Samenvatting
Hoofdstuk 14, 15 samenvatting maatschappijwetenschappen Seneca
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van hoofdstuk 14 en 15 maatschappijwetenschappen van Seneca
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Seneca H. 14, 1514.1 Tussen de culturen van traditionele en moderne samenlevingen zitten veel verschillen. Door
rationalisering, staatsvorming, democratisering, institutionalisering, individualisering en globalisering
zijn moderne samenlevingen onderling minder divers dan traditionele samenlevingen: variatie op
macroniveau.
Door institutionalisering is veel gedrag in een moderne samenleving voorspelbaar geworden. Dit
proces zorgt ervoor dat mensen weten waarom ze iets doen: het leven krijgt zin. Ook geeft het
mensen meer tijd. Organisaties (verbanden van mensen met een gemeenschappelijk doel) ontstaan
in het proces van institutionalisering. Doordat traditionele culturen minder ver zijn
geïnstitutionaliseerd, zijn waarden minder vastgelegd in normen en is er dus meer variatie.
De rationalisering houdt in dat traditionele opvattingen en handelswijzen worden vervangen door
een weloverwogen, doelgericht handelen. Vanaf 1800 is men meer rationeel gaan handelen, terwijl
mensen in traditionele samenlevingen meer worden geleid door ingesleten gewoontes en tradities.
In de moderne tijd verloor de het bovennatuurlijke zijn waarde; Max Weber noemt dit de
‘onttovering van de wereld’. Rationalisering uit zich in het kapitalisme en de bureaucratie, volgens
Weber. Als voordelen van rationalisering noemt hij:
- Wetenschap->beheersing van sociale processen en de natuur;
- Rationele vormgeving van arbeidsorganisaties;
- Universele, formele regels en gelijke behandeling in gelijke gevallen;
- Meten van opbrengsten en aandacht voor de juiste persoon op de juiste plaats.
Nadelen van rationalisering zijn:
- Ons bestaan wordt steeds meer gecontroleerd en de middelen gaan de doelen overheersen;
- Differentiatie in arbeidsverdeling->vervreemding van werknemers en grote
machtsverschillen;
- Onpersoonlijke en bureaucratische relaties;
- Hoge eisen in arbeidsproces->veel ziekte (stress) en onderklasse die uitgesloten wordt;
- Toename van macht van bureaucratische organisaties.
Functionalisme-paradigma (structuur/consensus) over rationalisering: belicht de voordelen van
rationalisering: kapitalisme en materiële welvaart. De theorie van Durkheim stelt dat mechanische
solidariteit gebaseerd is op gelijkvormigheid: geringe arbeidsdeling (traditionele samenleving);
organische solidariteit is gebaseerd op onderscheid: verdere arbeidsdeling (moderne samenleving).
Conflict-paradigma (structuur/conflict): rationalisering en kapitalisme leiden tot
ongelijkheidsverhoudingen. Marx: strijd tussen bezittende en niet-bezittende klassen. Vervreemding
duidt op het isolement van individuen en de afwezigheid van invloed die hij op het productieproces
heeft.
Rationele-actor-paradigma (actor/conflict): mensen handelen rationeel en doelgericht:
rationalisering ordent en systematiseert het leven.
Door het proces van individualisering is de variatie op microniveau in moderne samenlevingen (dus
tussen individuen) groter dan in traditionele samenlevingen; die zijn collectivistischer. Door
individualisering wordt men geacht zelfstandiger te handelen en verdwijnt de betekenis van
traditionele, sociale instituties steeds meer. Individualisering zorgt ervoor dat normen minder strikt
worden opgevolgd. Individualisering is echter niet vaak empirisch bewezen.
14.2 Proces van modernisering: traditionele->moderne samenleving. In dat proces zijn de sociale
wetenschappen ontstaan: systematische wetenschappelijke reflectie. De Verlichting wordt vaak als
beginpunt van de modernisering genoemd: er kwamen ingrijpende sociale en politieke
, veranderingen en veel opvattingen veranderden. Dit zijn de kenmerken van de moderne
samenleving:
- Politiek: democratische rechtstaat. De macht van de overheid is gelegitimeerd:
volkssoevereiniteit. Ook zijn er klassieke grondrechten en sociale grondrechten;
- Economisch: toegenomen welvaart en een wereldmarkt vanwege globalisering. Er is een
gemengde economie, welvaart en mensen werken in loondienst. Er vallen twee zaken op:
o Gerationaliseerd en gedifferentieerd productie systeem: optimale werkverdeling en
efficiëntie;
o Steeds meer sprake van kenniseconomie: behoefte aan hoogopgeleide bevolking.
- Demografisch: snelle bevolkingsgroei, urbanisatie en heterogene samenstelling. Vanwege
economische kansen gaan migranten en hoogopgeleiden vaak naar de stad;
- Cultureel/sociaal: ratio->meer vertrouwen in ratio->minder vertrouwen in bovennatuurlijke.
Secularisering houdt zowel ontkerkelijking in als het meer individueel beoefenen van religie.
Bindingen zijn meer in een specifieke hoedanigheid (hobby, werk etc.) en er is een strikte
scheiding tussen publiek en privaat leven van mensen: zelfontplooiing en persoonlijke
autonomie.
Ideologie van modernisering: vooruitgangsgeloof en is universalistisch: overal ter wereld zullen
moderne westerse samenlevingen ontstaan. Deze cultuuruniversalisten hebben een soort
evolutionistisch maatschappijbeeld.
Cultuurrelativisten geloven dat elke samenleving op zijn eigen manier en snelheid verandert en dat
de moderne samenleving niet gaat overheersen.
Er zijn ook critici op de moderne samenleving zelf: zij zou verworden tot een individualistische
prestatiesamenleving.
14.3 Civilisatieproces: proces waarbij mensen hun driften steeds meer beheersen: het gedrag
verandert. Ook de identiteit verandert: het collectief wordt steeds minder belangrijk. Ook kan men
nu meer keuzes maken: bricolage: het ‘in elkaar knutselen’ van een identiteit. Pluralisme in
levensstijlen: er zijn veel verschillende overtuigingen, levensvormen en gedragspatronen. Mensen
leven echter niet op zichzelf: men kiest zelf met wie ze bindingen aangaan. Ook informalisering
speelt een rol: mensen gaan informeler met elkaar om. Ook gezinnen en gezinsvorming verandert:
vrouwen krijgen minder kinderen en op latere leeftijd.
Mensen kunnen wel meer keuzes maken, maar socialisatie zorgt er nog steeds voor dat mensen zich
‘normaal’ gedragen, evenals anonieme sociale controlemechanismen: door een anonieme controle
(flitspaal, beveiligingscamera etc.) gedragen mensen zich op een bepaalde manier (niet).
Het inhouden van driften (civilisatieproces) houdt ook in dat mensen hun wensen uitstellen om zo
hun doelen te bereiken: doelrationeel handelen.
Kanttekeningen over vorming van de identiteit in een moderne samenleving:
- Er ontstaat passieve/afhankelijke levensstijl: maaltijden laten bezorgen, avondje Netflixen
etc;
- Identiteit bestaat uit deelidentiteiten en is daarom minder stabiel;
- Afhankelijkheid van de natuur is veranderd in afhankelijkheid van technologie;
- Mensen dienen zelfsturend te zijn; is moeilijker voor mensen uit een sociaal zwakker milieu.
Verandering in verhoudingsvraagstuk
Informalisering->hiërarchie verdwijnt deels. In de traditionele samenleving was er een erg rigide
sociale stratificatie en weinig sociale mobiliteit. Met de Industriële Revolutie bleef de sociale
ongelijkheid bestaan, maar de aanleiding was nu de economische groep/klasse waartoe iemand
behoorde: standensamenleving wordt een klassensamenleving. De arbeidsdeling is verhoogd: voor
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jrva. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen