Een samenvatting van alle bronnen uit de handleiding + extra aantekeningen van tijdens de lessen voor het vak Voedingsleer, gegeven in jaar 2 periode 2 (Voorlichter in de wijk). Ik had een 7,9 voor de kennistoets.
Functies
Natrium is het belangrijkste kation van de extracellulaire vloeistof en de primaire regulator
van het volume daarvan.
Natrium helpt om de zuur-base balans te behouden.
Natrium is essentieel voor zenuwimpulsoverdracht en spiercontractie.
Natrium wordt gemakkelijk geabsorbeerd door het darmkanaal en gaat via het bloed naar de nieren.
De nieren filteren al het natrium uit het bloed en geven precies de hoeveelheid natrium die het
lichaam nodig heeft terug aan het bloed. Normaal gesproken is de hoeveelheid uitgescheiden
natrium gelijk aan de hoeveelheid ingenomen natrium die dag. Als je zout voedsel eet stijgt het
natriumgehalte in je bloed. Door die stijging krijg je dorst en daardoor ga je water drinken totdat je
geen dorst meer hebt: totdat de juiste natrium-water concentratie is hersteld. De nieren scheiden
zowel het teveel aan water als het teveel aan natrium uit.
Hoge bloeddruk
Zowel een te hoog als te laag natriumgehalte in de voeding vergroot het risico op een hartziekten.
Het komt zelden voor dat de voeding te weinig natrium bevat en zelfs wanneer de inname te laag is
past het lichaam zich aan door het verminderen van natriumverlies via urine en zweet, waardoor de
kans op deficiënties heel klein is. Een hoge natrium-inname correleert met hoge bloeddruk.
Zout heeft een groter effect op de bloeddruk dan natrium of chloride alleen of in combinatie met
andere ionen. Door een hoge zoutinname kan de bloeddruk onmiddellijk verhogen, dit is omkeerbaar
met een zout-beperking. Als de over de jaren veel zout wordt geconsumeerd kan de verhoogde
bloeddruk steeds erger worden en schade veroorzaken aan bloedvaten: dit is een onomkeerbaar
proces.
Osteoporose
Een hoge zout-inname wordt geassocieerd met een verhoogde calciumuitscheiding, maar de invloed
daarvan op botverlies is onduidelijk. Calciumuitscheiding veroorzaakt door een zoutrijke voeding kan
worden voorkomen door kalium.
Natrium in voedsel
Bewerkt voedsel bevat het meeste natrium, onbewerkt voedsel het minste. ± 75% van het natrium in
de voeding van mensen komt uit zout dat aan voedsel is toegevoegd door fabrikanten, ± 15% wordt
toegevoegd tijdens het koken en op tafel en ± 10% komt uit de natuurlijke inhoud van voedsel. In
bewerkt voedsel kan ook natrium zitten zonder chloride, waardoor het niet altijd zout smaakt. Naast
dat bewerkt voedsel veel natrium bevat, bevat het vaak ook weinig kalium. Een laag kaliumgehalte
heeft ook een negatieve invloed op de bloeddrukregulatie.
Tekort aan natrium
Een natriumdeficiëntie ontstaat niet door een inadequate voeding. Het natriumgehalte in het bloed
kan dalen door overgeven, diarree of hevig zweten. In die gevallen moeten natrium en water worden
aangevuld. Onder normale omstandigheden kan zoutverlies via zweten makkelijk worden
opgevangen door voedsel. Het wordt dus afgeraden om zouttabletten te nemen: deze bevatten te
,veel zout en kunnen uitdroging veroorzaken. Tijdens intense activiteiten kunnen atleten zoveel
natrium verliezen en zoveel water drinken dat ze hyponatriemie kunnen ontwikkelen: een gevaarlijke
conditie waarbij er te weinig natrium in het bloed zit door een te groot natriumverlies (niet van een
inadequate natrium-inname). Symptomen zijn hoofdpijn, verwardheid, versuffing, beroertes en
coma.
Te veel aan natrium
De onmiddellijke symptomen van acute natriumtoxiciteit zijn oedeem en hoge bloeddruk.
Langdurende overmatige natrium-inname kan ook bijdragen aan hypertensie.
Richtlijnen Goede Voeding
Keukenzout is natriumchloride en wordt in veel voedingsmiddelen toegevoegd of zit er van nature in.
1 gram natrium is 2,5 gram keukenzout.
Uit onderzoek is gebleken dat een vermindering van de natriuminname zorgt voor een afname van
de bloeddruk en het risico voor hart- en vaatziekten. De richtlijn voor natrium is daarom: beperk de
inname van keukenzout tot maximaal 6 gram per dag.
Voedselconsumptiepeiling
De inname van natrium uit voeding en toegevoegd zout is 2.924 mg/dag.
De inname van natrium uit voedingsmiddelen is 2.418 mg/dag.
Jongens/mannen hebben een hogere natriuminname dan meisjes/vrouwen.
Kinderen met hoogopgeleide verzorgers krijgen minder natrium binnen dan kinderen van lager
opgeleide verzorgers.
Hoorcollege ‘Natrium, kalium en fytochemicaliën’
Natrium is een onderdeel van keukenzout. Het is het meest voorkomende kation (positieve ion) in
extracellulaire vloeistof en in die zin regulator van het extracellulaire volume. Het wordt opgenomen
in zowel de dunne als de dikke darm. Het speelt een rol bij veel lichaamsprocessen, zoals:
– Regulering zuur-base-balans
– Voortgeleiding van zenuwsignalen
– Spiercontractie
– Regulator van het extracellulaire volume
Intracellulair voedingsstoffen = de lichaamsvloeistoffen die zich binnen in de lichaamscellen
bevinden.
Extracellulair voedingsstoffen = de lichaamsvloeistoffen die zich buiten de lichaamscellen bevindt:
tussen de cellen of in het bloed.
De osmoregulatie wordt geregeld door osmoreceptoren. Bij een hyperosmolaire oplossing (hoge
osmolariteit) geeft de cel vocht af waardoor het verschrompelt. Dit stimuleert dorst en de aanmaak
van ADH door de hypothalamus. Hierdoor ga je meer drinken, de nieren nemen dat vocht op
waardoor de bloeddruk stijgt. Bij een hypo-osmolaire oplossing (lage osmolariteit) neemt de cel
vocht op waardoor het opzwelt. Dit remt dorst en ADH, waardoor je minder gaat drinken, de nieren
geen vocht kunnen opnemen en de bloeddruk daalt.
De volumeregulatie wordt geregeld door baroreceptoren. Als het volume daalt komt er druk te staan
op de receptoren. Dit stimuleert dorst en de aanmaak van ADH door de hypothalamus. Hierdoor ga
je meer drinken, de nieren nemen dat vocht op waardoor de bloeddruk stijgt. Als het volume stijgt
komt er rek in de receptoren. Dit remt dorst en ADH, waardoor je minder gaat drinken, de nieren
geen vocht kunnen opnemen en de bloeddruk daalt.
Speciale zoutvormen kunnen minder natrium bevatten, bijvoorbeeld gejodeerd zout en
kaliumchloride.
Zout heeft geen aanbevolen hoeveelheid/adequate inname maar wel een bovengrens:
Aanvaardbare bovengrens = 6 gram Nacl = 2,4 gram natrium.
Voedselconsumptiepeiling
Volwassen mannen eten gemiddeld 9,9g zout/dag.
Volwassen vrouwen eten gemiddeld 7,5g zout/dag.
79% van het geconsumeerde zout is al aanwezig in gekochte voedingsmiddelen.
De rest wordt bij de bereiding en aan tafel toegevoegd.
De warme maaltijd levert ruim 1/3 van de totale dagelijkse zoutconsumptie (36%), gevolgd
door de lunch (31%).
Belangrijkste zout bronnen: brood, vleesproducten, kaas
Er is een sterke correlatie tussen zoutconsumptie en energie-inname. Dit verklaart deels de
verschillen in zoutinname. Echter, personen met een hogere zoutconsumptie eten niet alleen meer,
maar consumeren ook voedingsmiddelen die méér zout per 100 gram bevatten. Uit
gezondheidsonderzoek blijkt dat een hoge zoutconsumptie samenhangt met een hogere bloeddruk.
Hierdoor verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper loesw. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
