Staats- en Bestuursrecht – Hoorcolleges
Inhoudsopgave
INLEIDEND HOORCOLLEGE............................................................................................................................. 2
ESSENTIE STAATSRECHT..............................................................................................................................................2
ESSENTIE BESTUURSRECHT...........................................................................................................................................2
WETTENBUNDEL – INHOUDSOPGAVE GRONDWET...........................................................................................................3
BELANGRIJKE WET- EN REGELGEVING VOOR ISBR...........................................................................................................3
HOORCOLLEGE 1: STAATSRECHT.................................................................................................................... 3
LEGALITEITSBEGINSEL.................................................................................................................................................3
JURISPRUDENTIEANALYSE............................................................................................................................................3
JURISPRUDENTIE: METHADONBRIEF..............................................................................................................................4
HOORCOLLEGE 2: STAATSRECHT.................................................................................................................... 5
LEGALITEITSBEGINSEL.................................................................................................................................................5
REGELGEVING...........................................................................................................................................................6
DECENTRALISATIES.....................................................................................................................................................8
ATTRIBUTIE – DELEGATIE – MANDAAT.........................................................................................................................11
JURISPRUDENTIE: ZUID-AFRIKA..................................................................................................................................12
JURISPRUDENTIE: SLUITING DRUGSPAND......................................................................................................................13
HOORCOLLEGE 3: STAATSRECHT.................................................................................................................. 13
DELEGATIETERMINOLOGIE.........................................................................................................................................14
GRONDRECHTEN.....................................................................................................................................................14
DRAGERS VAN GRONDRECHTEN..................................................................................................................................15
REIKWIJDTE VAN GRONDRECHTEN..............................................................................................................................15
JURISPRUDENTIE: ST. WALBURGA..............................................................................................................................15
BEPERKINGEN VAN GRONDRECHTEN............................................................................................................................16
JURISPRUDENTIE: TIPPELVERBOD UTRECHT..................................................................................................................17
JURISPRUDENTIE: VLOEKVERBOD ERMELO....................................................................................................................17
JURISPRUDENTIE: NIQAAB BIJ WERKTRAINING...............................................................................................................18
DOORWERKING VAN INTERNATIONAAL RECHT IN DE NATIONALE RECHTSORDE....................................................................18
VERDRAGEN...........................................................................................................................................................19
ART. 93 EN 94 GW.................................................................................................................................................21
HOORCOLLEGE 4: BESTUURSRECHT.............................................................................................................. 22
NEDERLAND...........................................................................................................................................................22
DE DRIE GROTE B’S VAN HET BESTUURSRECHT..............................................................................................................23
BESTUURSORGAAN..................................................................................................................................................23
BELANGHEBBENDE...................................................................................................................................................24
JURISPRUDENTIE: OCCUPY........................................................................................................................................24
JURISPRUDENTIE: MONSTERTRUCK HAAKSBERGEN........................................................................................................25
JURISPRUDENTIE: BELANGENVERENIGING INDISCHE BUURT.............................................................................................25
BESLUIT.................................................................................................................................................................26
JURISPRUDENTIE: BRIEF RE-INTEGRATIEGESPREK............................................................................................................26
BESTUURSHANDELEN................................................................................................................................................27
JURISPRUDENTIE: BUSHALTE ALMERE..........................................................................................................................28
JURISPRUDENTIE: CARILLON WEESP............................................................................................................................29
RECHTSBESCHERMING..............................................................................................................................................29
HOORCOLLEGE 5: BESTUURSRECHT.............................................................................................................. 31
GELAAGDE OPBOUW AWB........................................................................................................................................31
NORMEN VOOR HET BESTUURSHANDELEN – ABBB’S......................................................................................................31
FORMELE ABBB’S.....................................................................................................................................................32
1
, MATERIËLE ABBB’S..................................................................................................................................................32
JURISPRUDENTIE: MONSTERTRUCK HAAKSBERGEN........................................................................................................33
JURISPRUDENTIE: STUDIELINK....................................................................................................................................34
HOOFDSTUK 5 AWB................................................................................................................................................34
HANDHAVEN OF GEDOGEN?......................................................................................................................................35
JURISPRUDENTIE: BEGINSELPLICHT TOT HANDHAVING....................................................................................................35
JURISPRUDENTIE: SLOOP BLOKHUTTEN........................................................................................................................36
RECHTSBESCHERMING..............................................................................................................................................36
RECHTSMIDDELEN....................................................................................................................................................36
HOGERBEROEPSRECHTERS.........................................................................................................................................37
RECHTSBESCHERMING..............................................................................................................................................37
BEPALINGEN VAN OPENBARE ORDE.............................................................................................................................37
TE LAAT BEZWAAR-/BEROEPSCHRIFT...........................................................................................................................37
JURISPRUDENTIE: PSYCHOTISCHE EPISODEN..................................................................................................................37
VOORLOPIGE VOORZIENING.......................................................................................................................................38
RESPONSIECOLLEGE VRAGEN......................................................................................................................................38
Inleidend hoorcollege
Essentie staatsrecht
- Geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de organisatie van de met gezag beklede organen en
de grenzen van hun gezag
- Binnen een staat zijn een of meer organen bevoegd tot het uitoefenen van dwang: organen met
gezag
- De regels die betrekking hebben op de organisatie van de met gezag beklede organen en de grenzen
van hun gezag, vormen de rechtsregels die wij staatsrecht noemen.
Tot hoever mag een overheid gaan? Welke grenzen heeft de overheid? hebben we
rechten? Kan een overheid van alles doen? (Beperkingen voor burgers door wat de overheid
doet).
- Van gemeenschap tot gemeenschap, van staat tot staat verschillend door invloed historische
processen.
- Dilemma van staatsrechtwetenschap: de vrijheid van het individu, door dwanguitoefening te
handhaven. Aan de ene kant heb je vrijheid van het individu, maar aan de andere kant heb je ook
het handhaven door dwanguitoefening. Om die vrijheid te waarborgen zul je soms mensen moeten
opsluiten.
- Enkele kenmerken van het staatsrecht:
Gelijkwaardigheid zien we terug in checks and balances
Democratische rechtsstaat
Legaliteitsbeginsel
Verantwoordingsplicht en controle
Essentie bestuursrecht
Functies uit Barkhuizen:
- Toekennende functie toekennen van bevoegdheden aan het bestuur om in het kader van de
behartiging van het publiek belang te handelen, te besluiten.
- Normerende functie het stellen van rechtsregels die de uitoefening van die bevoegdheden
normeren.
- Waarborgfunctie dat het rechtssysteem door het bestuursorgaan niet alleen onderhevig is aan
politieke controle, maar uiteraard uiteindelijk ook aan controle door een onafhankelijke rechter.
- (Wisselwerking tussen) algemeen en bijzonder bestuursrecht
Het algemeen bestuursrecht bevat regels die van toepassing zullen zijn op heel het
bestuursrecht.
- Bronnen van het bestuursrecht:
EU-recht
2
, Grondwet
Wet in formele zin
Provinciale verordeningen
Waterschapsverorderingen
Algemene wet bestuursrecht
Jurisprudentie
Ongeschreven recht (Algemene beginselen van behoorlijk bestuur)
Etc.
- Bestuursrechtelijke focus binnen het vak ISBR
- Art. 107 lid 2 Gw. algemene basis bestuursrecht
Wettenbundel – Inhoudsopgave Grondwet
H1 – Grondrechten
H2 – Regering
H3 – Staten-Generaal
H4 – Raad van State, Algemene Rekenkamer, Nationale ombudsman en vaste colleges van advies
H5 – Wetgeving en bestuur
H6 – Rechtspraak
H7 – Provincies, gemeenten, waterschappen en andere openbare lichamen
H8 – Herziening van de Grondwet
Naar welke wet wordt verwezen?
- Artikel 2 lid 1 Gw: De Rijkswet op het Nederlanderschap
- Artikel 4 Gw: De Kieswet
- Artikel 75 lid 1 Gw: Wet op de Raad van State
- Artikel 88 eerste volzin Gw: Bekendmakingswet
- Artikel 95 Gw: Rijkswet Goedkeuring en Bekendmaking van Verdragen
- Artikel 107 lid 2 Gw: De Algemene wet bestuursrecht (Awb)
- Artikel 132 lid 1 Gw: Provincie wet en Gemeente wet
- Artikel 133 lid 2 Gw: Waterschapswet
Belangrijke wet- en regelgeving voor ISBR
- Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
- Grondwet
- Gemeentewet (en Provinciewet)
- Algemene wet bestuursrecht
- Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en protocollen
(EVRM).
Andere belangrijke regelgeving:
Ministerraad – VII.4
Tweede Kamer – VII.6
Eerste Kamer – VII.7
Hoorcollege 1: Staatsrecht
ô Staatsrecht
Legaliteitsbeginsel
- Er moet altijd een wettelijke of grondwettelijke grondslag zijn, voordat een orgaan een bevoegdheid
heeft.
