(Uitleg stromingen en begrippen => blz 152-160)
Le moyen âge
Voor veel mensen een zwaar leven in deze tijd door oorlogen, honger en
pestepidemieën. De adel en kerk hebben het voor het zeggen
Keizer Charlemagne heeft een groot deel van west-europa veroverd wat leidt tot een
apart genre: De Karelepiek. Hij bestuurt zijn land met een feodaal systeem, vorsten
besteden hun land uit aan adellijke leenmannen. De middeleeuwen gaan in Frankrijk
gepaard met veel oorlogen zoals de honderdjarige oorlog met Engeland. Eindigt
door Jeanne d’Arc.
In de middeleeuwen worden verhalen mondeling verteld, geschreven werken zijn
een statussymbool voor de rijke adel. Rijm, Metrum en melodie zijn belangrijk want
ze helpen de troubadours de teksten te onthouden die ze mondeling over moeten
brengen. Alleen monniken konden maar schrijven en daarom hebben de meeste
middeleeuwse teksten een religieus karakter. Later ontstaan ook wereldlijke teksten
zoals de ridderroman.
De teksten waren oorspronkelijk in het oud-Frans geschreven, veel woorden liggen
hierbij nog dicht bij het Latijn. In het zuiden spreekt men langue d’oc en in het
noorden langue d’oïl.
Les romans de chevalerie (Blz 6, 8, 9)
De meeste middeleeuwse verhalen gaan over de heldendaden van koningen en
ridders. Ridderverhalen zijn populair aan de middeleeuwse hoofden, want jonge
edelmannen moeten getraind worden tot goede ridders. Ze hebben dus een
voorbeeldfunctie, want ze zijn dapper, strijdvaardig en trouw aan hun koning.
Belangrijke schrijver: Chrétien de Troyes
Chrétien de Troyes heeft een aantal belangrijke Arthur legenden opgeschreven. Een
daarvan is de zoektocht van ridder Perceval naar de Heilige graal (Perceval ou le
conte du Graal). Een Arthur legende heeft vaak de vorm van een queeste: een tocht
vol beproevingen waarbij de hoofdpersoon zijn ridderlijke kwaliteiten laat zien.
L’amour Courtois (Blz 10)
Ridders moeten zich houden aan de regels van de hoofse liefde, Hoffelijkheid is een
verfijnde en respectvolle manier van omgaan met elkaar. Het gaat vaak om
onmogelijke liefdes (ridder met getrouwde dame). De man gedraagt zich als vazal en
probeert haar liefde te winnen. Aan het hof heeft een ridder hoffelijkheid,
hulpvaardigheid en vrijgevigheid als belangrijkste waarden (Niet dapper, strijdvaardig
en trouw)
,Marie de France
Marie de France is de eerste bekende schrijfster uit de Franse literatuur. Ze eindigde
haar verzen met: À la fin de ce texte que j’ai composé en langue romance, je me
nommerai pour ne pas être mise en oubli: j’ai nom Marie, je suis originaire de
France. Ze schreef verschillende lais (liefdessprookjes in de vorm van een gedicht
begeleid door een harp) Le Lai du Lanval.
La satire sociale (Blz 12, 13, 14, 15)
De middeleeuwers hielden van teksten waarin machthebbers werden bekritiseerd.
Ze bekeken kluchten waarin de mensen vaak een dubieuze rol vervullen. Deze
humoristische maatschappijkritiek noem je satire.
Le roman de Renart
Le roman de Renart is een speciale vorm van satire, het dierenverhaal. Alle dieren
hebben menselijke karaktertrekken en zij symboliseren een bepaalde
bevolkingsgroep. Renart: Het gewone volk, Ysengrin: Burgerij, Brun: de adel en
Grimbert: de geestelijkheid. Het verhaal is een parodie op de heldhaftige
ridderromans.
La poésie lyrique (Blz 17, 19)
In de late middeleeuwen, als mensen beginnen te leren lezen en schrijven, ontstaat
de prozaroman. Dichters maken een nieuwe vorm van poëzie: lyrische poëzie. Dat
zijn relatief korte gedichten die volgens vaste regels zijn opgebouwd en in de ik-vorm
geschreven zijn.
