Week 1: Soevereiniteit en vormen van internationale rechtshulp
Soevereiniteit (sheet 3)
Interne soevereiniteit: de hoogste macht binnen een staat.
Vraag: wie is in Nederland de hoogste macht? -> de hoogste autoriteit is de wetgevende macht, staat
in de Grondwet. Dat bestaat uit de regering en de Staten-Generaal. Je kan ook het volk ook als
soevereine macht zien (volkssoevereiniteit).
Wie wij als soevereine macht zien is intern.
Externe soevereiniteit: een staat is soeverein tegenover andere staten.
Vraag: wat betekent dat voor het strafrecht?
Oefenopgaven sheet 5:
1. Welke vorm van internationale rechtshulp verleende Dubai aan Nederland door de
overdracht van Taghi?
Volgens Weski geen uitleveringsverdrag tussen Dubai en Nederland. Ze noemt het verkapte
uitlevering. Twee verdragen zijn er.
Art. 51a Uitleveringswet: uitleveren zonder uitleveringsverdrag is mogelijk. Lid 2 somt de
internationale verdragen op.
2. De raadsvrouw van Taghi noemt twee VN-verdragen zonder de naam te noemen. Welke
verdragen zouden dat kunnen zijn? Is Dubai partij bij deze verdragen? En hoe en waar vind je
die verdragen?
1. Verdrag tegen nationaal georganiseerde misdaad.
2. Nog een die in 51a lid 2 staat.
Werd ook gezegd dat Taghi uit Dubai is gezet, dan is het uitzetting en niet overlevering. Dubai
kan hem zelf willen uitzetten zonder dat Nederland vraagt om uitzetting. Gedragingen
kunnen ook in strijd zijn met Mensenrechtenverdrag.
Dubai heeft de soevereine rechtsmacht om uit te zetten als ze dat willen. Dat is dan het
soevereine recht van Dubai. Geen regel van internationaal recht die zegt dat er een verdrag
moet zijn op basis waarvan je uitlevert. Nederland heeft zelf wel regels m.b.t. uitlevering.
Nederland levert bijvoorbeeld niet uit aan Dubai. Kan mogelijk nog via een VN-verdrag, maar
in principe gebeurt het dan niet. Dat geldt dus van Nederland naar het buitenland.
3. Kan Taghi in Nederland worden vervolgd voor de feiten die hij in Dubai heeft gepleegd? En
om welke feiten zou het daarbij kunnen gaan?
-
4. Zou dat ook kunnen wanneer Taghi alleen de Marokkaanse nationaliteit zou hebben?
-
Ontvoering Adolf Eichmann
,Weski verwijst naar een andere zaak, namelijk de ontvoering van Eichmann in Argentinië. Commando
Israelische dienst is in het geheim naar Argentinië gereisd en heeft hem daar op een vliegtuig gezet.
Argentinië zegt dat nooit te hebben geweten. Eichmann stond toen voor de Israelische rechter (kan
je vinden vis Youtube). Ontvoering is in strijd met het internationale recht en dat was een inbreuk op
de soevereiniteit van Argentinië. De zaak kon daarom niet worden voortgezet. Rechtbank Jeruzalem
zei dat het inderdaad een inbreuk is op Argentinië, dus Argentinië kan erover klagen bij Israël.
Waarom vervolgt Argentinië hem dan zelf niet?
Dan krijg je een rechtsmachtprobleem. Zijn misdaden zijn namelijk in Europa gepleegd, o.m.
Oostenrijk, Duitsland en Polen. Maar het is niet in Argentinië gebeurd en hij was ten tijde van die
misdaden geen onderdaan van Argentinië. Dus ook op grond van nationaliteit geen rechtsmacht.
Als je de vervolging overdraagt, dan krijgt de andere staat rechtsmacht. Dat moet dan wel zijn
geregeld wettelijk gezien.
Hoezo had Jeruzalem rechtsmacht?
Twee redeneringen. Enerzijds waren de slachtoffers Joods dus onderdaan van die staat, maar tijdens
de Holocaust bestond Israël nog niet. Tweede argument was universaliteitsbeginsel, inmiddels
genocideverdrag in werking getreden. Daarin stond rechtsmachtregeling voor staat waar genocide
werd gepleegd. In die tijd geen Int. Hof. Rechbank jeruzalem zei dat je uit het genocideverdrag moest
afleiden dat het rechtsmacht vestigt en dat iedere staat bij genocide kan vervolgen.
Universele rechtsmacht: gold voor genocide.
Rechtbank Jeruzalem: inbreuk op soevereiniteit Argentinië, maar die inbreuk is hersteld door een
gemeenschappelijke verklaring van Argentinië en Israël.
Legaliteitsbeginsel art. 1 Sr. Was sprake van strijd met het legaliteitsbeginsel.
Proces in Neurenberg: 1946 door geallieerden nadat Duitsland was verslagen. Veel leidinggevenden
Nazi’s daar vervolgd voor misdaden tegen de mensheid (nog geen genocide, dat werd pas in 1948
strafbaar gesteld). Uitroeien burgers valt wel ook onder misdaden tegen de mensheid.
Israël bood excuses aan, aan Argentinië en dat werd geaccepteerd.
Ocalan zaak
Ook een ontvoeringszaak. Ocalan werd ‘ontvoerd’ uit Kenia. Terreurleider, PKK. Met geweld door
geheime dienst van de Griekse ambassade gehaald en naar Turkije gebracht. Tussen Nederland
Turkije is wel een uitleveringsbedrag. Tenzij mensenrechten zwaar worden geschonden, bijvoorbeeld
als hij in Turkije zal worden gemarteld. Dan kan het worden geweigerd, bv omdat ze dan geen eerlijk
proces krijgen.
Zaak Öcalan: EHRM 12 mei 2005, nr. 46221/99:
• Op het moment dat Turkse autoriteiten buiten Turks grondgebied een persoon aanhouden,
valt dat handelen binnen de rechtsmacht van Turkije (art. 1 EVRM).
• Een inbreuk op de soevereiniteit van een andere staat kan een inbreuk zijn op het recht op
vrijheid en veiligheid van de betrokkene (art. 5 lid 1 EVRM).
Probleem: EHRM legt niet uit hoe reparatie van een eventuele schending tot stand moet worden
gebracht en verwerkt.
,Valt iemand dan ook in de zin van het EVRM onder de verplichting iemand te beschermen in het
kader van mensenrechtenschending? Wordt door Turkije nu inbreuk gemaakt op de soevereiniteit
van Kenia?
Het is niet zoals RB Jeruzalem zegt alleen inbreuk op de soevereiniteit van die staat, maar het recht
van de verdachte kan ook worden geschonden in het kader van mensenrechten. Dat blijkt uit de zaak
Ocalan.
Wat doe je dan als de mensenrechten inderdaad zijn geschonden. Daar is het EU Hof niet duidelijk
over.
Terug naar Weski: zij kan art. 5 geschonden aanvoeren als verweer. Maar vergeleken met
bovengenoemde zaken is dat vrij kansloos, want bij Taghi heeft de andere staat gewoon
meegewerkt.
Strafrechtelijke samenwerking of strafrechtelijk onderzoek is mogelijk op grond van:
• toestemming
• verdragen
• besluiten van volkenrechtelijke organisaties (Zoals VN)
• EU-recht
Uitzetting is geen internationale strafrechtelijke samenwerking. Wordt eenzijdig gedaan door een
land.
Sheet 13
Binnen het Koninkrijk geldende wettelijke voorschriften vinden geen toepassing, indien deze
toepassing niet verenigbaar is met eenieder verbindende bepalingen van verdragen en van besluiten
van volkenrechtelijke organisaties.
Nederland heeft via de Grondwet zijn soevereiniteit beperkt ten gunste van verdragen en besluiten
van volkenrechtelijke organisaties.
Nederland heeft via het recht van de EU zijn soevereiniteit beperkt ten gunste van de Europese Unie
(HvJ EG Van Gendt & Loos (1963) en Costa/ENEL (1964)).
UK wil niet dat er een rechtsorde is die boven het nationaal recht staat, daarom de Brexit. Daar geldt
dat het nationale recht altijd voorrang heeft. Internationaal recht geldt daar alleen als het is
geïmplementeerd in het nationale recht. In Nederland is dat anders, dan kun je je vaak wel
rechtstreeks op een int. Bepaling beroepen.
Sheet 14
In bepaalde gevallen eist het Nederlandse recht een verdragsbasis:
• Uitlevering door Nederland (art. 2 lid 3 Gw, art. 2 UW)
• Overname van strafvonnissen (art. 2 WOTS)
• Doorgeleiden en opnemen van telecommunicatie (art. 5.1.12 en 5.1.13 Sv)
Van Larenhoven Nederlandse man in Thailand vastgezeten i.v.m. witwassen en coffeeshops in
Nederland. Kon hij naar Nederland? Kreeg daar 26 jaar. Probleem van dubbele strafbaarheid. Vraag is
eerst of het wel strafbaar is naar Nederlands recht. Daarnaast zou hij in Nederland nooit zo’n hoge
straf krijgen. Straf moet ook proportioneel zijn. Ook humanitaire overwegingen t.a.v. gevangenissen
in het buitenland. Bittere omstandigheden.
, Machiel Kuit ook zo’n zaak. Met Spong en Knoops.
Eenmaal in Nederland kan een verdachte dan in Nederland aangekomen een beroep doen op
mensenrechten? Is heel moeilijk, want een verdachte accepteert het vonnis als hij zich laat
overbrengen naar Nederland. Hij moet dan zelf aangeven graag naar Nederland te willen. Daarmee
accepteer je je straf in Nederland.
Vraag: waarom zou Nederland een verdragsbasis eisen?
Belang om iemand naar Nederland te halen. Heeft ook te maken met in hoeverre je een andere staat
vertrouwt.
Sheet 15
Alle andere vormen van samenwerking zijn mogelijk zonder verdrag.
Bijvoorbeeld:
• Uitlevering door andere staat aan Nederland.
• Overdracht van vonnissen door Nederland aan andere staat.
• Overdracht van strafvervolging aan en door Nederland.
• Rechtshulp aan en door Nederland (behalve telecommunicatie). -> dit is vooral het geven van
informative over zoeken.
Waarom is voor deze samenwerking geen verdrag vereist?
Geen verdrag betekent geen verplichting.
Sheet 16
• Zonder verdrag geen verplichting om samen te werken.
• Zonder verdrag kan de Nederlandse wet beperkingen bevatten.
• Verdragen kunnen verplichtingen tot samenwerking bevatten.
• Verdragen kunnen voorwaarden en weigeringsgronden bevatten.
Zaak van Potsch, die politieke gevangenen uit een vliegtuig in zee zouden hebben gegooid, hij zou
daar de piloot zijn geweest. Zaak heeft 8 jaar geduurd. Vrijgesproken.
I.p.v. uitlevering is er nu een overleveringsprocedure voor de overdracht van vonnissen.
Sheet 18
Verschillen met klassieke samenwerking
• Geen verdragsgrondslag: kaderbesluiten en richtlijnen
• Wederzijdse erkenning rechterlijke beslissingen
• Samenwerking tussen justitiële autoriteiten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nikkialberts. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.