Dit document bevat een samenvatting van de verplichte artikelen van week 2 van het vak 'Victomology' dat gegeven wordt in het derde jaar van de Bachelor Criminologie. De samenvatting is in het Nederlands, maar soms wordt er gebruikt gemaakt van Engelse termen. De samenvatting bevat de volgende arti...
Van Dijk (2009). Free the victim: a critique of the western conception of victimhood
Abstract
- In westerse talen worden degenen die door misdaad worden getroffen universeel
bestempeld als 'slachtoffers', dat wil zeggen “de opgeofferde”. Volgens de auteur lijkt
deze praktijk voort te komen uit de associatie van de benarde situatie van
slachtoffers met het lijden van Jezus Christus. Volgens hem kent het slachtoffer
etiket, hoewel het medeleven met slachtoffers opwekt, hun een sociale rol van
passiviteit en vergeving toe, die zij in toenemende mate als remmend kunnen
ervaren.
- Het artikel vervolgt met een kritische bespreking van vooroordelen die voortkomen uit
de niet-reflexieve acceptatie van het slachtoffer label in verschillende stromingen in
de slachtofferschap en het strafrecht. Ten slotte pleit de auteur voor de introductie
van sterkere procedurele rechten voor slachtoffers van misdrijven in strafprocessen
en voor een nieuwe focus binnen de victimologie op processen van
slachtofferetikettering.
Introductie
- De Engelse term slachtoffer is afgeleid van het Latijnse woord voor offerdier, victima.
De Engelse taal is niet de enige die personen die door misdaad zijn getroffen, de
‘geofferde personen’ noemt. In feite gebruiken alle westerse talen woorden die
verwijzen naar offerdieren voor slachtoffers van misdrijven (in Nederland noemen we
slachtoffers ‘Slachtoffers’).
- De keuze van het victima-label voor slachtoffers van misdrijven in zoveel talen is om
verschillende redenen raadselachtig. Het lijkt melodramatisch en vreemd genoeg
ontbreekt het om mensen die lijden onder de naweeën van misdaden afgeslacht te
noemen. Het victima-label sluit elke hoop uit op een snel herstel of in feite op enig
herstel.
- Bovendien plaatst het gebruik van het label het gedrag van de dader in een vreemd
gunstig daglicht. Door de getroffen personen offer objecten te noemen, suggereert
de spreker dat de dader gemotiveerd is door hogere, onzelfzuchtige motieven. De
dader wordt in de eerbiedwaardige positie van de offerende priester geplaatst. Door
slachtoffer te worden genoemd, voelen slachtoffers van misdrijven zich vaak
'opgesloten'.
In the shadow of Christ
- Het eerste gebruik van het woord slachtoffer voor een mens kwam in theologische
teksten naar voren rond de tijd van de Reformatie. Veel bronnen geven aan dat het
woord slachtoffer verwijst naar de kruisiging van Jezus Christus. Christus werd het
boetslachtoffer genoemd: de persoon die door zijn slachtofferschap de mensheid
verloor.
- In de Engelse taal vond het eerste ruimere gebruik van de term slachtoffer voor
slachtoffers van misdrijven en rampen pas aan het einde van de 18e eeuw plaats. In
geen enkele taal werd het woord slachtoffer voor het eerst geïntroduceerd als een
technische, juridische term. In de meeste talen verwijzen de eerste citaten van het
woord in bredere zin niet eens noodzakelijkerwijs naar slachtoffers van misdrijven,
maar naar slachtoffers van rampen in het algemeen.
, - De eerste en belangrijkste connotatie van het victima-label is medeleven of
medelijden. Door degenen die zijn getroffen door slachtoffers van misdrijven of
rampen een label te geven, uiten sprekers hun medeleven met hun diepe en
onschuldige lijden.
- In deze visie kan Nils Christie's vaak geciteerde concept van het 'ideale slachtoffer'
als een onschuldige oude dame (Christie, 1986) worden opgevat als gebaseerd op
de christelijke theologie: de slachtoffer wordt gezien als een persoon naar het beeld
van Jezus Christus. Een belangrijke secundaire connotatie van het christelijke
victima-label naast mededogen is die van vergeving. Het Nieuwe Testament staat vol
met uitspraken over de plicht van gelovigen om hun vijanden te vergeven.
- Tot de late middeleeuwen hadden slachtoffers en hun families in Europa het recht
om wraak te nemen voor moord en andere ernstige misdrijven. Geleidelijk aan werd
dit wraakrecht meer en meer gereguleerd en vervangen door de betaling van
restitutie aan het slachtoffer. De nieuw opgelegde morele verplichting voor
slachtoffers van misdrijven om afstand te doen van hun traditionele recht op wraak
en / of bloedgeld, vraagt hen om afstand te doen van een eens zo machtige
juridische positie met betrekking tot de dader. Van slachtoffers wordt verwacht dat ze
een aanzienlijk offer brengen namens de gemeenschap.
- In de conventionele westerse sociologie in de traditie van Durkheim wordt
criminaliteit gezien als sociaal functioneel omdat het de morele samenhang versterkt
door de dader te bestraffen. Dit optimistische standpunt is gebaseerd op de
stilzwijgende veronderstelling dat slachtoffers zich onthouden van
vergeldingsmaatregelen. De functionaliteit van criminaliteit veronderstelt een
effectieve monddood van het slachtoffer.
- De sociale behandeling van slachtoffers van misdrijven in de moderne tijd plaatst hen
in de positie van zondebokken in primitieve culturen en mythologie. In seculiere
termen absorbeert de zondebok de sociale spanningen binnen de gemeenschap en
reinigt hij de gemeenschap door zijn daaropvolgende uitzetting. Slachtoffers van
misdrijven worden eveneens uitgenodigd om de door de daders verstoorde rust te
herstellen door hun recht op wraak op te offeren.
- Het lijkt een taalkundige genialiteit dat de samenleving door degenen die getroffen
zijn door misdaden slachtoffers te noemen, hun diepe en onschuldige lijden kan
erkennen en tegelijkertijd de vaste verwachting kan uiten dat zij hun recht op wraak
zullen opofferen. Door slachtoffers van misdrijven naar het beeld van Jezus Christus
te noemen, worden ze sociaal geconstrueerd als lijdende objecten die het medeleven
van de samenleving waard zijn, en als de actieve onderdanen van een offer.
Implications of the victim label for victims
- Het 'ideale slachtoffer' is onschuldig, lijdt diep, maar is bereid zijn dader toch te
vergeven. Van de gemeenschap van haar kant wordt verwacht dat ze medeleven en
respect tonen voor personen die voldoen aan de verwachtingen van het slachtoffer
label. Waar de vergeving van het slachtoffer onvoorwaardelijk zou moeten zijn, is het
aanbieden van mededogen dat niet. De slachtoffers die hun etiket verloochenen of
trotseren, zijn in strijd met onuitgesproken maar krachtige christelijke waarden. Ze
verzaken daardoor hun recht op mededogen en respect en kunnen in plaats daarvan
zelfs woede en morele verontwaardiging uitlokken.
- De vraag is of het focussen op dergelijke stoornissen bij het beschrijven van
degenen die door criminaliteit zijn getroffen, objectief gerechtvaardigd is of een
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nenabaijer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,79. Je zit daarna nergens aan vast.
