Een samenvatting van het vak Beleidsinnovatie in Complexe Systemen (BiCS). Het vak is in collegejaar van de Master Bestuurskunde aan de EUR gevolgd en werd gedoceerd door Geert Teisman & Menno Fenger. Voor het maken van de samenvatting is gebruik gemaakt van de Powerpoints en eigen aantekeningen.
Beleidsinnovatie Complexe Systemen
Samenvatting van de colleges door Mark Kuipers & Joas Langeler
Docenten: Prof. Dr. Ing. Geert Teisman & Menno Fenger
200 ingeschreven studenten voor dit vak. Inschrijfsysteem waarbij iedereen gelijke kans
krijgt om fysiek aanwezig te zijn.
Tentamen
Vijf blokken van vragen. In elk blok 1 specifiek thema behandelt.
● 2 vragen van Geert Teisman. Verschillende aspecten uit onderstaande 2 vragen
worden naar voren gehaald waar je antwoord op kunt geven:
○ Vraag 1: Complexe systemen en Complex System thinking
○ Vraag 2: Zelforganisatie en co-evolutie
● 2 vragen van Menno Fenger
○ Innovatie, zelforganisatie, publieke waarden.
○ Menno start vanuit wat er in het college is verteld en zoekt daar de diepte in
uit de artikelen. Menno zegt dat Teisman dit ook doet.
● 1 Gemeenschappelijke vraag die Geert & Menno samen hebben gemaakt. Gaat over
college 7. In deze vraag aantal deelvragen over
○ Complexity Leadership
○ Metagovernance
○ Wat hebben deze twee met elkaar te maken. Teisman zegt dat je je hier heel
goed op kunt voorbereiden.
Wat is het begrip en wat zeggen auteurs van 1 of 2 artikelen hierover. In dat opzicht moet je
in vergelijkende zin over de literatuur heen een antwoord kunnen geven.
Tentamen volgens Menno Fenger
Voor het tentamen slaagt 70% normaal. Je hoeft niet alle feiten, jaartallen en voorbeelden uit
de artikelen te kennen. Tip voor tentamen:
1. Lees de vraag goed
2. Zorg dat je de vraag beantwoord hebt. Als de vraag is: 1) wat zijn de voor- en
nadelen van concept x, 2) pas concept x toe op de bovenstaande casus en 3) wat
leren we hiervan. Dan moeten alle drie de elementen beantwoord worden. Het
laatste element; wat leren we hiervan, gaat vaak nog fout. Onderstreep de
elementen in de vraag en beantwoord dit!
Menno vooral geïnteresseerd in: heb je de literatuur gelezen, heb je er iets van onthouden
en ben je in staat om het toe te passen?
Laat dus zien dat je theoretische begrippen beheerst, de kenmerken ervan beheerst, dat je
snapt hoe ze ingevuld worden en dat je ze kunt toepassen.
Menno houdt vaak van toepassing. Vaak een hele vage casus. Krantenartikeltje en dan
kijken hoe theoretische concepten wat zeggen over het krantenartikeltje.
Teisman is iets meer van de cognitie. Je moet zijn dingen vooral echt in je kop stampen.
Op Chromebook kun je antwoorden zorgvuldig uitwerken.
, Complexe systemen (G. Beleidsinnovatie (M. Fenger)
Teisman)
College 1 Complexe systemen
College 2 Beleidsinnovatie
College 3 Orde, chaos en complexiteit
College 4 Koppelen & verbinden: beleid in
ketens en netwerken
College 5 Hoe complexe dossiers zich
ontwikkelen
College 6 Zelforganisatie en coproductie
College 7 Leiderschap in Complexiteit Leiderschap in complexiteit II
1
,College 1 Complexe Systemen
Inleiding
Complexiteit speelt binnen sociale domein (multiprobleemgezinnen). Wetenschap probeert
deze complexiteit in beeld te brengen en te laten zien hoe we dit gefragmenteerd
aanpakken.
Positie van dit vak
Beleidsinnovatie en complexe systemen is verplicht in alle Nederlandstalige masters
‘bestuurskunde’ Rotterdam.
Uitgangspunten:
Er is kennis van overheid, beleid en hoe overheid werkt:
● Representatieve democratie
● Diverse bestuurslagen met elk aparte representatie
● Georganiseerd in onderdelen met eigen taken & bevoegdheden. Afdelingen zijn
ingedeeld rondom bepaalde dossiers (economie, gebouwde omgeving, mobiliteit
etc.).
● Verantwoording richt zich vooral op eigen taken & bevoegdheden
Focus die we met dit vak toevoegen gaat met name over:
1. Loopt de overheid niet te vaak achter de feiten aan: Beleidsinnovatie en adaptief
vermogen. Voor corona was veel kritiek op Zweden (te veel overgelaten aan
burgers), terwijl momenteel men dat ziet als de beste aanpak. Niemand weet de
perfecte aanpak.
2. Zijn we niet te verkokerd en gefragmenteerd bezig: governance capacity en
robuustheid. Afdeling verkeer, afdeling sociaal etc’, het idee ‘’ik ben hiervan’’.
Problemen grijpen steeds meer in elkaar. Corona is een sociaal vraagstuk,
economisch, gezondheid etc. Je ziet dat de verkokering dat dat wrijving oplevert met
wat de samenleving nodig heeft.
Dit vak besteed aandacht aan dat verkokerde overheid systeem en wat er gevraagd
wordt in de samenleving.
Voorbeeld kritiek op gefragmenteerde overheid
Kennisdocument bestuurlijke fragmentatie, 2015 → Hoe is overheid georganiseerd.
Gevolgen
● Overheden kijken alleen naar wat op eigen bordje ligt. Overheden kijken alleen
maar naar wat op hun eigen bordje ligt. Het stikstof dossier (de enorme hoeveelheid
stikstof heeft een slechte impact op de natuur), de rechter zegt dat de Nederlandse
overheid zich aan de eigen afspraken moet houden, dit zorgt voor een enorme
spanning. De bouwsector mag niet doorgaan. Al die verschillende partijen zijn vooral
2
, bezig met het mitigeren van de nadelige consequenties van het dossier voor de
eigen beleidsdoelen, ze zijn niet bezig met het oplossing van het stikstofprobleem,
maar vooral met hun eigen beleidsdoelen . Corona is niet alleen
gezondheidsvraagstuk, maar ook economie. Ook een sociaal vraagstuk hoe
verandert de samenleving door de afstand die je moet houden.
● Overheden wijzen naar elkaar als het gaat om nemen van verantwoordelijkheid.
Als het dan niet lukt, hebben overheden vooral de neiging naar elkaar te wijzen. Het
Rijk wijst naar de gemeente en vice versa. Ministerie van bouwen zegt we willen wel
bouwen, maar bij LNV (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) blijft beleid achter.
● Dit leidt tot Handelingsverlegenheid. Overheden doen niet wat ze moeten doen,
omdat ze vasthouden aan eerdere oplossingen. Padafhankelijkheid: Als een
overheid eenmaal een bepaald besluit genomen heeft, worden de mogelijkheden
enorm verminderd omdat je aan het besluit gebonden bent. Als je afwijkt zullen
journalisten je beschuldigen dat je geen ruggengraat hebt en niet consequent bent.
Chaotisch beleid gaat het dan vaak over in de media.
● Maatregelen die maatschappelijk vraagstuk niet dienen
● Belemmert innovaties. Innovatie leidt tot risico’s dus houdt vast aan eerdere
oplossingen.Je doet dus liever wat je al deed.
Oorzaak
Verantwoordelijkheidsverdeling werkt niet (opdelen + ieder doet eigen ding)
● Verantwoordelijke overheid neemt die niet
● Ander bemoeit zich ermee. Andere partijen zijn van belang bij het realiseren van je
beleid. Meeste projectleiders binnen ministeries weten dat ze een interactief proces
moeten opzoeken om echt effectief te zijn. maar doen dit niet, omdat ze liever de
thuis doelstellingen behalen en eigen minister niet teleurstellen. Maatschappelijke
impact blijft hierdoor achter. Minister niet teleurstellen is belangrijker dan
maatschappelijke impact.
● Ander doet iets waardoor overheid verantwoordelijkheid niet langer kan dragen
● Vraagstuk groter dan ieders verantwoordelijkheid apart
Ervaring uit de praktijk
1. Er is sprake van complex systeem (begrijpen)
a. Er is een wetenschappelijke benadering nodig om complexe systemen in
kaart te brengen, te analyseren en te beoordelen
2. In complexe systeem is eenduidige verdeling van taken en bevoegdheden niet te
realiseren (handelen)
a. Er is een bestuurlijke aanpak nodig die leidt tot meer samenhangend
handelen.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joaslangeler. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
