In dit document zijn er drie hoofdstukken uit het boek van Covey uitgewerkt en is er een beknopte samenvatting van het artikel van De Caluwé.
De informatie uit dit document kan worden gebruikt voor de opdracht van het vak PLO.
Het zelfbewustzijn is het vermogen om na te denken over je eigen denkproces. Ons
zelfbewustzijn stelt ons in staat om afstand te nemen en te onderzoeken hoe we niet
alleen naar onze omgeving maar ook naar onszelf kijken.
Dit is ons zelfparadigma. Het bepaalt ons gedrag en hoe we naar andere mensen kijken.
Als je niet weet hoe je jezelf (en anderen) ziet, kun je ook niet begrijpen hoe anderen
zichzelf en hun omgeving zien.
De sociale spiegel
Het gangbare sociale paradigma leert ons hoezeer wij geconditioneerd zijn door onze
omgeving. Er bestaan drie algemeen, geaccepteerde, deterministische theorieën die
samen of los van elkaar de aard van de mens zouden verklaren.
Genetische determinisme = het is de schuld van je grootouders, het zit in je DNA,
het wordt van generatie op generatie overgedragen.
Psychologisch determinisme = het is de schuld van je ouders, je opvoeding en
jeugdervaringen hebben je karakter gevormd.
Omgevingsdeterminisme = het is de schuld van iemand of iets uit je omgeving,
deze is verantwoordelijk voor jouw toestand.
Al deze theorieën zijn gebaseerd op de stimulus-responstheorie van Pavlov. We zijn zo
geconditioneerd dat we op een bepaalde manier op een stimulus reageren.
De kwaliteiten die de mens uniek maken, bestaan bij de gratie van deze keuzevrijheid.
Behalve zelfbewustzijn hebben wij ook een voorstellingsvermogen. Daarmee kunnen we
in onze geest een wereld scheppen los van onze huidige situatie. We hebben een
geweten en een onafhankelijke wil.
We kunnen handelen op basis van ons zelfbewustzijn, onafhankelijk van allerlei invloeden
van buitenaf.
De definitie van proactiviteit
Proactiviteit betekent dat je verantwoordelijk bent voor je eigen leven. Ons gedrag is
afhankelijk van onze beslissingen, niet van onze omstandigheden.
Verantwoordelijkheid is het vermogen om je antwoord te kiezen. Proactieve mensen zijn
zich bewust van dat vermogen. De mens is van nature proactief.
Kiezen bij verstek maakt ons reactief. Reactieve mensen worden sterk beïnvloed door
hun omstandigheden. Het gedrag van proactieve mensen wordt bepaald door wat ze zelf
belangrijk vinden.
Iemand die reactief is, laat zijn gevoelens door anderen bepalen en maakt zich daardoor
afhankelijk van hun tekortkomingen. Wie proactief in het leven staat, bezit het vermogen
om een impuls ondergeschikt te make aan een waarde.
Volgens Viktor Frankl gelden er in ons leven drie hoofdaarde:
De waarde die bepaald wordt door wat we meemaken
De creatieve waarde, dat wat we in het leven roepen
De waarde waarop we onze houding baseren.
Moeilijke omstandigheden brengen vaak een paradigmaverschuiving teweeg. Er wordt
een nieuw referentiekader gevormd.
Het initiatief nemen
Het initiatief nemen is de verantwoordelijkheid die je hebt om iets te laten plaatsvinden.
We kunnen zelf kiezen hoe we in een bepaalde situatie reageren. Daardoor kunnen we
onze eigen situaties scheppen.
, Zelf handelen of laten gebeuren
Wil je effectief zijn in je leven, dan vereist het initiatief om de P/PM balans op dat gebied
te vinden. Het vereist ook initiatief om de zeven eigenschappen te ontwikkelen.
Luisteren naar de manier van spreken
Houdingen en gedrag zijn gebaseerd op paradigma’s. Als we ons zelfbewustzijn gebruiken
om ons gedrag te onderzoeken, kunnen we zien wat voor paradigma’s we hanteren.
Reactieve mensen drukken zich zo uit dat ze zich ontslagen weten van hun
verantwoordelijkheid. Het ergste van een reactieve uitspraak is dat het vaak een
selffulfilling prophecy is. Mensen vinden bevestiging voor hun deterministische
paradigma.
Cirkel van betrokkenheid/cirkel van invloed
Door een cirkel van betrokkenheid te trekken kun je afstand nemen van dingen waar je
mentaal of emotioneel niet zoveel mee te maken hebt.
Als we kijken naar wat zich binnen onze cirkel van betrokkenheid bevindt, zien we dat we
op sommige dingen niet echt invloed kunnen uitoefenen, en op andere wel. De zaken
waar we wel wat over te zeggen hebben, kunnen we nog eens binnen een kleinere cirkel
plaatsen: een cirkel van invloed.
Door vast te stellen aan welke van deze twee cirkels je de meeste tijd en energie
besteedt, kun je erachter komen hoe proactief je bent.
Proactieve mensen richten zich vooral op hun cirkel van invloed.
Reactieve mensen richten zich juist op hun cirkel van betrokkenheid.
Directe en indirecte invloed en geen invloed
De problemen waar we mee te maken krijgen, vallen in drie categorieën:
Directe invloed = problemen die betrekking hebben op ons eigen gedrag
Indirecte invloed = problemen die betrekking hebben op het gedrag van anderen
Geen invloed = problemen waar we niks aan kunnen doen
Problemen van directe invloed kunnen we oplossen door aan onze eigenschappen te
werken. Die liggen binnen onze cirkel van invloed.
Problemen in de categorie indirecte invloed kunnen we oplossen door verandering te
brengen in de methode waarop we invloed uitoefenen.
De cirkel van invloed vergroten
Je respons op een bepaalde situatie kun je kiezen en daardoor kun je de situatie sterk
beïnvloeden.
Hebben en zijn
De cirkel van betrokkenheid richt zich vooral door ‘hebben’.
De cirkel van invloed richt zich op ‘zijn’.
De gedachte dat het probleem niet bij ons zelf ligt, is het probleem. De proactieve
benadering staat voor een verandering van binnenuit.
Consequenties en vergissingen
We zijn vrij om ons gedrag te bepalen, maar we kunnen niet altijd de gevolgen ervan
overzien. Consequenties horen bij de cirkel van betrokkenheid.
Ons gedrag wordt geleid door principes. Als je daar in overeenstemming mee leeft, zullen
de gevolgen positief zijn. Doe je dat niet, dan wreekt zich dat. Als we kiezen voor een
bepaalde respons, kiezen we ook voor de bijbehorende consequenties.
Onze respons op een vergissing is bepalend voor het moment daarna.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Charlottedubbeldam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
