Samenvatting
Samenvatting Biologie voor Jou 5VWO H2 DNA
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Dit document is een samenvatting over Biologie voor Jou 5VWO vijfde editie H2 DNA.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 11 pagina's
Voorbeeld 2 van de 11 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Thema 2: DNABasisstof 1: wat kun je doen met DNA?
DNA bevat de informatie voor de erfelijke eigenschappen van een organisme en
zorgt voor de zelforganisatie van een organisme tijdens zijn levensloop. DNA bevat
ook informatie voor het reproduceren van een organisme.
Genetische modificatie is het veranderen van het DNA van een bepaald organisme,
bijv. het overbrengen van DNA van het ene organisme naar het andere. Organismen
bij wie het DNA is veranderd noem je transgeen, ggo (genetisch gemodificeerd
organisme) of gmo (genetically modified organism). Transgene micro-organismen
kunnen geneesmiddelen produceren. Bij gentherapie brengt men gezonde genen in
het DNA van de patiënt. Landbouwgewassen worden genetisch gemodificeerd om ze
resistent te maken tegen ziekten of bestand tegen bepaalde bestrijdingsmiddelen of
tegen slechte omstandigheden. Zo kunnen ze de opbrengst verhogen.
Basisstof 2: De bouw en functie van DNA
De bouw van een eiwit bepaalt de eigenschappen en functie van het eiwit. Het
genoom is het geheel aan erfelijke informatie in een cel van een organisme. Bij
eukaryoten is het genoom het DNA in alle chromosomen en mitochondriën en
chloroplasten. Het DNA in mitochondriën heet mtDNA.
Een DNA-molecuul is een nucleïnezuur dat bestaat uit 2 ketens van aan elkaar
gekoppelde nucleotiden. Een nucleotide is opgebouwd uit desoxyribose, een
fosfaatgroep en een stikstofbase (A,T,G,C). Desoxyribose heet 5 C-atomen. Aan 5e
atoom zit de fosfaatgroep en aan 1e zit de stikstofbase. Bij polymerisatie bindt het 3e
atoom van desoxyribose aan de fosfaatgroep van de volgende. Aan het 3e atoom zit
een OH-groep. DNA wordt van 5’ tot 3’ gelezen en gekopieerd.
Stikstofbasen zijn geen deel van de keten. Zij kunnen door basenparing twee
nucleotidenketens met elkaar verbinden met H-bruggen. De vaste basenparen noem
je complementair. A gaat altijd tegenover T en C altijd tegenover G. Ze vormen een
helix-structuur. De ketens lopen in tegengestelde richting. 5’ tot 3’ en 3’ tot 5’.
Een DNA-keten is rond een aantal eiwitten gewikkeld. Deze noem je histonen. Een
aantal histonen bij elkaar vormt een nucleosoom. Hiertussen bevindt zich koppelings-
DNA. Hierdoor krijgt het het uiterlijk van een kralenketting. Deze draad wordt
opgerold tot spiraal en vormt een dikke draad. Door lussen en vouwen wordt het nog
compacter.
Niet-coderend DNA
98,5% van het DNA is niet-coderend DNA. Het heeft een reguliere functie bij de
synthese van eiwitten.
DNA-sequentie
De volgorde van nucleotiden heet sequentie. Hier zijn veel variaties van.
, Basisstof 3: DNA-replicatie
In het kernplasma bevinden zich vrije nucleotiden. dATP, dTTP, dCTP, dGTP. De
bindingen tussen de fosfaatgroepen bevatten veel energie.
DNA-replicatie begint bij een replicatiestartpunt. In twee richtingen worden de H-
bruggen verbroken door helicase. De twee strengen gaan uit elkaar. Hierdoor
ontstaat een replicatiebel. Bij eukaryoten veel replicatiestartpunten. Een plaats waar
de basenparing is verbroken, binden speciale eiwitten (singlestrand binding
proteïnen) aan de strengen. Deze voorkomen dat er weer H-bruggen worden
gevormd. Het enzym DNA-polymerase bindt de vrije nucleotiden aan de
stikstofbasen. De energie hiervoor komt vrij door 2 fosfaatgroepen af te splitsen. Er
ontstaat weer dubbelstrengs DNA. Doordat DNA-polymerase van 3’-5’ werkt wordt de
nieuwe streng 5’-3’. De coderende 5’-3’ streng wordt in meerdere delen gekopieerd
omdat DNA-polymerase alleen van 3’-5’ werkt. DNA-ligase bindt de DNA-fragmenten
aan elkaar. Dit noem je de volgende streng. De replicatie van 3’ naar 5’ heet de
leidende streng. Het chromosoom bestaat uit twee chromatiden, doordat deze aan
elkaar worden gehouden door waterstofbruggen. Tijdens de mitose gaan de
chromatiden uit elkaar en worden ze elk een chromosoom in een dochtercel met elk
een nieuwe en oude keten.
PCR
Door PCR kunnen een of meerdere specifieke gedeelten uit het DNA worden
gekopieerd tot er genoeg is voor onderzoek. Voor dit gebeuren heb je primers nodig,
dit zijn stukjes DNA gemaakt in een laboratorium complementair aan een deel van
het PCR dat je wilt vermenigvuldigen. Deze stukjes maken opstapjes voor DNA-
polymerase om de enkele strengen te gaan kopiëren.
De nucleotidesequentie van DNA aflezen
Sequensen is het aflezen van de nucleotidenvolgorde door middel van PCR gevolgd
door gelelectroforese. Aan elk van de 4 desoxynucleotiden is een stof gebonden die
een bepaalde kleur fluoriseert. Dit noem je een label. Na de PCR zijn er heel veel
gelabelde DNA-fragmenten ontstaan van verschillende lengten. Gelelectroforese is
het scheiden van DNA-fragmenten op grond van hun grootte/ lengte onder invloed
van spanning. De gel bestaat uit een netwerk van vezels die een moleculaire zeef
vormen. De DNA-fragmenten bewegen naar de +pool toe omdat zij negatief geladen
zijn. Hoe kleiner de DNA-fragmenten hoe sneller ze naar de poriën in de gel kunnen
bewegen. Grote fragmenten komen langzaam door de poriën heen.
DNA-fingerprinting
In niet-coderend DNA bevinden zich bepaalde loci die bestaan uit herhalingen van
korte DNA-sequenties achter elkaar. We noemen die repetitief DNA. Het aantal
herhalingen in repetitief DNA verschilt per persoon. De allelen worden genummerd
naar het aantal repeats. Allel 10 heeft 10 repeats. Doordat chromosomen in
lichaamscellen in paren voorkomen, heeft een persoon per locus twee allelen. Deze
allelen kunnen hetzelfde zijn, of verschillend, deze combinaties zorgen voor een
uniek patroon van repetitief DNA. We noemen een DNA-profiel dan ook wel een DNA-
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper YentevdStel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73243 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen