Samenvatting
Samenvatting Sociale Psychologie
Een uitgebreide samenvatting waarmee ik mijn tentamen gemakkelijk heb kunnen halen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Sociale psychologie1 Inleiding tot de sociale psychologie
1.1 Wat is sociale psychologie?
Psychologie: de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu.
Sociale psychologie: de wetenschap die bestudeert hoe de gedachten, gevoelens en gedragingen van
mensen worden beïnvloed door de echte of denkbeeldige aanwezigheid van anderen.
De kern van sociale psychologie is het fenomeen sociale invloed: we worden allemaal beïnvloed door
andere mensen. Dit kan door middel van rechtstreekse pogingen tot overreding, waarbij iemand
opzettelijk probeert om het gedrag of de attitude van een ander te veranderen. Bijvoorbeeld met
reclames die aansporen om iets aan te schaffen of vrienden die je willen overtuigen.
Naast deze directe beïnvloeding worden we ook beïnvloed door puur de aanwezigheid van anderen.
Dit gebeurt bij zowel bekenden als volledig vreemden met wie we zelf geen contact hebben. We
worden gestuurd door de goed- of afkeuring van zowel bekenden als vreemden, door hoe we
verwachten dat zij op ons reageren.
Mensen zijn zichzelf vaak niet bewust van de redenen achter hun eigen acties en gevoelens. Sociaal
psychologen willen weten welke van de vele mogelijke verklaringen de meest waarschijnlijke is.
Hiervoor gaan sociaal psychologen opzoek naar methoden waarmee empirisch en systematisch kan
worden getest.
Empirische methode: op waarneming en/of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van
hypothesen.
Hypothese: een als voorlopig waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling.
De sociale psychologie onderscheidt zich vooral doordat ze zich niet zozeer bezighoudt met sociale
situaties in een objectieve betekenis, maar doordat ze zich in eerste instantie richt op de manier
waarop mensen beïnvloed worden door hun interpretatie, of construct, van hun sociale omgeving.
Construct: de manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren.
Sociaal psychologen menen dat je pas kunt begrijpen hoe mensen door hun sociale wereld worden
beïnvloed als je begrijpt hoe ze die sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren. In de
ogen van een sociaal psychologen is dat belangrijker dan te weten wat de objectieve eigenschappen
van die sociale wereld precies zijn (Lewin, 1943).
Een groot deel van het sociaalpsychologisch onderzoek richt zich op determinanten van gedachten,
gevoelens en gedragingen van mensen.
Determinant: bepalende factor in een ontwikkeling of toestand.
De inzichten van de persoonlijkheidspsychologen vergroten de kennis over het menselijk gedrag,
maar sociaal psychologen zijn er van overtuigd dat je, als je gedrag primair op grond van
persoonlijkheidsfactoren probeert te verklaren, een essentieel onderdeel van het verhaal buiten
beschouwing laat: namelijk de machtige rol van de sociale invloed.
Sociale psychologie onderscheidt zich van andere vakgebieden, met name op analyseniveau. Het
analyseniveau is het individu in de context van een sociale situatie. Een sociaal psycholoog die
1
,bijvoorbeeld wil begrijpen waarom mensen een ander met opzet kwetsen, richt zich op de
psychologische processen die in specifieke situaties agressie oproepen. Voorbeeldvragen hierbij zijn:
- In welke mate wordt agressie vooraf gegaan door frustratie?
- Gaat frustratie altijd vooraf aan agressie?
- Als mensen zich gefrustreerd voelen, welke omstandigheden zorgen er dan voor dat ze hun
frustratie uiten in een agressieve daad en onder welke voorwaarden zullen ze zich
beheersen?
Waar het steeds om gaat, is dat de meeste mensen de oorzaak van dat gedrag zullen zoeken in de
persoonlijkheid van de betrokkene. En dat feit – dat we dikwijls geen rekening houden met de
situatie – is belangrijk voor sociaal psychologen, omdat de situatie een ingrijpende invloed heeft op
hoe mensen met elkaar omgaan.
Het doel van de sociale psychologie is het identificeren van de universele eigenschappen van de
menselijke natuur die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed, onafhankelijk van
sociale klasse of cultuur.
Kortom: sociale psychologie beweegt zich in het gebied tussen de sociologie en de
persoonlijkheidspsychologie.
1.2 De macht van sociale invloed
Fundamentele attributiefout: de neiging om ons eigen en andermans gedrag volledig toe te schrijven
aan persoonlijkheidstrekken en het effect van de sociale invloed en de acute situatie te
onderschatten.
