarin je kon baden, dat zij op deze berg een
stad hebben gebouwd → Enorme stad, met theater en grote begraafplaatsen
Romeinse Tijd (133 v. Chr. – 330 na Chr.)
- 133 v. Chr. Pergamum valt in handen van de Romeinen
- Provincie Asia
- Drukte een stempel op de westkust Klein- Azië
- Bouwwijze Hellenistisch plus nieuwe Romeinse technieken → Meer dan in Italië
- Termessos → Stad met vele Romeinse overblijfselen
Ontstaan en verbreiding Christendom
- Klein- Azië speelt een belangrijke rol in de vroegste geschiedenis → Istanbul wordt een
belangrijke stad waar wordt gepredikt
- Vele concilies (Nicea, Efeze, Constantinopel)
- Vroege kerkvaders, heiligen en martelaren
- Keizer Constantijn → Constantinopel
- Vanaf 330 → Byzantijnse rijk
Byzantium (330-1071)
- Nooit een etnische of taalkundige eenheid
- Vele volkeren
- 4 prefecturen, 14 bisdommen, 117 provincies
- Hiërarchisch, hof ritueel, caesar papisme (keizer was als christus op aarde
- Tot de 7e eeuw was de economie welvarend → Keizer zorgde voor tempels, badhuizen en
kerken → Hagia Sofia
- Constantinopel → Je ziet de Romeinse cultuur hier duidelijk terug
- Hagia Sofia herbouwd door Justinianus (547-565) → Steeds meer Turken proberen
Constantinopel te veroveren → 476 toch niet mogelijk, Constantinopel gevallen
