Een samenvatting van hoofdstuk 13 van het boek "De Kern van de Economie". Hoofdstuk 13 behandelt onder andere binnenlandse en buitenlandse economische politiek en de toezicht daarop.
Samenvatting “De Kern van de Economie, Bovenbouw VWO 2”, hoofdstuk 13
Paragraaf 13.1, Economische Orde
De manier waarop een land het economisch leven inricht, noemen we de economische orde.
Er zijn hierbij twee uitersten:
1. Planeconomie: In een planeconomie bestuurt de centrale overheid het
economisch leven tot in detail. We spreken van een
bevelseconomie. De overheid geeft per periode aan welke
onderneming hoeveel van een bepaald goed moet produceren
en op welke manier. Er worden rekenprijzen gehanteerd, de
prijzen die laten zien wat volgens de centrale overheid de
waarde van de goederen en productiemiddelen is. Het
centrale plan in een centraal geleide economie is een reeks
opdrachten, iedereen voert dit plan uit; dit heet
gecentraliseerde besluitvorming.
2. Vrijemarkteconomie: De vrijemarkteconomie of vrije ruilverkeershouding is een
economie waarbij consumenten en producenten elkaar
steeds ontmoeten. In een vrijemarkteconomie staat het
belang van de consument centraal. Consument en producent
bepalen samen aan de hand van het prijsmechanisme of
marktmechanisme de prijs, er is sprake van gedecentraliseerde
besluitvorming.
De Nederlandse economische orde is een tussenvorm: gemengde economische orde, of
georiënteerde economie. Consumenten en ondernemingen gaan zelfstandig de markten op.
Prijsvorming van de meeste goederen komt tot stand door vraag en aanbod, maar is
gebonden aan regels van de overheid. De Nederlandse georiënteerde economie wordt ook
wel een overlegeconomie genoemd, omdat niks gebeurt zonder overleg van allerlei
instanties. De overheid kan, als ze producten willen stimuleren of juist de-stimuleren, met
overheidsingrijpen als huursubsidies en accijnzen de markt prikkelen.
De laatste jaren zijn er in Nederland een aantal sectoren geliberaliseerd. Liberalisering
houdt in dat de overheid zich terugtrekt uit bepaalde sectoren. Een synoniem hiervoor is
privatisering. Vanwege de veranderde economische politiek in Europa is het nationaal beleid
ingeperkt; er zijn veel regels waar Nederland zich aan moet houden. Ook is er meer
concurrentie tussen overheden ontstaan, overheden proberen door middel van lage
belastingen en goede infrastructuur economische activiteiten naar hun land te trekken.
Paragraaf 13.2, Bezwaren van het Prijsmechanisme
Bijna alle landen zijn afgestapt van het planmechanisme. Toch kent ook het prijsmechanisme
een aantal nadelen. De belangrijkste bezwaren tegen een vrijemarkteconomie zijn:
1. Alleen koopkracht geeft invloed op de markt:
In de eerste plaats treden aan de vraagzijde alleen koopkrachtige vragers op. Voor
mensen met lagere inkomens is het bijvoorbeeld moeilijker om aan een huis te
komen. De overheid stelt daarom maximumprijzen vast voor huurwoningen, zodat
ook mensen met een lager inkomen makkelijker aan een huis kunnen komen.
2. Ondernemers op de markt hebben vaak meer macht dan consumenten:
Als er maar weinig aanbieders van een bepaald product zijn, hebben deze een
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stanverspoor. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
