Strafrecht is voor de bescherming van de rechtsorde.
Rechtsorde is rust en veiligheid in de samenleving.
Inhoud en doel van het strafrecht
In het strafrecht gaat het over verboden verdagingen zoals diefstal, doodslag, moord,
verkrachting, aanranding, vernieling, belediging en mishandeling. Wie zich schuldig maakt
aan dit verboden gedrag, is strafbaar.
Heeft de politie aanwijzingen dat er een strafbaar feit is gepleegd, stelt ze een onderzoek in
om de waarheid over het strafbare feit te achterhalen. Wordt door het politieonderzoek
duidelijk wat er precies is gebeurd en wie het strafbaar feit heeft gepleegd dan wordt de
zaak aan de rechter voorgelegd. Het is de taak aan de rechter om vast te stellen of de
verdachte schuldig is en om hem dan een straf op te leggen.
Het strafrecht omschrijft:
De verboden gedragingen
De bevoegdheden van politie en justitie
De gang van zaken tijdens de rechtszaak
De straffen en maatregelen die kunnen worden opgelegd.
Het strafrecht bevat strafbepalingen. Dit zijn verboden en geboden met een straf voor wie
zich er niet aan houdt.
Wanneer een strafbepaling
Bepaalde gedragingen vormen zo’n bedreigingen voor de orde en de rust in de samenleving
dat de overheid regels heeft gesteld waaraan burgers en bedrijven zich aan moeten houden.
Zo worden bijvoorbeeld diefstal, doodslag, vernieling en mishandeling gezien als bedreiging
voor de rechtsorde. Daarom zijn ze als strafbepaling in het strafrecht terechtgekomen.
Als er geen bedreiging is voor de rechtsorde komt het niet in het strafrecht.
De bescherming van art 1 SR
Als iemand een strafbepaling overtreedt, kan de rechter hem een straf opleggen.
Het strafrecht biedt de politie en justitie de bevoegdheid om iemand die wordt verdacht van
een strafbaar feit als verdachte mee te nemen naar het bureau en daar voor enige tijd voor
onderzoek vast te houden.
Vanwege de inbreuk die het strafrecht op de vrijheid van burgers kan maken, biedt het
strafrecht ook bescherming aan de burgers.
Een van de belangrijkste vormen van bescherming staat in art 16 van de grondwet en art 1
SR: biedt 2 vormen van bescherming.
,2
1. Geen terugwerkende kracht
Op de eerste plaats verbiedt art 1 SR terugwerkende kracht. Dit wil zeggen dat een bepaalde
gedraging alleen strafbaar kan zijn als deze gedraging op het moment van de daad als
strafbaar was. Gedrag achteraf strafbaar stellen is verboden. Daarmee geeft art 1 SR burgers
de garantie dat zij weten waar ze aan toe zijn.
Als de wet veranderd blijft in principe dat het moment van de daad bepalend is voor de
strafbaarheid. Maar als de wetswijziging in het voordeel is van de verdachte, dan heeft hij
geluk. In dat geval moet de rechter de voor de verdachte meest gunstige bepaling
toepassen.
2. Strafbaarstelling alleen bij wet
Alleen een wet gedrag strafbaar kan stellen, het legaliteitsbeginsel.
De rechter kan alleen veroordelen als hij in een wetboek kan aanwijzen waar het gedrag van
de verdachte strafbaar is gesteld.
Legaliteitsbeginsel:
- Straf alleen op basis van de wet
- Geen terugwerkende kracht
Materieel en formeel strafrecht
Het materieel strafrecht bestaat uit de strafbepalingen en de straffen en maatregelen die
kunnen worden opgelegd.
Als er een bepaalde daad wordt gepleegd, kun je in het materieel strafrecht vinden of dit
gedrag strafbaar is.
- Wat is strafbaar gedrag en welke straf staat daarop.
SR + bijzondere wetten
Het formeel strafrecht beschrijft de bevoegdheden van politici en justitie, de rechten van
een verdachte, de gang van zaken tijdens de terechtzitting, en rechtsmiddelen zoals hoger
beroep en cassatie.
Wordt ook wel strafrechtproces genoemd
- Hoe verloop opsporing en vervolging
- Hoe verloopt de terechtzitting (strafproces)
Wetboek van SV
Het formeel strafrecht beschrijft op welke wijze het materieel strafrecht gehandhaafd wordt.
inhoud:
materieel strafrecht strafbepalingen,straffen
en maatregelen
strafrecht
vorm: bevoegdheden en
formeel strafrecht
procedures
,3
De rechtsbronnen van het strafrecht
(De vindplaatsen van het strafrecht).
Wetten
Wetten is de belangrijkste rechtsbron van het strafrecht.
Het strafrecht vinden we in verschillende wetten:
Wetboek van strafrecht (sr)
Het grootste deel van het materieel strafrecht staat in het wetboek van strafrecht.
Het wetboek van strafrecht bestaat uit 3 delen:
1. Boek 1: bevat de algemene bepalingen (dit zijn algemene regels die op alle
strafbepalingen van toepassing zijn)
2. Boek 2: bevat de misdrijven
3. Boek 3: de overtredingen
Wetboek van strafvordering (sv)
In het wetboek van strafvordering staat het formele deel van het strafrecht.
o Hoe verloop opsporing en vervolging
o Hoe verloopt de terechtzitting (strafproces)
o Regels over hoger beroep
Bijzondere wetten
Een bijzondere wet is een wet die 1 onderwerp speciaal regelt.
Zoals: wet wapens en munitie, de wegenverkeerswet en de Opiumwet. Deze bijzondere
wetten bevatten strafbepalingen.
Bijzondere wetten bevatten daarnaast meestal ook formeel strafrecht. Vaak gaat het dan
om een extra bevoegdheid die politie en justitie krijgen voor het onderzoek naar de
strafbepalingen in een betreffende bijzondere wet.
Algemene maatregelen van bestuur
Algemene regels afkomstig van de regering, daarin kunnen ook strafbepalingen bevatten.
Maar een algemene maatregel van bestuur mag alleen een straf bevatten als deze straf
door de formele wetgever (regering en eerste en tweede kamer samen) in een wet is
afgesteld.
Verordeningen
De algemene regels van lagere overheden worden verordeningen genoemd.
Ook deze verordeningen mogen strafbepalingen bevatten.
Maar de gemeente of de provincie mag de hoogte van de straf niet zelf bepalen; die is
landelijk geregeld in art 154 gemeentewet en art 150 provinciewet.
- Verordeningen van lage overheden mogen niet in strijd zijn met de regels afkomstig
van een hogere wetgeven en ze mogen alleen gaan over zaken die de eigen
gemeente of provincie betreffen.
- Het legaliteitsbeginsel bepaalt onder andere dat strafbaarstelling alleen mogelijk is
bij de wet.
Wet in formele en materiele zin
, 4
Wet in formele zin wordt bedoel een regeling die afkomstig is van onze hoogste
wetgever. Dat zijn de regering en de Staten-Generaal, dus de eerste en tweede kamer.
Bij een wet in formele zin kijk je naar de maker: zijn de regering en beide kamers samen,
dan is er sprake van een wet in formele zin
Wet in materiele zin wordt bedoel een algemeen geldende regeling afkomstig van een
overheidsorgaan.
Een algemene maatregel van bestuur is eveneens een wet in materiele zin, want dit is
een algemeen geldende regeling gemaakt door de regering.
Bij de wet in materiele zin kijk je naar de algemene werking: heeft een overheidsregel
algemene werking, dan is het een wet in materiele zin.
Het wetboek van strafrecht en het wetboek van strafvordering zijn beide wetten in
formele zin, want ze zijn gemaakt door de regering en beide kamers samen. Deze
wetboeken zijn ook beide wetten in materiele zin, want ze hebben een algemene
werking.
Jurisprudentie
Internationale verdragen
inhoud: algemene
wet in materiele zin werking. elke maatregel
die burgers bindt
wet
vorm: wijze van
totstandkoming. elke
wet in formele zin
regeling van regering en
parlement.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper milena20. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
