Samenvatting inleiding recht jaar 1 week 1
Functies van het recht
Normatieve functie; we hebben bepaalde normen die wij als burgers belangrijk vinden om
na te leven. Zo belangrijk, dat wij dit ergens willen vastleggen en als iemand het overtreedt,
moet diegene gestraft worden. Zodra het is vastgelegd in de wet, spreken wij niet meer van
een norm, maar van een rechtsnorm.
Additionele functie; Iets aanvullen wat nog niet bestaat en dus nog niet is afgesproken
tussen de betrokken partijen.
Instrumentele functie; soort spelregels. In eerste instantie zou je niet denken dat dit rechten
zijn, maar deze rechten zijn toch wel belangrijk, zodat er sprake is van orde. (verkeersregels)
Geschil oplossende functie; het recht zorgt er hierbij voor dat mensen hun recht niet zelf
nemen, maar dat dit wordt gedaan door een onafhankelijke rechter. Zo krijg je dus ook geen
ongelijkheid tussen een machtig en een onmachtig persoon en wint degene die ijn zijn recht
staat.
Rechtsbronnen
De wet
Jurisprudentie
Gewoonte
Verdrag
Rechtsbron de wet
Wet in formele zin
Wet in materiele zin
Wet in materiele zin
Hierbij gaat het om de inhoud van de wet.
Deze wetten worden door de lagere overheden gemaakt, zoals de provincies of gemeentes.
Deze wetten gelden voor een onbepaald aantal mensen.
Wet in formele zin
Hierbij gaat het om de afkomst van de wet, wie heeft de wet nou gemaakt.
Wetten in formele zin worden alleen door de regering en Staten- Generaal gemaakt
Een wet in formele zin kan ook een wet in materiele zin zijn, maar dit hoeft niet perse.
Bijv; grondwet is door de regering en Staten- Generaal gemaakt en is dus een wet in formele
zin, maar het geldt ook voor een onbepaald aantal mensen waardoor het ook een wet in
materiele zin is.
Als de wet niet is gemaakt door de regering of Staten- Generaal is het sowieso geen wet in
formele zin.
Rechtsbron jurisprudentie
Rechters passen de wet toe, maar bij onduidelijke gevallen leggen zij de wet toe of passen zij
deze aan.
, Veel wetten kennen namelijk een ‘’open normen’’, dat wil zeggen dat er woorden bij staan
die bij een geval onduidelijk is of verkeerd wordt geïnterpreteerd. ( bijv; zorgvuldigheid, dit
is een open norm, iedereen kan zorgvuldigheid anders interpreteren). Rechters vullen
daarom deze normen aan.
Rechters spreken dus niet alleen recht, maar zij maken ook recht.
Rechtsbron gewoonte
Speelt vooral rol in burgerlijk recht, staatsrecht en volkenrecht.
Ongeschreven recht
Voorwaarde van een ongeschreven recht;
1. Als het al op een lange termijn en telkens toegepast wordt en het moet ook herhaald
worden.
2. Als de betrokken partijen het zien als een rechtsplicht om het ook na te leven. Men
moet het als rechtsnorm zien. Men moet de overtuiging hebben dat men verplicht is zich
aan de regel te houden.
Voorbeelden gewoonte regel:
-Vertrouwensregel van het parlement en regering. Wij vertrouwen erop dat zij goed hun
werk verrichten, dit is geen geschreven regel en wordt niet bestraft door de rechter. Wordt
de vertrouwensregel geschonden worden dan moet hij/zij aftrappen als minister.
-Bij de veehandel, met de handjeklap. Dit is een regel die nergens staat geschreven, maar het
wordt langdurig al uitgevoerd en de mensen die erbij betrokken zijn, zien het als een
rechtsplicht. En daarom is dit een voorbeeld voor een regel van een gewoonte
Rechtsbron verdrag
Verdrag = een overeenkomst tussen 1 of meerdere landen.
Wat is een bilateraal verdrag= 2 landen schrijven met elkaar een verdrag, alleen zij streven
dit na.
Wat is een multilateraal verdrag= meer dan 2 landen schrijven een verdrag.
Rangorde tussen de verschillende wetten (voorrangsregels):
Hogere regels gaan voor lagere regels; regel van de regering gaat boven een regel van een
gemeente. Zie schema blz. 21
Bijzondere regels gaan voor algemene regels
Jongere regels gaan voor oudere regels
, Samenvatting inleiding recht jaar 1 week 2
Je hebt 2 soorten rechtsgebieden: publiek en privaat recht.
Publiek
- Verhouding tussen de overheid en burgers staat centraal.
- Dit is een ongelijkwaardige relatie (overheid heeft exclusieve bevoegdheden( straffen
geven etc), die de burger niet heeft) , de overheid handelt als gezag hebbende partij.
- Alle bevoegdheden die de overheid heeft en die zij gebruiken tegen over burgers, moet
in de wet staan, hierdoor wordt de burger tegen machtsmisbruik beschermd.
-
Privaat
- Verhouding tussen burgers onderling of burgers een bijv een bedrijf.
- Overheid kan ook een handeling verrichten hierin, maar dan doet de overheid dit zonder
zijn exclusieve bevoegdheden te gebruiken, dus met een handeling die een burger ook
zou kunnen doen ( bijv, als een gemeente wat koopt).
Rechtsgebieden:
Publiek recht
- Staatsrecht; regelt de organisatie van de staat, ook de invloed van de burger op de staat
valt hieronder.
- Bestuursrecht; de mogelijkheid die de overheid heeft om reguleren op te treden ten aan
zien van de maatschappij. ( Algemene wet bestuursrecht).
- Strafrecht; strafproces recht en materiële strafrecht vallen hieronder. Regelt welke
feiten strafbaar zijn, welke straffen er dan worden opgelegd en hoe een strafproces te
werk gaat. Legaliteitsbeginsel is hier heel belangrijk in. Handeling kan niet strafbaar zijn
als het niet in de wet staat en dat is zo om burgers te beschermen.
- Internationale publieksrecht; regelt de verhouding tussen staten onderling.
Privaatrecht
- Personen/familie recht; regelt alles wat met personen en familie te maken heeft ( trouw,
scheiding etc.).
- Vermogensrecht; regelt alle handelingen die geld waardeerbaar zijn ( iets te maken
hebben met geld)
- Ondernemingsrecht; alle handelingen die te maken hebben met een onderneming
- Internationale privaatrecht; alles wat te maken heeft met het buitenland
(internationaal), maar ook te maken heeft met het privaat, dus met mensen onderling(
ongeluk die je in het buitenland maakt of een huis die je bezit in het buitenland etc).
- Burgerlijk procesrecht; regelt hoe de proces tussen burgers verloopt (of je bijv een
advocaat moet nemen etc).
Publiek
- Wetboek van strafrecht; de wetten met betrekking tot straffen en stafbare feiten.
- Wetboek van strafverordening; de wetten met betrekking tot het strafproces.
