SAMENVATTING REFLECTEREN
HOOFDSTUK 1 - LEREN VAN JE ERVARINGEN
1.1 ervaringen centraal
Leren is vanuit verschillende perspectieven te beschouwen. Onbewust of bewust. Je zult je hele leven
leren. Leren van je eigen ervaringen is nieuw in deze tijd. Leren is het eigen maken van
oplossingsmogelijkheden. Je leert door te doen en door je te realiseren wat je doet. Mensen zijn pas
gemotiveerd om te leren als ze het geleerde ook kunnen koppelen aan hun eigen ervaringen en dat
wat ze leren ook kunnen gebruiken in hun leven.
Constructieve opvatting:
- leren is een kennisconstructie
- leren is een actief proces
- leren is voortbouwen op al aanwezige kennis
- leren is een sociaal proces
- leren is situatie en contextgebonden
1.2 Kennis construeren
Kennis is weet van iets hebben. Kennis is subjectief, wordt gekleurd door de persoonlijke waarden en
opvattingen van degene die de kennis verwerft. Kennis is onder te verdelen in vier categorieën:
kennis uit formele bronnen, informele bronnen, eigen ervaringen en verborgen kennis. Voor de
opleiding van sociale professionals geldt een bepaald basispakket aan kennis, body of knowledge:
vakgebieden waar een sociale professional minsten kennis genomen moet hebben.
1.3 Cyclisch leren
Kolb onderscheidt twee dimensies in leren: leren uit theorie (abstract leren) versus leren uit de
praktijk (concreet leren), en actief leren (doen) versus reflectief leren (beschouwen). Vier types van
denken:
- Divergeerder of bezinner, (tussen concreet en reflectief)genereert snel nieuwe ideeën.
Bekijkt problemen van alle kanten
- Assimilator of denker, (tussen reflectief en abstract) is gericht op waarnemen, beredeneren
en denken.
- Convergeerder of beslisser, (tussen abstract en actief) gericht op ideeën, modellen,
begrippen, structuren. Situaties waar één antwoord of oplossing nodig is.
- Accommodator of doener, (tussen actief en concreet) snel aanpassen aan de situatie. Gericht
op acties, maken van doelen en eigen programma.
Vier stappen bij het proces van leren van je ervaringen:
Opdoen van ervaringen, waarnemen van opgedane ervaringen en daarover reflecteren, verwerken
van die leerervaringen en omvormen tot abstracte begrippen, experimenteren met nieuw gedrag.
1.4 Leren om te ontwikkelen
De gemeenschappelijke noemer in de meeste definities van competentie is dat het gaat om handelen
vanuit een samenhang van kennis, houding en vaardigheden. Er zijn drie niveaus van leren: doen,
denken en willen. Deze worden verbonden door single loop, double loop en trible loop.
, Singe loop leren gebeurt op gedragsniveau. Double loop leren betrek je ook de onder de handeling
liggende waarden en vooronderstellingen. Reflecteren is een noodzaak. Triple loop leren ga je nog
een stapje verder. Je onderzoekt ook de dieper gelegen waarden.
Betrek je naast het denken ook je voelen en willen in het leren, dan kom je tot een wezenlijk andere
manier van leren die we presencing noemen. Aanwezig zijn en voelen.
1.5 Leren om te leren
Leerweg bestaat uit drie segmenten:
- Kenweg, neem je je ervaringen onder de loep om te ontdekken wat er is en wat er speelt.
- Keuzeweg, je verkenning leidt tot nieuwe inzichten> keuzes maken
- Handelingsweg, je zet je voornemens om in nieuwe handelingen
Leren als professional heeft als primair doel het ontwikkelen van je professionliteit. Het heeft ook
een tweede doel. Je leert door te leren leren. Door het leren ontwikkel je ook je leervermogen.
1.6 Reflecteren als instrument om te leren
Leren van je eigen ervaringen doe je door te reflecteren op je ervaringen.
HOOFDSTUK 2 – REFLECTEREN
2.1 Terugblikken op je ervaringen
Reflection in action: geconfronteerd worden met onverwachte situaties. Naast verworven kennis
beïnvloeden intuïtie, verborgen kennis en reflectie het handelen en bijsturen van het handelen.
Reflection on action: een goed professional onderzoekt na de actie hoe hij op basis van technische en
theoretische kennis, op basis van intuïtie en verborgen kennis, op basis van normatieve
overwegingen, op basis van tussentijdse overwegingen en bijstellingen, is gekomen tot zijn
resultaten.
Drie fases bij het reflecteren:
1. Bewustwording
2. Kritische analyse
3. Nieuw perspectief
2.2 Een definitie van reflecteren
“Terugblikken op een ervaring (handelen, denken, voelen, willen), evenals op de context waarin deze
plaatsvindt, en deze ervaring in het bewustzijn brengen, er betekenis aan verlenen en van daaruit
keuzes maken voor nieuwe perspectieven. “
Handelen, denken, voelen, willen: In een ervaring zit een handelingsaspect (handelen), een cognitief
aspect (denken), een emotioneel aspect ( voelen), en een motivationeel aspect (willen).
Denken gebeurt in je hoofd, voelen in het hart en willen in de buik. Korthagen ziet dit als een lift. De
kunst is om de lift soepel op en neer te laten gaan.
Context: context betekent letterlijk verband. Het is noodzakelijk om steeds na te gaan op welke
manier jouw ervaring samenhangt met het beroep, werksituatie en de maatschappelijke
ontwikkelingen.
het bewustzijn brengen, er betekenis aan verlenen: je blikt terug op je ervaringen. Dit breng je in je
bewustzijn en verleent er betekenis aan.