Samenvatting
Samenvatting literatuur en jurisprudentie wk 5-7 Materieel Strafrecht
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Samenvatting van de literatuur en jurisprudentie Materieel Strafrecht - week 5-6-7
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Materieel strafrecht - Week 5 t/m 7sep-okt. 2013
■ Week 5 – Psychische overmacht en ontoerekenbaarheid.................................................1
■ Week 6 – Voorbereiding................................................................................................... 3
■ Week 7 – Deelneming...................................................................................................... 5
■ Week 5 – Psychische overmacht en ontoerekenbaarheid
Theorie / literatuur
Grondtrekken par. 4.2.3, 4.2.4, 4.2.7
Psychische overmacht (schulduitsluitingsgrond) = van buiten komende drang
waaraan men redelijkerwijs geen weerstand kan of behoeft te bieden, of: externe
factor die de vrije wilsvorming belemmert.
Overmacht als noodtoestand (rechtvaardigingsgrond) = overtreding strafwet
door aan een maatschappelijk belang een zwaarder gewicht toe te kennen, met
vereisten van subsidiariteit en proportionaliteit – art. 40 Sr.
Ontoerekeningsvatbaarheid (schulduitsluitingsgrond) = ´niet in vrijheid
gevormde wil´ – art. 39 Sr. De ontoerekeningsvatbaarheid tast niet automatisch
het opzet (willens en wetens handelen) aan. Dat is pas het geval als ‘elk inzicht in
de draagwijdte van de gedraging ontbreekt’. In dat geval zal de einduitspraak
OVAR luiden; bij culpoze delicten vrijspraak, omdat de verwijtbaarheid onderdeel
is van de culpa.
De methode H7
Bij ontoerekenbaarheid (art. 39 Sr) gaat het om drie vragen: was er ten tijde
van het begaan van het strafbare feit sprake van een geestelijke stoornis; zo ja
bestaat er een causaal verband tussen het strafbare feit en de stoornis; zo ja,
kan daarom het feit niet aan de dader worden toegerekend? Een geestelijk
gestoorde kan opzettelijk hebben gehandeld tenzij hij ‘van elk inzicht in de
draagwijdte van zijn gedragingen en de mogelijke gevolgen daarvan
verstoken was’ – arrest Culpa in causa. Volgens de HR zal hiervan slechts bij
hoge uitzondering sprake zijn – arrest Tolbert. Het opzet is o.m. af te leiden uit
de uiterlijke verschijningsvorm van gedragingen: ‘doelgericht handelen’. Een
stoornis is aan zichzelf te wijten als de verdachte ‘verwijtbaar is komen te
verkeren in een toestand van ziekelijke storing van zijn
geestvermogens’ – arrest Culpa in causa. Verwijtbaar betekent hier: hij had
anders moeten handelen en hij had ook anders kunnen handelen. In dat geval
wordt de verwijtbaarheid niet weggenomen door de aanwezigheid van de
geestelijke stoornis: de dader had de ziekte bij zichzelf opgewekt en hij wist of
kon weten uit eerdere ervaringen wat de effecten daarvan zijn.
Materieel strafrecht pagina 1 van 8
, Psychische overmacht neemt als schulduitsluitingsgrond de verwijtbaarheid
weg. Twee factoren: drang van buitenaf (psychische toets) die van zodanige
aard is dat redelijkerwijs geen weerstand kon of hoefde te worden geboden
(normatieve toets incl. subsidiariteit en proportionaliteit).
Een beroep op psychische overmacht kan ook worden afgewezen op culpa in
causa (‘eigen schuld’): wanneer de dader zichzelf verwijtbaar in de situatie
heeft gebracht waarin een van buiten komende drang op hem werd
uitgeoefend – arrest Eigen schuld. In de zaak In de steek gelaten vrouw
was volgens de HR geen sprake van culpa in causa. Op basis van de criteria voor
psychische overmacht had het beroep daarop al kunnen worden verworpen; de
drang kwam meer van binnenuit dan van buitenaf.
Verminderde toerekeningsvatbaarheid neemt noch de verwijtbaarheid, noch de
wederrechtelijkheid van een strafbare gedraging weg.
De methode H8
Overmacht – (art. 39 Sr) kan zijn: psychische overmacht
(schulduitsluitingsgrond) of noodtoestand rechtvaardigingsgrond – arrest
Opticien. Criteria: maatschappelijke plicht; beginselen van
proportionaliteit en subsidiariteit. Daarnaast is er nog absolute overmacht
(fysieke onmogelijkheid anders te handelen; in de zin van het strafrecht geen
gedraging). Noodtoestand belangrijk in rechtspraak over euthanasie en
hulp bij zelfdoding – standaardarrest Euthanasie Alkmaar.
Criterium: ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Arrest Chabot (hulp bij
zelfdoding): consultatie tweede arts indien geen lichamelijke ziekte.
Levensbeëindiging op verzoek is strafbaar volgens art. 293 Sr;
strafuitsluitingsgrond op basis van art. 293 lid 2, sinds 2002 – tot dan kon een
arts zich beroepen op overmacht in de zin van noodtoestand. In het arrest
Brongersma was betrokken bejaarde niet ziek, waardoor ‘uitzichtloos’ niet vast
te stellen, bovendien arts niet deskundig. De HR oordeelde dat in dat geval een
arts geen hulp mag verlenen, en verwees naar ‘medisch classificeerbare ziekten’;
echter deze eisen waren niet bekend toen het feit werd gepleegd (1998).
Jurisprudentie
HR 9 juni 1981, NJ 1983, 412 Culpa in causa – jongen die zijn oma
doodstak na gebruik van heroïne en cocaïne. Over het opzet: HR bevestigde
oordeel hof dat niet aannemelijk is geworden dat sprake was van een zodanig
ernstige geestelijke afwijking dat de verdachte dientengevolge tijdens het begaan
van het bewezene ‘van elk inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen
en de mogelijke gevolgen daarvan verstoken was’. Over de toerekening:
verdachte is ‘verwijtbaar komen te verkeren in een toestand van
ziekelijke storing van zijn geestvermogens’.
Materieel strafrecht pagina 2 van 8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anjalam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,59. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75632 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen