College aantekeningen
Inleiding in de Sociologie - Hoorcolleges
Dit zijn de college aantekeningen bij het vak "Inleiding in de Sociologie" uit het eerste jaar van de bachelor Pedagogische Wetenschappen. Dit bevat de colleges 1 t/m7.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Inleiding in de Sociologie –Hoorcolleges
Hoorcollege 1
Alles is contingent, maar niet arbitrair -> de samenleving had zich anders kunnen
ontwikkelen, maar er is wel een goede reden waarom de samenleving is zoals die is. En hier
houden sociologen zich mee bezig.
Een definitie van sociologie
Sociologie is de studie van het menselijke, sociale leven, van menselijke groepen en
maatschappijen. Het is een overweldigende en dwingende onderneming, omdat het over
ons eigen handelen als sociale wezens gaat. De sociologie heeft een zeer breed
belangstellingsveld, van de analyse van kortstondige ontmoetingen van mensen op straat tot
onderzoek naar globale sociale processen
- ‘Het menselijke sociale leven’. Sociologie gaat over hoe mensen samenleven. De
mens is door en door sociaal. Vanaf dat mensen geboren zijn, hebben ze andere
mensen nodig en zijn mensen in contact met anderen. Ook zijn we in verbinding
tussen andere mensen doordat producten die wij gebruiken, gemaakt worden
gemaakt door andere mensen. Dus altijd verbonden en afhankelijk van anderen. En
dat onderzoeken sociologen -> de sociale processen.
- ‘Menselijke groepen en maatschappijen’. Tot welke sociale groep behoort iemand?
Sociologie gaat vaak over sociale positie, status in de maatschappij. Bijvoorbeeld
achtergrond, hoeveel verdient degene, ouders wel of niet gescheiden -> in- of
uitsluiting, hoort iemand wel of niet bij een groep? Sociologie bestudeert de
verschillende groepen en de ongelijkheid in deze groepen te beschrijven.
Bijvoorbeeld economisch of opleidingsniveau of inkomensniveau. Gender role
patronen zijn te zien in het feit dat er bijvoorbeeld meer meisjes zijn bij pedagogiek,
omdat meisjes door normen meer bij opvoeding geïnteresseerd zijn.
- ‘Ons eigen handelen als sociale wezens gaat’. Het gaat altijd over ons. dat maakt het
lastiger. Eigen waarnemingen worden altijd gekleurd door ons eigen perspectief,
daardoor wordt het lastiger om objectief te zijn.
- ‘Een zeer breed belangstellingsveld’
o Micro processen = interacties tussen individuen
Bijvoorbeeld dit college, want wij zijn een groep specifieke momenten
op een specifieke locatie. Wij weten hier wat we van elkaar kunnen
verwachten -> er zijn ongeschreven regels.
o Macro processen = sociale systemen, groepen, instituties
Begrippen van belang voor onderwijssociologie
- Stratificatie = de wijze waarop de ongelijkheid in een bepaalde samenleving vorm
krijgt -> mensen indelen in groepen, waartussen een ongelijkheidsverhouding bestaat
-> er is ongelijkheid tussen groepen. En die groepen kan bijvoorbeeld SES zijn, maar
ook etniciteit of sekse.
, - Sociale klasse = strata (grootschalige groepen in de samenleving) waarvan de leden
een overeenkomstige economische positie hebben (SES). Grootschalige groep in de
samenleving van mensen die een vergelijkbare sociale positie hebben, bijvoorbeeld
inkomen en/of opleidingsniveau -> sociaal economische status
Onderwijssociologische thema’s:
- Stratificatie in relatie tot onderwijsuitkomsten (SES, sekse, etniciteit)
- Gelijkheid van kansen (leeftijd sortering, verwachtingen docent)
- Schooluitval en de oorzaken daarvan
- Straffen en belonen in het onderwijs
Problemen bij definiëring van de sociologie
Het is moeilijk om tot één definitie van de sociologie te komen.
- Het is een relatief jong vakgebied (circa 150 jaar) -> nog veel discussie gaande.
- Geen consensus onder sociologen, vaak over beste aanpak of methode
o Sommigen zeggen vaststellen van causaliteit het belangrijkste is
o Anderen zeggen dat de sociale verschijnsels samenhangen, maar dat het niet
per se causaal hoeft te zijn
- Een breed vakgebied: veel onderwerpen, methoden, subgebieden
- Definities vaak niet onderscheidend (van antropologie/filosofie/politicologie) -> er
bestaat vaak overlap tussen deze disciplines.
I.p.v. één definitie, focust Elchardus op:
- Een werkdefinitie: ‘de wetenschap van het samenleven’
- Een uitgangspunt: alles is contingent, maar niet arbitrair
- Het vraagstuk van de sociale orde
- Taken en houding van een socioloog
Het ontstaan van de sociologie
150 jaar geleden toenemende behoefte aan kennis in de maatschappij, vanwege grote
maatschappelijke revoluties:
- Industriële revolutie -> overgang naar de industriële samenleving -> van
huisnijverheid naar fabrieken. Ook grote verstedelijking. Arbeidersklasse ontstond.
- Van middeleeuwse standenmaatschappij naar de klassenmaatschappij
o In standenmaatschappij lag maatschappelijke orde vast. De standen waren
adel, geestelijkheid en de boeren en die standen zorgden voor strikte
scheidingslijnen in de samenleving.
o In klassenmaatschappij is gebaseerd op SES, en dat gaat veel meer over wat
kun jij als mens. Doordat steeds meer mensen onderwijs konden volgen,
konden mensen hoger op komen en trouwen met iemand van andere SES.
- Deze twee veranderingen hoorden bij modernisering -> overgang naar de moderne
samenleving. Er kwam daardoor steeds meer behoefte naar kennis over de
samenleving. Er ontstonden nieuwe slechte omstandigheden -> armoede, slechte
leefomstandigheden, kinderarbeid in fabrieken. Hier werd eerst vooral naar gekeken.
Bijvoorbeeld Kinderwetje van Van Houten -> eerste vorm van sociaal beleid ->
verboden dat kinderen tot 12 jaar in fabrieken mochten werken.
Eerste empirische waarneming is de armoede kaart in Londen. Onderzoeksteam is langs elk
huis gegaan om te kijken naar arm of rijke gezinnen en dat hebben ze in kaart gebracht.
Hierop kon dan beleid gemaakt worden.
,De belangrijkste les van de sociologie
Alles is contingent, maar daarmee nog niet arbitrair
Alles is contingent, betekent:
- Er zijn denkbare alternatieven
- De sociale orde had ook anders kunnen zijn
(gewoonten/handelingswijzen/opvattingen/instituten)
- -> voorbeeld: hoger onderwijssysteem in de VS en Nederland
o Hoger collegegeld
Maar daarmee nog niet arbitrair, betekent:
- Hoewel het anders had kunnen zijn, zijn er goede redenen waarom het gevormd is
zoals het is
- Instellingen en handelingswijzen niet toevallige geordend
- -> voorbeeld: hoger onderwijssystemen in de VS en Nederland
o Gelijke kansen in Nederland -> dus lager collegegeld
Sociologie wil het contingente onderzoeken, waarom is het op de ene plek zo, maar ergens
anders niet.
Dit inzicht van contingentie komt voort uit de Verlichting en het idee van contingentie is
revolutionair.
Het probleem van de sociale orde
- Sociale orde = datgene wat het leven een zeker mate van voorspelbaarheid geeft, en
op die manier leefbaar maakt. Bijvoorbeeld het geheel van machtsverhoudingen,
wetten, regels, gewoonten en instellingen.
o Het doet er niet toe of we links of rechts rijden. Het is wel van belang dat we
allemaal hetzelfde doen -> behoud van de mogelijkheid om tot nageleefde
regels te komen (behoud van sociale orde). We hebben vertrouwen in de
sociale orde. Bijvoorbeeld als we een trein in stappen, vertrouwen we er op
dat het de goede kant op rijdt.
- Het probleem van de sociale orde = hoe worden voorspelbaarheid en een mate van
orde gerealiseerd?
o Hoe kan het dat mensen de sociale orde accepteren?
o Waarom vertrouwen we op de trein/de arts/voedsel in de AH?
Rousseau schreef: ‘Hoe kan men de mensen ertoe brengen de wet te eerbiedigen, hoe zijn
de rechtstaat en de sociale orde mogelijk als iedereen zich ervan bewust is dat het allemaal
conventies en constructies zijn?’ Hij leefde in de tijd dat standenmaatschappij werden
vervangen door het verlichtingsdenken. Rousseau vroeg zich af waar dit allemaal naar toe
ging. Hij vond dat er een goede autoriteit moest zijn.
Comte -> antwoord op contingentie is positivisme
Verlichting: opmars van de wetenschap
Positivisme:
- Kennis baseren op waarneembare feiten (empirie)
- Sociale wetenschap aanpakken als de natuurwetenschap
- Taak van de socioloog is de sociale wetmatigheden onderzoeken
- Deductief -> begint bij theorie, hypothesen en dan empirische waarnemingen.
, - Baseren op de rede -> oplossing was dan de redelijkheid van de mens en de
positivistische wetenschap
Kritiek op positivisme
- Samenleving is veranderlijk
- Context van belang (bijvoorbeeld land)
- Sociologen zijn zelf mensen (beïnvloeding/niet objectief)
- Sociaal onderzoek politiek gevoelig -> uitspraken van sociologen hebben gevolgen
voor samenleving
Habermans en Luhman (in 20e eeuw)
- Habermans (1928-) -> verlichtingsdenker, pro-rationalisering
o Wetenschap leert ons nu hoe we efficiënt en doeltreffend handelen (verrijkt
kennis), maar niet wat we moeten doen (geen richting)
o De wetenschap reikt ons een methode om met elkaar te leren communiceren
-> eerlijke en redelijke mensen worden het eens over beleidsprioriteiten
- Luhmann (1927-1998) -> tegenverlichting, anti-rationalisering
o We worden het nooit eens (zelfs redelijke en eerlijk mensen niet)
o Met het arbitraire leren leven -> het arbitraire verdwijnt nooit
o Hoe worden we het eens?
Meerderheidsregels -> de meerderheid weet het niet per se goed,
maar dan nemen we ten minste een beslissing in plaats van geen
beslissing, want dat leidt tot chaos
Rechtspositivisme -> een wet verdient respect ongeacht inhoud en
doelen van de wet, zolang het volgens de juiste procedure tot stand is
gekomen -> regels zijn regels.
o Chaos vermijden door mensen te laten geloven in een bestaande orde, zoals
godsdienst, ‘het is natuurlijk’ of traditie
Het probleem van de niet-arbitraire contingentie
Het probleem van de niet-arbitraire contingentie = Welke regels/sociale fenomenen zijn
niet-arbitrair?
3 bronnen voor niet-arbitraire contingentie -> die bestaande orde legitimeren, maar alle drie
toch beperkt in hun verklaringskracht
- De natuur -> bijvoorbeeld natuur/fysiek kunnen we niet omheen (lengte van mensen,
zuurstof nodig hebben) op onze fysieke behoeften of beperkingen. Maar wat is dan
natuurlijk, want door medicijnen leven we langer.
- De geschiedenis -> een samenleving leeft noodgedwongen met zijn verleden. De
keuzes die samenlevingen of culturen maken, die beperken latere
ontwikkelmogelijkheden. Bijvoorbeeld een westerse samenleving is niet meer te zien
zonder technologie.
- De samenhang -> instituties (elementen van de samenleving) kunnen verschillende
vormen aannemen, maar die moeten wel passend zijn bij andere elementen van de
samenleving. Bijvoorbeeld het economische systeem en vorm van gezinnen zijn op
elkaar aangepast en er zit samenhang in.
De taken van de socioloog
1. De empirisch-analytische taak (de cijferaar)
a. Socioloog moet empirische kennis verzamelen over een sociaal verschijnsel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper karlijnvanesch1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50155 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen