2 JUNI
2020
DE BESPREEKBAARHEID VAN SUÏCIDALE
GEDACHTEN BIJ JONGEREN TOT +/- TWINTIG JAAR
ONDERSTEUNING DOOR MIDDEL VAN DE LIV-APPLICATIE (E-HEALTH)
,De bespreekbaarheid van suïcidale gedachten bij jongeren tot +/- twintig jaar
Ondersteuning door middel van de Liv-applicatie (E-health)
COLOFON
©
Bachelor Scriptie Toegepaste Psychologie
Auteur:
Klas: TPV4
Schoolinstelling: Hanzehogeschool Groningen
Academie voor Sociale Studies
Opleiding: Toegepaste Psychologie
Afstudeeropdracht: Innovatiewerkplaats (IWP) ‘E-mental Health Interventies voor de POH-GGZ’
Opdrachtgever:
Afstudeerdocent:
Titel: De bespreekbaarheid van suïcidale gedachten bij jongeren tot +/- twintig jaar
Bachelor Scriptie Toegepaste Psychologie
Juni 2020, Groningen
X 341984 TP 19-20 Afstudeeronderzoek 1
,Voorwoord
In het kader van mijn opleiding Toegepaste Psychologie aan de Hanzehogeschool te Groningen, ligt
voor u de rapportage van het praktijkonderzoek ten behoeve van de afstudeerscriptie. Deze
afstudeerscriptie is geschreven in opdracht van Jessica van der Staak, projectleidster bij
innovatiewerkplaats E-mental Health voor de POH-GGZ. Dit onderzoek, ‘De bespreekbaarheid van
suïcidale gedachten bij jongeren tot +/- twintig jaar, ondersteuning door middel van de Liv-applicatie
(E-health), is uitgevoerd onder jongeren met suïcidale gedachten en POH’s-GGZ. Vanaf februari 2020
tot en met juni 2020 is gewerkt aan dit onderzoek.
Aan het begin van dit onderzoek was het onduidelijk in hoeverre jongeren hun suïcidale gedachten
bespreekbaar kunnen maken en hoe E-health-interventies dit kunnen vergemakkelijken. Door middel
van het uitvoeren van kwalitatief onderzoek, waar suïcidale jongeren en POH’s-GGZ zijn geïnterviewd,
is er gepoogd verduidelijking te geven aan het bovenstaande probleem.
Graag wil ik mijn afstudeerbegeleider X en opdrachtgever X bedanken voor hun kritische blik, kennis
en goede feedback tijdens dit onderzoek. Tevens wil ik mijn vrienden, medestudenten en collega’s
bedanken voor de ideeën, feedback en ondersteuning. Als laatste wil ik alle respondenten bedanken
voor hun medewerking aan dit onderzoek.
Met veel plezier heb ik aan dit onderzoek gewerkt en daarom leek het me interessant om nog meer
kennis te vergaren over het onderwerp door een online cursus over suïcidepreventie te gaan volgen.
Het certificaat is terug te zien in bijlage zeven. Ik wens u veel leesplezier!
Groningen, 02-06-2020
X (341984)
X 341984 TP 19-20 Afstudeeronderzoek 2
,Samenvatting
Op het hebben van suïcidale gedachten rust momenteel een groot taboe onder jongeren, er wordt
liever niet over gesproken (Becking, 2019). Hoe verder de jongere zich verkeert in het suïcidale
proces, hoe vaster en aangrijpender de gedachten aan suïcide worden. Daarom is het belangrijk om
er vroegtijdig over te praten (Den Haan & Bannink, 2017). Ook veel hulpverleners blijken het een
lastig onderwerp te vinden. Op dit moment zijn er nog geen programma’s specifiek op suïcidaal
gedrag (Becking, 2019). Echter laat onderzoek zien (Lai, et al., 2014; Marasinghe, et al., 2012;
Christensen, et al., 2014) dat het internet een veelbelovend en doeltreffend middel vormt voor
preventie van suïcide. Zo wordt steeds duidelijker dat online interventies kunnen bijdragen aan de
reductie van suïcidale gedachten.
Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de bespreekbaarheid van suïcidale gedachten
van jongeren en welke rol E-health interventies hierbij hebben, zodat de ondersteuning aan de hand
van E-health interventies kan worden verbeterd en jongeren de suïcidale gedachten makkelijker
bespreekbaar kunnen maken. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: ‘Hoe kan de Liv-
applicatie bijdragen dat suïcidale jongeren de gedachten bespreekbaar maken met de POH-GGZ?’ De
Liv-applicatie is een E-health tool die informatie, tips en korte oefeningen biedt, afgestemd op de
behoeften van een cliënt.
Om antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag en de daarbij horende deelvragen is een
kwalitatief onderzoek uitgevoerd waarbij elf POH’s-GGZ en zeven suïcidale jongeren die kampen of
hebben gekampt met suïcidale gedachten zijn geïnterviewd. De onderzoekseenheden zijn doelgericht
uit de populatie geselecteerd, omdat ze aan bepaalde kenmerken moesten voldoen (werkzaam in de
GGZ-huisartsenzorg of een jongere tot +/- twintig jaar die te maken heeft (of gehad) met suïcidale
gedachten). Uit de doelgerichte steekproef is vervolgens een aselecte steekproef getrokken om de
representativiteit zo hoog mogelijk te houden.
De data uit de interviews zijn gecodeerd en vervolgens gegroepeerd in verschillende thema’s. De
resultaten zijn per thema uitgewerkt. Uit de resultaten bleek dat POH’s-GGZ de suïcidale gedachten
makkelijk bespreekbaar maken, terwijl suïcidale jongeren dit als lastig ervaren. Ook zijn er
momenteel weinig E-health oefeningen gericht op suïcidale gedachten. De Liv-applicatie kan een
middel zijn om de eerste stap ‘het bespreekbaar maken van de suïcidale gedachten bij jongeren’ te
vergemakkelijken. Dit kan gedaan worden door oefeningen aan te bieden die aansluiten bij suïcidale
gedachten van jongeren. Jongeren willen hun gedachten/gevoelens liever opschrijven, dan
bespreken met een hulpverlener. De Liv-applicatie kan ervoor zorgen dat jongeren de
gedachten/gevoelens bespreekbaar maken. De POH-GGZ kan na het maken van de oefeningen in de
Liv-applicatie, er tijdens de face-to-face gesprekken op terugkomen.
Op basis hiervan wordt aanbevolen om het taboe op suïcidale gedachten eraf te halen door
openheid over suïcidale gedachten te creëren in de media en voorlichtingen te geven op scholen
door ervaringsdeskundigen. Ook het ontwerpen van E-health oefeningen gericht op suïcidale
gedachten, kan het bespreekbaar maken vergemakkelijken. Eventueel vervolgonderzoek zou zich
kunnen richten op het ontwerpen van deze oefeningen. Het is van belang om de oefeningen te
voorzien van neutrale, niet overheersende kleuren en gebruik te maken van beeldmateriaal.
X 341984 TP 19-20 Afstudeeronderzoek 3
,Abstract
Having suicidal thoughts is currently a major taboo among young people, they prefer not talking
about it (Becking, 2019). The further the young person is in the suicidal process, the more
determined and far-reaching the thoughts of suicide becomes. That is why it is important to talk
about it at an early stage (Den Haan & Bannink, 2017). Many social workers/care providers also
appear to find it a difficult subject. At the moment there are no specific programs on suicidal
behaviour (Becking, 2019). However, research (Lai, et al., 2014; Marasinghe, et al., 2012; Christensen,
et al., 2014) shows that the internet is a promising and effective medium for suicide prevention. It
becomes increasingly clear that online interventions can contribute to the reduction of suicidal
thoughts.
The aim of this thesis research is to gain insight into the negotiability of suicidal thoughts among
young people and the role of E-health interventions, so that support can be improved by using E-
health interventions and young people will discuss their suicidal thoughts more easily. For this, the
following research question has been formulated: ‘How can the Liv-application help young suicidal
young people to discuss their thoughts with the POH-GGZ?’. The Liv-application is an E-health tool
that provides information, tips and short exercises, adjusted to the needs of a client.