François Villon
Hij was de beroemdste Franse dichter, dief en vagebond. Hij sluit zich aan bij
boevenbendes en verkeert zich vaak onder criminelen. In zijn gedichten, La ballade
des pendus en Je plains le temps de ma jeunesse, kijkt hij vaak terug met spijt op
zijn leven.
La Renaissance
Wijst naar wedergeboorte van de klassieke oudheid. Er verschenen kastelen die de
macht en rijkdom van de adel en koningen symboliseren.
Er ontstaat een nieuwe mentaliteit: het Humanisme. Het draait hier om de mens die
zelf de regie over zijn leven in handen neemt. De lijfspreuk is dan ook carpe diem
(pluk de dag) in tegenstelling tot de middeleeuwen waar het memento mori (gedenk
te sterven). Renaissance schrijvers hebben het gevoel dat ze vanuit de duisternis in
het licht komen. Het onderwijs wordt belangrijk om de nieuwe ideeën te verspreiden.
, De ideale renaissancemens is een homo universalis die zich op alle mogelijke
terreinen ontplooit. Bijvoorbeeld Leonardo da Vinci, hij was schilder, schrijver,
architect, musicus, wetenschapper en uitvinder.
De boekdrukkunst is een van de belangrijkste uitvindingen in de renaissance.
Boeken worden minder kostbaar en kennis kan zich sneller verspreiden en mensen
kunnen steeds meer lezen door uitbreiden van het onderwijs.
De bijbel wordt vertaald in de volkstaal, mensen gaan kritisch over hun geloof
nadenken. De hervormers worden uit de kerk gezet en daarmee ontstaat de
reformatie, hieruit volgt ook de strijd tussen de protestanten en de katholieken
Onder invloed van het humanisme krijgt het onderwijs een nieuwe impuls. In de
renaissance komt er meer kennis door ontdekkingsreizen en wetenschap. Het doel
van onderwijs is voor humanisten het kweken van wijsheid en een kritische geest.
Latijn is in de renaissance de dominante taal, maar het Frans wordt steeds serieuzer
genomen. Het wordt de bestuurlijke taal in het hele land. Joachim du Bellay pleit
voor het Frans te verrijken met klassieke en Italiaanse invloeden. La Pléiade brengt
deze principes in de praktijk.
Les romans satiriques de François Rabelais (Blz 24, 25)
Zijn werken karakteriseren zich door een unieke combinatie van humor, fantasie en
maatschappijkritiek. Hij baseert Gargantua op sprookjes over reuzen. Gargantua
doet de eerste jaren van zijn leven niets anders dan eten, drinken en slapen. Door
het gebruik van hyperbolen (overdrijving) en platte humor lijken de romans op de
middeleeuwen. Dat zie je terug in het eerste deel van Gargantua. Rabelais gebruikt
satire om een groot publiek aan te spreken en de lezer te laten nadenken over het
onderwijs.
De teksten van Rabelais hebben ook een serieuze ondertoon. Doordat hij pleit voor
zelfstandig denken en individuele vrijheid is het een renaissance schrijver.
Les essais de Michel de Montaigne (Blz 28)
Het essay is een nieuw genre, uitgevonden door Montaigne. Zijn werk Les essais
Over het onderwijs is kenmerkend voor de renaissance: de individu staat centraal en
het is doordrongen van invloed van de klassieken. In ieder essai neemt Montaigne
een maatschappelijk of filosofische kwestie in als aanleiding voor zelfonderzoek.
Ook spreekt Montaigne over politiek gevoelige onderwerpen. In de inleiding legt hij
uit wat de bedoeling van zijn boek is. Zijn motto is Que sais-je (Wat ik weet) want hij
wilt zichzelf zo eerlijk mogelijk voordoen. Hij spreekt in zijn inleiding ook de lezer toe.
De losse vorm en de persoonlijke toon maken het tot een uniek boek.