Samenvatting
Biologie voor jou 5VWO H6 Gedrag en beweging samenvatting
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Dit document is een samenvatting over Biologie voor Jou 5VWO H6 Gedrag en beweging.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 6: Gedrag en bewegingBasisstof 1: Pubergedrag
Pubergedrag is een benaming voor de gedragskenmerken van jongeren 12-16 jaar.
Deze kunnen zijn: zich afzetten tegen regels en gewoonten, moeite met planning en
concentratie, grillig en roekeloos gedrag.
Basisstof 2: Gedrag beschrijven
De tak van de biologie waarbij de studie van het gedrag van dieren centraal staat is
ethologie. Onder gedrag verstaan biologen alle waarneembare activiteiten van een
dier of mens. Gedrag is vaak gericht op het handhaven of verbeteren van de
fysiologische toestand van het dier.
Van prikkel tot handeling
Gedrag is opgebouwd uit opeenvolgende handelingen (gedragselementen). Veel
handelingen komen tot stand door de
werking van spieren.
Bij de meeste handelingen reageert een
dier of mens op prikkels. Prikkels zijn
invloed uit het milieu op een organisme.
In zintuigen (receptoren) ontstaan
onder invloed van deze prikkels
impulsen. Neuronen (conductoren)
geleiden en verwerken impulsen. De
reactie van een dier op prikkels noem je
de respons door een effector.
Het inwendige van een dier wordt
gezien als een rechthoek genaamd de
black box. De input is de prikkel. De
output is de respons.
Objectief
Bij het bestuderen van gedrag maakt een etholoog een nauwkeurige beschrijving van
elk type handeling. Zo’n beschrijving moet objectief zijn. Alleen waargenomen feiten
mogen erin komen: geen meningen of interpretaties van de waarnemer.
Een objectieve beschrijving van de verschillende typen handelingen die bij een
diersoort voor kunnen komen, heet een ethogram. Hiermee kun je het gedrag van
een dier bestuderen. Je houdt bij hoe vaak en hoe lang een dier een handeling
uitvoert. Dit geef je weer in een protocol. Een protocol is een lijst van de
achtereenvolgens waargenomen handelingen van een dier. M.b.v. een protocol kun
je de vragen “Hoe vaak komt elke handeling voor?” “Hoe lang duurt elke handeling?”
“Is er een vaste volgorde tussen bepaalde handelingen?” beantwoorden.
, Gedragssystemen
Handelingen met een gemeenschappelijk doel vormen samen een gedragssysteem.
Voedingsgedrag en voortplantingsgedrag zijn voorbeelden. De handelingen in een
gedragssysteem volgen elkaar vaak in een vaste volgorde op. Als het effect van de
ene handling leidt tot een volgende handeling spreken we van een gedragsketen.
Samenhangende groepen van handelingen, noem je subsystemen. Een subsysteem
kan als geheel worden geactiveerd.
Basisstof 3: Spieren en beweging
Als impulsen via motorische neuronen aankomen bij een spier kunnen ze een
contractie (samentrekking) van de spier veroorzaken. Zo komt een beweging tot
stand.
Typen spierweefsel
Drie typen spierweefsel bij de mens. Glad spierweefsel bestaat uit langwerpige
spiercellen, elk met een celkern. Glad spierweefsel komt voor in de huid en in de
wand van buisvormige of holle organen. Het wordt geïnnerveerd door het autonome
zenuwstelsel. Ook hormonen kunnen samentrekking veroorzaken. De contractie
verloopt langzaam, maar de spiercellen raken niet snel vermoeid.
Dwarsgestreept spierweefsel bestaat uit spiervezels die elk zijn ontstaan door
versmelting van vele spiercellen. Spiervezels bevatten veel celkernen. De meeste
dwarsgestreepte spieren zitten vast aan delen van het skelet (skeletspieren) of aan
de huid (huidspieren). De spieren worden geïnnerveerd door het animale
zenuwstelsel. De contractie verloopt snel, maar de spiervezels raken snel vermoeid.
Hartspierweefsel vertoont onder de microscoop ook een dwarse streping. De spieren
vormen vertakte ketens. Hartspierweefsel wordt niet geïnnerveerd door het animale
zenuwstelsel.
Skeletspieren
Een skeletspier is omgeven door bindweefsel: de spierschede. Aan beide uiteinden
van de spier gaat het bindweefsel van de spierschede over in het bindweefsel van
pezen. In pezen komen veel collagene (niet-elastische) vezels voor, die zich
voortzetten tot in het beenvlies om de beenderen. Een skeletspier bestaat uit een
aantal spierbundels, omgeven door bindweefsel. Een spierbundel bestaat uit een
aantal spiervezels die barallel aan elkaar lopen. Op de spiervezels bevinden zich
motorische eindplaatjes. Daar worden impulsen van motorische neuronen
overgebracht op de spiervezels. Alle spiervezels die via motorische eindplaatjes in
verbinding staan met een motorisch neuron, vormen samen een motorische eenheid.
De meeste spiervezels hebben slechts 1 motorisch eindplaatje. De contractie van een
motorische eenheid verloopt volgens het alles-of-nietsprincipe, vergelijkbaar met de
impulsgeleiding door neuronen. De contractie is altijd maximaal.
Om vermoeidheid tegen te gaan, trekken sommige motorische eenheden zich samen
en andere ontspannen zich juist. Afhankelijk van de hoeveelheid motorische
eenheden die zich tegelijkertijd samentrekken, is de contractie van een spier krachtig
of juist iets minder krachtig.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper YentevdStel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen