Samenvatting Infectieziekten
Infecties van de bovenste luchtwegen:
Anatomie, fysiologie en normale flora
De mond heeft als functie het opnemen en verkleinen van voedsel, evenals het geschikt maken voor
verdere vertering. Men onderscheidt de weke delen (wangen, tong, tandvlees) met daarnaast de
harde gebitselementen. De speekselklieren zorgen voor een continue aanvoer van vocht. De
mondholte is bekleed met slijmvlies. De vochtige warmte van de mond is een ideaal milieu voor
bacteriën. De normale mondflora omvat een grote verscheidenheid aan bacteriën:
Vergroenende streptokokken
Branhamella catarrhalis
Goed te kweken
Diferoïde staven
Staphylococcus epidermidis
Bacteroïdes soorten
Prevotella
Porphyromonas
Fusobacterium Alleen anaëroob te kweken
Lactobacillus
Veillonella
Actinomyces
Spirocheten Niet te kweken
De keel (farynx) is een kruispunt van de luchtwegen (nasofarynx) en het maagdarmkanaal
_
(orofarynx). De buis van Eustachius verbindt de nasofarynx met het middenoor. De keel bevat nogal
wet lymfoied weefsel in de vorm van tonsillen (amandelen). De keeltonsillen zijn gelegen tussen
twee plooien van de gehemelteboog. De epiglottis sluit bij het slikken de opening van de trachea af.
Het bovenste deel van de trachea, de larynx, bevat de stembanden. De normale keelflora komt in
sterke mate overeen met de mondflora. Naast de bacteriën die bij de mond zijn genoemd, vindt men
ook veelvuldig pneumococcen, Haemophilus influenzae en hemolytische streptokokken, vooral bij
kinderen.
De neus heeft als functie ingeademde lucht te filtreren, te bevochtigen en te verwarmen. De
neusbijholten (of sinussen) zijn met de neus verbonden en vormen de klankkast van de menselijke
stem. Men kent de sinus frontalis, de sinus maxillaris, de sinus ethmoïdalis en de sinus sphenoïdalis.
De normale flora van de neus is veel armer dan de flora van de keel. De uitwendige neusopening
heeft bij de overgang van slijmvlies naar huid de normale huidflora: voornamelijk Staphylococcus
epidermidis en difteroïde staven. De nasofarynx bevat vergroenende streptokokken. De sinusholten
zijn meestal steriel.
Aan het oor onderscheidt men:
_
Het uitwendig oor: de uitwendige gehoorgang en de oorschelp.
Het middenoor: de centrale kamer met de gehoorbeentjes.
Het binnenoor bestaande uit het labyrint en de halfcirkelvormige kanalen.
Het trommelvlies vormt de scheiding tussen het uitwendige oor en het middenoor. Het middenoor is
door de buis van Eustachius verbonden met de farynx. Het bot achter het middenoor, het mastoïed,
bestaat uit talrijke kleine ruimten. Het middenoor is normaal steriel, evenals het binnenoor. De flora
van het uitwendige oor komt overeen met de normale huidflora (Staphylococcus epidermidis en
difteroïden).
,Indeling van de bovenste en middelste luchtwegen en hun infecties
Bovenste luchtwegen Neus, sinussen Rinitis, sinisitis
Farynx, tonsillen Faryngitis, tonsillitis, (peri)tonsillair abces
Mond, gingiva, tanden Gingivitis, stomatitis, peridontitis
Middenoor Otitis media, mastoïditis
Conjuctiva Conjuctivitis
Middelste luchtwegen Larynx Laryngitis
Epiglottis Epiglottitis
Trachea Tracheïtis
Er is moeilijk onderscheid te maken tussen bacteriën bij infecties van de bovenste luchtwegen, want
er zijn veel commensalen, sommige pathogenen komen ook voor als commensale flora bij sommige
mensen. En bij de kweek is het lastig omdat sommige bacteriën aan specifieke voedingseisen moeten
voldoen.
Infecties van de bovenste luchtwegen met de meest frequente verwekkers
Conjuctivitis Rinitis/rinosinusitis Otitis Faryngitis/laryngitis
Streptokokken groep A + + +
Streptokokken groep C/G + +
Gemengde anaërobe +
A. haemolyticum +
F. necrophorum +
H. influenzae + + +
M. catarrhalis + + +
S. pneumoniae + + +
N. gonorrhoeae + +
S. aureus + +
C. trachomatis + +
M. pneumoniae + +
C. pneumoniae +
C. diphtheriae + +
Adeneovirus + + + +
Coronavirus + + +
Rinovirus + + +
RSV + + +
Humaan metapneumovirus + + +
Influenzavirus + + + +
Para-influenzavirus + + +
Humaan bocavirus + + +
Enterovirussen + + + +
Humaan parechovirus + + +
EBV + +
HSV + +
Bij mensen die een infectie van de bovenste luchtweg krijgen is in de meeste gevallen de verwekker
een virus, maar soms komt daarna nog een bacteriële infectie er overheen wat een superinfectie
wordt genoemd.
Stomatitis:
Een ontsteking van het mondslijmvlies met pijnlijke bloederige zweren, wordt meestal veroorzaakt
door Borrelia vinceti en Fusobacterium.
Actinomycose:
Een chronische ontsteking van de onderkaak met neiging tot abces en fistelvorming. De pus bevat
Actinomyces en is vaak bloederig. Het wordt veroorzaakt door Actinomyces israelii. Daarnaast wordt
er ook vaak Actinobaccilus actinomycetencomitans gevonden.
, Faryngitis:
De keelontsteking is een van de meest voorkomende infecties bij mensen en kan door voor micro-
organismen verwekt worden. 70% van de faryngitisen wordt veroorzaakt door virussen en 30% door
bacteriën. Van de bacteriën is de verwekker van faryngitis meestal Streptococcus pyogenes. De
belangrijkste symptomen van een faryngitis zijn malaise, koorts en keelpijn hoewel er soms ook nog
als complicatie een peritonsillair abces kan worden gevormd.
Epiglottitis:
Een infectie van het strotklepje, in sommige gevallen zwelt het sterk en dit kan dan leiden tot
obstructie van de luchtwegen. Het is een levensbedreigende infectie en wordt meestal veroorzaakt
door H. influenzae type B en dat is ook aan te tonen in de bloedkweek. Het komt wel tegenwoordig
minder vaak voor vanwege de HIB vaccinatie bij kinderen.
Laryngitis:
Bij een ernstige laryngitis treedt soms obstructie van de luchtwegen op, en wordt meestal verwekt
door virussen.
Rhinitis:
Een ontsteking van het neusslijmvlies met veel waterige afscheiding. Het wordt meestal veroorzaakt
door virussen zoals: para-influenza, adenovirussen en rhinovirussen.
Sinusitis:
Kan ontstaan door een opstijgende infectie vanuit de farynx of vanuit de mond. De symptomen zijn
meestal hoofdpijn, koorts en een etterige afscheiding. De meest voorkomende verwekkers zijn
bacterieel: S.pneumoniae, H.influenzae, S.pyogenes en soms ook anaerobe bacteriën vanuit de
mond. Bij een chronische sinusitis komen ook nog de S.aureus, en de Enterobacteriaceae erbij als
verwekkers.
Ozaena en rhinascleroom:
2 ziektes die weinig voorkomen maar wel chronisch zijn. Ozaena wordt veroorzaakt door K.ozaena en
geeft atrofie van het neusslijmvlies. Rhinosleroom is een granulomateuze infectie die wordt
veroorzaakt door K. rhinosleromatis en kan leiden tot misvorming van de neus.
Otitis media:
Otitis media ontstaat als een oploppende infectie vanuit de buis van Eustachius. De symptomen zijn
koorts en oorpijn. De meest voorkomende verwekkers hiervan zijn: S. pneumoniae, H. influenzae,
S.pyogenes. Complicaties hierbij kunnen zijn: meningitis en mastoïditis. Een chronisch middenoor
ontsteking kan worden veroorzaakt door S.aureus, proteus soorten, Pseudomonas aeruginosa en
soms ook anaëroben.
Myringitis:
Een ontsteking van het trommelvlies die veroorzaakt kan worden door Mycoplasma pneumoniae.
Otitis externa:
Een ontsteking van de uitwendige gehoorgang, eigenlijk is het een excemateuze aandoening, het
wordt veroorzaakt door de bacteriën van otitis media en soms ook door de schimmel Aspergillus
fumigatus.
Influenza:
De influenza virussen zijn bekent van de grote uitbraken (spaansegriep, vogelgriep etc.). Ze vormen
dus een belangrijke bedreiging voor de gezondheid. Nu gaan we erachter komen waarom deze
virussen een dergelijke bedreiging vormen. De influenza virussen hebben een membraan om hun
capside en hebben 8 unieke negatieve RNA segmenten. Deze verschillende segmenten helpen mee
met de genetische diversiteit van het virus door mutaties en hersorteren van segmenten bij een
infectie van verschillende stammen. Op het membraan bevinden zich 2 eiwitten: hemaglutinine en
neuraminidase. Hemaglutinine zorgt voor aanhechting aan de cel en fusie met de cel. Neuraminidase
breekt siaalzuur af en bevordert shedding van het virus. De transcriptie van het influenza genoom
vindt plaats in de kern van de gastheercel, maar het vormen van het virus partikel vindt plaats tijdens
budding. Influenza A is binnen de influenza virussen juist de het virus dat zorgt voor alle uitbraken,
dit komt omdat influenza A mensen, zoogdieren en vogels kan infecteren. Er zijn ook specifieke
antivirale middelen tegen influenza A: amantadine en rimantadine. Deze antivirale middelen zorgen