Negatief geformuleerd: De grondregel dat geen orgaan een bevoegdheid kan hebben die niet
op de Grondwet of de wet berust.
Jurisprudentieanalyse
0. Globale opbouw/procesverloop
1. Actoren
2. Geschil/rechtsvraag
3
, 3. Feiten
4. Overwegingen rechter
5. Dictum
Jurisprudentie: Methadonbrief
0. Procesverloop:
- 8 en 10 februari 1984: Vordering eiser.
- 21 februari 1984: Gedeeltelijke toewijzing vordering door President.
- Datum onbekend: Hoger beroep oorspronkelijke gedaagde (Staat en Kaufmann).
- 3 oktober 1984: Vernietiging vonnis President.
- Datum onbekend: Beroep in cassatie eiser (Rauwerda).
- 27 juni 1986: Bekrachtiging vonnis President
1. Actoren:
- Hoge Raad
- Rauwerda (huisarts in Groningen)
- Staat der Nederlanden
2. Geschil/rechtsvraag: r.o. 3.2
- Mocht de heer Kaufmann, de inspecteur, de brief aan de apothekers sturen? Had de apotheker een
grondslag om te zeggen ik leg de apothekers op dat zij de recepten van de heer Rauwerda niet meer
mogen honoreren.
-
3. Feiten: r.o. 3.1
- Het gaat hier om een zaak, die zich afspeelt bij de Hoge Raad (de hoogste rechter van ons land), en er
is een arts uit Groningen, de heer Rauwerda, en die staat tegen de Staat der Nederlanden, waarbij de
inspecteur (de heer Kaufmann) van de volksgezondheid voor de geneesmiddelen voor Groningen. Er
was een brief, de methadon brief, uitgegaan van de hoofdinspecteur van het staatstoezicht op de
volksgezondheid waarin wordt aangegeven dat artsen wel bevoegd zijn om verslaafden te
behandelen, maar dat zij niet zomaar methadon mogen voorschrijven. Zij mogen dat alleen doen als
de patiënt woonachtig is in een gedeelte van het land waar een gespecialiseerde instelling niet
aanwezig is of te weinig opvang capaciteit heeft of niet kan beantwoorden aan de specifieke vragen
om hulp van de patiënt. De overheid schrijft een brief aan artsen waarin gezegd wordt dat artsen in de
buurt van Groningen niet zomaar meer methadon, een verslavende pijnstiller, voor mogen schrijven
aan drugsverslaafden. Dat mag alleen als er echt niks in de buurt is, waar de verslaafden zich naartoe
kunnen bewegen. Er wordt dus eigenlijk door de staat gezegd: u mag niet zomaar meer doen wat u in
uw vak nodig acht. De Groningse arts Rauwerda, negeert deze brief en schrijft nog steeds die
methadon voor aan drugsverslaafden. Vervolgens schrijft de inspecteur, de heer Kauffman, een brief
aan de gevestigde apothekers in Groningen, waarin hij aangeeft dat zij ‘recepten van arts Rauwerda’
niet mogen honoreren en dat zij dus geen methadon meer mogen meegeven. Dus eerst een beperking
van de overheid: de overheid gaat zich bemoeien met wat die artsen daar doen. Vervolgens zegt een
arts ik trek me daar niks van aan en de heer kauffman, de inspecteur, die zegt dan alle apothekers ga
ik even aan schrijven dat zij dat niet meer mogen meegeven, deze recepten van de heer Rauwerda
worden niet meer gehonoreerd.
4. Overwegingen rechter: 3.3 (& 3.4)
- Methadonbrief is een gezaghebbend advies, maar ook niet meer dan dat.
- Het zou kunnen dat als er een methadon brief wordt geschreven en een arts toch besluit om
methadon voor te schrijven, wat dus verboden is door de inspecteurs, dan mag niet de inspecteur
daarover gaan, dat mag alleen de in de medische tuchtwet genoemde ‘bijzondere colleges’ en de
rechter. Alleen deze die bijzondere colleges en de rechter mogen zeggen of de arts dat goed doet of
niet. Dus zo’n inspecteur mag niet zeggen: ‘U heeft geen gehoor gegeven aan het verbod om
methadon voor te schrijven, dus ik ga daar iets mee doen.’.
- De heer Kaufmann, de inspecteur, had naar het bijzondere college of naar de rechter moeten gaan om
ervoor te zorgen dat de heer Rauwerda, de arts, toch gehoor zou geven aan die methadonbrief en dus
geen methadon meer voor zou schrijven.
4