Oriëntatie in onderwijskunde
Hoofdstuk 1. Doelen
De overheid heeft een aantal doelen opgesteld die tot de minimale basisvorming behoren:
De eindtermen en ontwikkelingsdoelen. Deze eindtermen en ontwikkelingsdoelen verwijzen
naar de leerinhouden van het onderwijs. Zo wil de overheid de minimumkwaliteit van het
onderwijs vastleggen.
→ De ontwikkeling ervan gebeurt in 4 fases:
1. De voorbereiding
2. De advisering
3. De beslissing
4. De bekrachtiging
Eindtermen = Dit zijn minimumdoelen die leerlingen op een bepaald ogenblik moeten
bereiken. Dit wordt dus gezien als noodzakelijk en bereikbaar door de onderwijsoverheid.
Dit kan zijn aan het einde van het lager onderwijs of aan het einde van het secundair
onderwijs.
• Gewoon lager onderwijs
• De A-stroom van de eerste graad van het secundair onderwijs
• Tweede en derde graag van het gewoon secundair onderwijs
Ontwikkelingsdoelen = Dit zijn minimumdoelen die de leerlingen niet noodzakelijk moeten
bereiken. De school moet deze doelen echter wel nastreven. In het kleuteronderwijs en in
het buitengewoon onderwijs is men al bezig met ontwikkelingsdoelen.
• Kleuteronderwijs
• Buitengewoon basis- en secundair onderwijs
• Eerste leerjaar van de B-stroom
• Beroepsvoorbereidend leerjaar van het secundair onderwijs
De eindtermen en ontwikkelingsdoelen vinden plaats in vier gebieden:
- Kennis
- Inzicht
- Attitudes
- Vaardigheden
Je hebt verschillende soorten eindtermen:
Vakgebonden → De eindtermen gelden voor een specifiek vak.
Vakoverschrijdend → De eindtermen worden bij meerdere vakken nagestreefd.
Wanneer een school werkt met de eindtermen en de ontwikkelingsdoelen moet dit duidelijk
verwerkt en aanwezig zijn in de leerplannen, werkplannen en de leerboeken van die school.
Leerplan = Een leerplan is een overzicht van de leerstof die in een klas moet worden
behandeld. Vaak moet dit goedgekeurd zijn door de overheid. De eindtermen en de
ontwikkelingsdoelen moeten herkenbaar aanwezig zijn. Deze moeten aanwezig zijn op
school.
De volgende informatie kun je vinden in de leerplannen:
- De beginsituatie van de leerlingen
- De algemene doelstellingen
- De leerplandoelstellingen
- De leerinhouden die met deze doelstellingen samenhangen
- Pedagogische-didactische wenken
- Een bibliografie
Je hebt verschillende typen leerplannen:
• Vrij gesloten leerplannen → De leerdoelen en leerinhouden zijn zeer gedetailleerd
1
, vastgelegd.
• Meer open leerplannen → Leerdoelen en mogelijke leerinhouden worden
aangegeven en de leerkracht heeft een grotere keuzevrijheid.
Leerplandoelen vind je in de leerplannen. De leerplandoelen kunnen verschillen ten opzichte
van bepaalde gebieden:
- Concreetheid van formulering: inzien, begrijpen, weten.
- Toepassingsniveau: Kennis en inzicht, vaardigheden en attitudes
- Onderwijsnet, studierichting en studiejaar.
Jaarplan = Dit is een werk- en planningsdocument dat de leerkracht of de vakgroep opmaakt.
De uitvoering van het leerplan wordt hierin op een verantwoorde manier over het schooljaar
verspreidt. Het opstellen van het jaarplan gebeurt in de eerste weken van het schooljaar. In
de loop van het jaar kunnen er aantekeningen worden gemaakt op het jaarplan:
verschuivingen, wijzigingen… en de reden waarom.
Vakgroep = Dit is een vorm van samenwerking waarbij leerkrachten van een bepaald vak of
vakdomein overleggen, afspraken maken en gezamenlijke activiteiten opzetten.
Er zijn drie onderwijsnetten in Vlaanderen:
1. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap
2. Het gesubsidieerd officieel onderwijs
3. Het gesubsidieerd vrij onderwijs
Leerdoelen = Dit is een verdere concretisering van de leerplandoelen. Deze leerdoelen
bevinden zich in de klaspraktijk en de lesvoorbereiding (Lesdoelen of –doelstellingen). Ze
moeten worden gerealiseerd tijdens een les en/of lessenreeks. De formulering van de
leerdoelen moet het didactisch proces sturen of richting geven. Het moet een concrete
vertaling krijgen in de leeractiviteiten van de leerlingen.
• Kennis en inzicht: De doelen die te maken hebben met het denken, het verstand en
het intellect. Het zijn steeds denkactiviteiten.
• Vaardigheden: De doelen die te maken hebben met het beheersen van motorische,
cognitieve of affectieve vaardigheden. Deze doelen geven aan wat het resultaat van
een activiteit moet zijn. Bijvoorbeeld → Schrijven, zagen, zingen, duwen, meten,
knippen etc..
Attitudes: Deze doelen verwijzen naar de drijfkrachten die ons gedrag in een
bepaalde richting leiden. Deze is moeilijk om in meetbare doelstellingen om te
zetten. Attitudes uiten zich in bepaald gedrag. Zo kan je het gedrag beoordelen of
leerlingen zelf reflectieopdrachten laten maken.
Een aantal afspraken zijn gebonden aan het formuleren van leerdoelen:
→ Formuleer het leerdoel zodanig dat het aangeeft wat de leerling moet kennen/kunnen na
afloop van het onderwijsleerproces.
→ Het leerdoel wordt zo controleerbaar mogelijk geformuleerd.
→ Formulering concreet, duidelijk, nauwkeurig, ondubbelzinnig en begrijpelijk
→ Indien van toepassing: vermeld hulpmiddel en bronnen (document, kaart, rekenmachine,
woordenboek, …)
Het belang van leerdoelen
Goed geformuleerde leerdoelen zijn hulpmiddelen bij het nemen van beslissingen over de
les. Verder geeft het stellen van de vraag of de leerlingen de leerdoelen hebben bereikt,
essentiële feedback. Verder creëren de leerdoelen duidelijkheid: wat kunnen de leerlingen
verwachten.
SAMENGEVAT: DRIE SOORTEN DOELEN
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Yltimmerman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.