In order to answer the research question and the accompanying sub-questions, a qualitive research
has been conducted. For this research, eleven POH’s-GGZ and seven suicidal young people, who are
struggling or have struggled with suicidal thoughts, were interviewed. The research units were
purposefully selected from the population because they had to meet certain characteristics
(employed in GGZ general practitioner care or a young person up to +/- twenty years who has {or
had} suicidal thoughts). To keep the representativeness as high as possible a random sample was
drawn from the targeted sample.
The data from the interviews were coded and grouped into different themes. The results have been
implemented by theme. The results showed that POH’s-GGZ make the suicidal thoughts easily
negotiable, while young people with suicidal thoughts experience this as difficult. Also, there are
currently only few E-health exercises targeting suicidal thoughts. The Liv-application can be the first
step in ‘making suicidal thoughts in young people debatable’. This can be done by offering exercises
that match suicidal thoughts of young people. Young people prefer to write down their
thoughts/feelings than discuss them with a social worker/care provider. The Liv-application can
ensure that young people discuss their thoughts/feelings. After the young people have made the
exercises in the Liv-application, the POH-GGZ can refer to the exercises during the face-to-face
conversations.
Based upon this, it is recommended to remove the taboo on suicidal thoughts by creating openness
about suicidal thoughts in the media and providing education in schools by experienced experts.
Furthermore, designing E-health exercises that target suicidal thoughts in young people can facilitate
the negotiability. Possible follow-up research could focus on designing these exercises. It is important
to provide the exercises with neutral, non-predominant colours and the use of images.
X 341984 TP 19-20 Afstudeeronderzoek 4
, Inhoudsopgave
1. Inleiding ........................................................................................................................................... 7
1.1 Aanleiding ............................................................................................................................... 7
1.2 Theoretisch kader ................................................................................................................... 7
1.2.1 Prevalentie........................................................................................................................... 7
1.2.2 Communicatie en suïcidaliteit ............................................................................................. 8
1.2.3 Communicatie over suïcidaliteit en E-health ...................................................................... 8
1.2.4 Blended interventies ........................................................................................................... 9
1.2.5 De Liv- app ......................................................................................................................... 10
1.3 Opdrachtgever ...................................................................................................................... 10
1.4 Afstudeeropdracht................................................................................................................ 11
1.5 Onderzoeksvraag en deelvragen .......................................................................................... 11
2 Methode ........................................................................................................................................ 12
2.1 Typering onderzoek .............................................................................................................. 12
2.2 Procedure en onderzoeksgroep ........................................................................................... 12
2.2.1 POH’s-GGZ ......................................................................................................................... 12
2.2.2 Suïcidale jongeren ............................................................................................................. 13
2.2.3 Ethische zaken ................................................................................................................... 13
2.3 Meetinstrumenten ............................................................................................................... 13
Interviews POH’s-GGZ en suïcidale jongeren .................................................................................... 13
2.3.1 Betrouwbaarheid en validiteit........................................................................................... 13
2.4 Data-analyse ......................................................................................................................... 14
3. Resultaten...................................................................................................................................... 15
Interviews POH’s-GGZ ................................................................................................................... 15
3.1 Huidige vorm van begeleiding door de POH-GGZ ................................................................. 15
3.1.1 Wat maakt deze vorm van begeleiding effectief?............................................................. 15
3.1.2 Wat ontbreekt er aan de huidige vorm van begeleiding? ................................................. 16
3.1.3 Hoe ziet de ideale situatie eruit?....................................................................................... 16
3.2 Handelingsverlegenheid ........................................................................................................ 17
3.2.1 Angst voor wat het onderwerp losmaakt bij de suïcidale jongere.................................... 18
3.2.2 Moeite met machteloosheid en lijden van de suïcidale jongere ...................................... 19
3.2.3 Angst om geen adequate oplossingen te kunnen bieden ................................................. 19
3.3 Effectiviteit E-health .............................................................................................................. 19
3.3.1 Vormgeving E-health tools ................................................................................................ 21
Interviews suïcidale jongeren ........................................................................................................ 21
3.4 Bespreekbaarheid suïcidale gedachten................................................................................. 21
X 341984 TP 19-20 Afstudeeronderzoek 5