Als we gedrag op deze attributieve manier in termen van persoonlijkheid verklaren, kan ons dat een
onterecht gevoel van veiligheid geven. Als we bijv. weerzinwekkend of bizar gedrag proberen te
verklaren is het verleidelijk, en op een vreemde manier geruststellend, om de slachtoffers af te doen
als gestoorde mensen. Dat geeft ons het gevoel dat ons nooit zoiets zal overkomen. Ironisch genoeg
vergroot dit nu juist onze persoonlijke kwetsbaarheid voor mogelijk destructieve sociale invloeden,
omdat ons bewustzijn van onze eigen ontvankelijkheid voor sociaalpsychologische processen daalt.
Als we de macht van de situatie niet volledig doorgronden, hebben we bovendien de neiging om het
probleem te vereenvoudigen en dat beperkt onze kennis over de oorzaken van een groot aantal
menselijke gedragingen.
Deze vereenvoudiging kan er onder meer toe leiden dat we, in situaties waarin individuen
overdonderd worden door sociale krachten waartegen de meesten van ons niet zijn opgewassen,
geneigd zijn om het slachtoffer de schuld te geven.
Experiment Liberman, Samuels & Roos, 2004:
Speel een spel voor 2 personen. Je hebt de keuze uit twee strategieën: je kan competitief spelen en
zoveel mogelijk geld verdienen, of je speelt coöperatief en streeft ernaar dat iedereen wat geld
verdient. Het spel werd voorgelegd aan onderzoeksassistenten en hun werd gevraagd twee lijsten
samen te stellen: een met studenten waarvan ze dachten dat deze voor de competitieve strategie
zouden kiezen en een met studenten waarvan ze dachten dat zij voor de coöperatieve strategie
zouden gaan > dit ging zonder moeite.
Vervolgens nodigden Ross en Samuels de studenten uit om voor een psychologisch experiment het
spel te komen spelen. Er werd echter een aspect aan het spel toegevoegd: de onderzoekers
varieerden een ogenschijnlijk onbelangrijk onderdeel van de sociale situatie, namelijk de naam van
2
,het spel. Beursspel vs. Gemeenschapsspel.
In figuur 1.1 in het boek blijkt dat de naam van het spel (een onbeduidend kenmerk) een enorm
verschil in maakt in de manier waarop mensen zich gedragen. Natuurlijk bestaan er verschillen in een
persoonlijkheid die vaak van groot belang zijn, maar de sociale situatie en de omgeving kunnen zo
invloedrijk zijn dat ze op bijna iedereen een groot effect kunnen hebben.
1.3 De macht van sociale interpretatie
Wanneer gedrag wordt gevolgd door een beloning (geld, aandacht, lof, etc) is de kans groot dat we
daarmee doorgaan; wanneer gedrag wordt gevolgd door straf (pijn, verlies, boos geschreeuw) is de
kans groot dat het gedrag afneemt en uiteindelijk eindigt. Dit is de benadering van het
behaviorisme, een stroming die in gang werd gezet door B. F. Skinner (1938). Deze stroming in de
psychologie verdedigt de stelling dat alle gedrag verklaard kan worden aan de hand van beloningen
en straffen in de omgeving van het organisme en dat het niet nodig is om er subjectieve zaken als
denken en voelen bij te betrekken.
Als een behaviorist het gedrag van de toeschouwers van de zelfmoord op internet wil begrijpen,
analyseert hij de situatie om te zien welke specifieke objectieve factoren mogelijke pogingen om te
helpen, hebben verhinderd.
- Welke stilzwijgend aangenomen objectieve beloningen en straffen waren aan verschillende
mogelijke acties verbonden?
- Wat waren de stilzwijgende aangenomen beloningen en straffen wanneer men iets niet zou
doen?
Behaviorisme heeft veel sterke punten en de principes verklaren bepaald gedrag heel effectief. Maar
er wordt geen rekening hebben gehouden met cognitie (denken en voelen) terwijl dit een vitaal
belang is in menselijke sociale ervaringen.
Dit laatste is van belang bij gestaltpsychologie. Deze stroming onderzoekt hoe mensen de fysieke
wereld waarnemen en stelt dat we de subjectieve manier moeten onderzoeken waarop een object in
de geest van de mensen verschijnt (het gestalt of geheel), in plaats van de manier waarop de
objectieve, fysieke eigenschappen van het object een geheel vormen.
Gestaltpsychologen zijn van mening dat je onmogelijk kunt bepalen hoe een object wordt
waargenomen als je alleen de bouwstenen van de perceptie in aanmerking neemt. Het geheel is
anders dan de som der delen. Je moet je richten op de fenomenologie van de waarnemer, op hoe
een object op hem of haar overkomt, in plaats van op de afzonderlijke objectieve elementen van het
object.
Fenomenologie: filosofische methode (van Husserl) die probeert door de geestelijk-intuïtieve
beschouwing van de dingen, niet door rationele kennis, de constitutie van de wereld in de geest en
het wezen der dingen te beschrijven.
Kurt Lewin wordt algemeen beschouwd als de grondlegger van de moderne experimentele sociale
psychologie. Lewin leefde in de tijd van antisemitisme en dit heeft zijn denken ingrijpend beïnvloed.
Mede dankzij zijn ideeën kreeg de Amerikaanse sociale psychologie vorm in de richting van een
diepgaande belangstelling voor onderzoek naar de oorzaken en mogelijke oplossingen van
vooroordelen en etnische stereotypering. Lewin stelde dat het vaak belangrijker is om te begrijpen
hoe mensen de sociale wereld waarnemen, doorgronden ne interpreteren dan het is om de
objectieve eigenschappen ervan te begrijpen.
3
, “Als iemand in een kamer zit in het vertrouwen dat het plafond niet naar beneden zal komen, zou dan
alleen zijn ‘’subjectieve waarschijnlijkheid’’ in overweging moeten worden genomen bij het
voorspellen van zijn gedrag, of zouden we ook rekening moeten houden met de kans dat het plafond
naar beneden komt? Ik denk dat we alleen met de eerste rekening hoeven te houden.’’ – Kurt Lewin
Sociaal psychologen begonnen zich al snel te concentreren op het belang van de manier waarop
mensen hun omgeving construeren. Fritz Heider (1896-1988), een van de medeoprichters van de
sociale psychologie, merkte op: ‘’Over het algemeen reageert iemand op wat hij denkt dat de ander
waarneemt, voelt en denkt, als aanvulling op wat de ander zou kunnen doen.’’
We zijn voortdurend aan het gissen naar de gemoedstoestand, motieven en gedachten van anderen.
Soms hebben we het bij het rechte eind, maar vaak is dat niet zo. Daarom hebben constructen
belangrijke gevolgen.
Een speciaal soort construct is wat Lee Ross, hoogleraar sociale psychologie, naïef realisme noemt:
de overtuiging dat ieder van ons dingen waarneemt ‘zoals ze echt zijn’. Als andere mensen dezelfde
dingen dus anders zien, moet dat wel zijn omdat zij bevooroordeeld zijn. Beide partijen gaan ervan
uit dat andere redelijke mensen de dingen op dezelfde manier zien als zij. ‘Zelfs als beide partijen
erkennen dat de ander kwesties anders waarneemt denken beide dat de ander bevooroordeeld is,
terwijl zij zelf objectief zijn en vinden dat hun eigen waarneming van de werkelijkheid de basis voor
overeenstemming zou moeten zijn.’ Beide partijen verzetten zich dus tegen een overeenstemming
compromis, uit angst dat hun ‘bevooroordeelde’ tegenstander daar meer mee opschiet dan zij.
1.4 De oorsprong van constructen
Twee motieven zijn van essentieel belang in de grondslag van onze gedachten en gedragingen:
- De behoefte aan een positief zelfbeeld
- De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen.
Meestal worden we door deze twee motieven in tegengestelde richtingen getrokken.
Leon Festinger, een van de meest vernieuwende sociaal psychologen, besefte al snel dat we precies
op het moment waarop deze twee motieven ons in tegengestelde richtingen trekken, de
waardevolste inzichten kunnen verwerven in de werking van het menselijke gevoel en de menselijke
gedachten. De meeste mensen hebben een sterke behoefte aan een positief zelfbeeld. De keuze
tussen het vervormen van de wereld om zich goed te voelen over zichzelf of zich een accuraat beeld
van de wereld te vormen, kiezen mensen vaak voor de eerste optie.
Een positief zelfbeeld is een nuttige zaak, maar wanneer het ertoe leidt dat iemand zijn acties
rechtvaardigt en er niet van leert, kan dat verandering en zelfverbetering in de weg staan. Stel een
koppel gaat scheiden na 10 jaar huwelijk dat gebukt ging onder de irrationele jaloezie van de man. In
plaats van de waarheid te erkennen wijt de man het mislukken van het huwelijk aan het feit dat zijn
ex niet genoeg inging op zijn behoeften. Zijn interpretatie heeft een doel: hij voelt zich daardoor
beter over zichzelf (Simpson, 2010).
Een van de belangrijkste kenmerken van de mens is het vermogen tot redeneren. Als soort hebben
we een verbijsterend hoogontwikkeld vermogen om logisch te denken. Dit neemt niet weg dat de
manieren waarop mensen over zichzelf en de sociale wereld denk hun handelen beïnvloeden.
Sociale cognitie: hoe mensen informatie selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken om te
oordelen en te beslissen.
Onderzoekers die sociaal cognitieve processen onderzoeken, nemen als uitgangspunt dat alle
mensen de wereld zo accuraat mogelijk proberen waar te nemen. Daarom beschouwen
4
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Direct to-the-point
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper danielleharkema. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen