Uitgebreide aantekeningen van de hoorcolleges bij het vak: 'Interculturele aspecten van opvoeding, onderwijs en hulpverlening'. Dit vak wordt gegeven in het 1e jaar van de opleiding Pedagogische Wetenschappen. Sommige studenten moeten dit vak in het 3e jaar mogelijk extra doen i.v.m.. een speciale...
Interculturele aspecten van opvoeding, onderwijs & hulpverlening
Aantekeningen
College 1: Introductie: een kritische blik op het vakgebied
Een kritische blik op het vakgebied – Waarom?
De bestudering van (relaties met) mensen met verschillende culturele achtergronden gaat inherent
(nauw verbonden) over perspectieven, manieren van kijken naar de wereld.
➔ Dat roept de vraag op welke perspectieven wel en niet aan bod komen in de maatschappij als
geheel en in de universiteit en het vakgebied van de pedagogiek in het bijzonder.
Kritische vragen over de universiteit: Welke kennis wordt (niet) geproduceerd (bijna al het
onderzoek in NL gaat over witte westerse gezinnen, ook veel onderzoek uit westerse gebieden)
/overgedragen /gewaardeerd? & wie is (niet) aan het woord? Wie zijn er (niet) in de collegezaal?
➔ Vak over interculturele aspecten belangrijk omdat we daarmee kunnen nagaan of bepaalde
manieren van bijv. opvoeding universeel gebruikt worden of alleen op een specifieke plek
bijvoorbeeld. Gedragswetenschappen wordt kwantitatief (statistiek etc.) heel belangrijk
gevonden, maar eigenlijk worden kwalitatieve studies in de laatste decennia minder worden
gewaardeerd (terwijl dit ook heel belangrijk is).
Artikel Henry Giroux (2010): hij schrijft heel erg over Amerikaanse context. Universiteiten hebben
het tegenwoordig veel meer over conservatieve ideologieën en reproduceren hetzelfde verhaal
(steeds dezelfde theorieën komen terug, weinig plek voor nieuwe theorieën) – steeds dezelfde
theorieën toegepast; tunnelvisie
Hedendaagse universiteiten:
- Conservatieve ideologieën, reproductie
- ‘Verslaafd’ aan methoden en verantwoording – hoe voldoe je aan de ranglijstjes (heel erg hoe
mensen denken), terwijl hij meer nadenkt over hoe je creatief zaken aan kunt pakken
- Gericht op vaardigheden en kennis voor de markt
- Teaching for the test (niet meer leren om te verdiepen in stof, maar om toets te halen – steeds
vaker geven docenten ook op deze manier les: zo lesgeven dat studenten gemakkelijker toetsen
kunnen halen, maar weinig verdieping zoeken in leerwerk.- ook hier heeft Henry Giroux kritiek
op: ‘’ga met elkaar in gesprek en verdiep je in het onderwerp’’
→ steeds meer aandacht voor: wat kun je met een studie? Welk beroep kun je ermee
worden? (geld mee verdienen?) – arbeidsmarkt steeds belangrijker geworden, maar is dat
waar universiteit voor is?
- Te weinig aandacht voor
➢ kritisch denken
➢ zelfreflectie
➢ burgerschap
➔ met dit vak de bovenstaande 3 aspecten centraal stellen.
Kritische Pedagogiek van Paulo Freire: Heel veel mensen denken: het is nu eenmaal zo als we naar
de hedendaagse wereld kijken (en naar een andere wereld kijken is niet mogelijk). Freire is het hier
niet mee eens: Het is juist de bedoeling om kritisch naar de hedendaagse wereld te kijken & veel
opener kunnen kijken naar alternatieven. – hoe is het nu en is dit hoe we de samenleving zouden
willen zien? En het verleden van die samenlevingen.
,- Braziliaanse alfabetiseringswerker (1921-1997) – voor mensen die analfabeet waren (mensen die
niet kunnen lezen en schrijven) – hij woonde in Brazilie en vroeg zich dan ook dingen af als:
waarom is Brazilië zoals het is? Waarom hebben sommigen een hoge en andere een lage SES? →
vaak koloniale invloed: overnemen van lokale bevolking (of andere grote processen die invloed
hebben op lokale context)
- Rol van macht in kennisproductie en –verspreiding – wie heeft er macht? Etc. → in samenleving
bepaalde bevolkingsgroepen in minderheid (bijv. studie: meer blanke mensen Nederlandse
afkomst – mensen in minderheid hebben minder inspraak daardoor (minder manieren om kennis
en macht te verspreiden.
- Open exploratie van mogelijkheden, debat
- Belang kritische reflectie (op heden en verleden)
- Relatie lokale context – wereldorde
- Nadruk op sociale verantwoordelijkheid → in het onderwijs niet alleen kunnen staan op
overdragen van kennis, maar ook de verantwoordelijkheid nemen als pedagoog die bijdraagt
aan eerlijke distributie van kennis en macht
- Onderwijs is nooit neutraal – docent kiest altijd uit wat hij/zij belangrijk vind: welk boek gekozen?
Welke tentamenstof? Wat ga ik bespreken? Etc. (allemaal eigen keuzes en nooit neutraal).
Neutraliteit?
- “People who demand neutrality in any situation are usually
not neutral but in favor of the status quo” (Max Eastman) – illustreert idee dat op het
moment dat je zegt: we moeten neutraal blijven en geen standpunt innemen je eigenlijk zegt: we
moeten het neutraal houden zoals het nu is (dus neutraal = zoals het nu is) – maar dat is eigenlijk ook
een standpunt innemen en dat is daarom ook niet neutraal.
- “If you are neutral in situations of injustice, you have chosen
the side of the oppressos” (Desmond Tutu) – op moment dat er onrecht is en je zegt dat je
neutraal bent zeg je ook dat je de status quoi accepteert waarmee je dus de onderdrukker steunt in
het in stand houden van de maatschappij. – neutraal zijn staat dus eigenlijk altijd aan de kant de
machthebber.
- “The darkest places in hell are reserved for those who maintain their neutrality in times of moral
crisis” (DanteAlighieri) = eigenlijk hetzelfde statement/quote als hierboven van Desmond, maar
dan filosofischer verwoord.
Artikel Hamby (2018) – schrijft over sociale wetenschappen specifiek
- Sociale Wetenschappen opereren niet in een vacuum
- “Wherever you go, there you are.” – zodra je sociale fenomenen bestudeerd (dat zijn mensen
altijd) heb je te maken met een context – als je die context probeert te negeren of
standaardiseren, doe je eigenlijk geweld aan de werkelijkheid (altijd complexer dan dat): wat je
ook studeert/leest of onderzoek: je eigen persoon is daarbij betrokken (eigen cultuur,
achtergrond, ideologieën – wat je ook doet zal voor een deel beïnvloed worden door je eigen
ideeën en/of voorkeuren (indentiteit). In plaats van neutraliteit veel beter nadenken over eigen
positie:
- Positionaliteit: Wie ben ik en wat is mijn perspectief? – belangrijk volgens haar – als jij
posititionaliteit expliciet maakt kun je in ieder geval je actief bewust zijn van wat je doet en
bestudeerd (in realiteit blijven dingen vaak impliciet.).
- Reflexiviteit: Hoe word ik beïnvloed door mijn achtergrond (cultuur/identiteit etc.)en welke
perspectieven ken ik niet? (blinde vlekken) – expliciteren kan helpen bij herkennen blinde
, vlekken: als je je bewust wordt van de blinde vlekken die je hebt, dan wordt je je sneller bewust
van de blinde vlekken die je niet hebt (perspectieven die je niet kent).
- Gebrek aan objectiviteit (wel belangrijk: moet je je van bewust zijn) maar ook kans: unieke
inzichten: als we horen over vluchtelingen kunnen we honderden teksten daarover lezen, maar
echt weten hoe het is om te vluchten uit je land weten we niet (kan dus uniek inzicht geven om
met een vluchteling te praten en echt verhaal te halen).
Neutraliteit?
Toelichting bij figuur: plaatje illustreert het
foutieve idee van neutraliteit. De dieren moet
allen een boom beklimmen als tentamen. Je
zou denken dat het tentamen neutraal is want
iedereen krijgt exact dezelfde opdracht. Toch is
dit geen neutrale opdracht want van deze
dieren is er maar een (de aap) die in een boom
kan klimmen. Oneerlijk dus.
→ gelijke behandeling leidt dus niet altijd tot gelijke kansen of gelijkheid.
Toelichting bij figuur:
➔ Verschil tussen equality (gelijkheid in wat je aanbied)
en equity (geen gelijkheid in wat je aanbied, maar in het
aanbieden van iets wat gelijkheid in de hand werkt).
Links: equality: iedereen krijgt een doos (geen gelijkheid
want kind in rolstoel ziet niks).
Rechts: equity: zorgen dat iedereen gelijke
kansen/mogelijkheden heeft.
Artikel Gorski (2008) – vaak wordt de manier waarom de machthebbende in de wereld (de witte
blanke westerse wereld) aankijkt tegen bevolkingsgroepen aangehouden en minder hoe het er
echt in die landen aan toe gaat.
- Dekolonisatie intercultureel onderwijs – op scholen: hoe ga je om met heel verschillende
culturele groepen en hoe breng je die positief bij elkaar.
- Te vaak stereotyperend (bijv. docent zegt: we gaan ons mexiaans kleden zoals mensen uit jouw
land: maar niet elke mexicaan draagt een sombrero en eet guacamole etc.) , bevestiging
koloniale hiërarchieën → moet gedekoloniseerd worden het onderwijs om deze reden.
- Net als Giroux: kritiek op marktdenken in onderwijs
- Net als Freire: uitdagen gevestigde machtsverhoudingen – niet neerleggen bij: het is nu eenmaal
zo dat mensen macht en kennis hebben, maar kritisch kijken hoe je kunt bijdragen aan de
wereld.
- Deficit theory: schuld onderdrukten (grondslag kolonialisme): de mensen die het slecht hebben
in maatschappij is eigen schuld, want die hebben een gebrek of zetten zich onvoldoende in (ook
daarin weer nawegen van kolonialisme: omdat mensen toen ook werden gezien als minder etc. –
manier voor kolonisten om de macht maar in handen te nemen want mensen toch niet goed
bezig → Gorski tegen deze theorie
- Dialoog niet genoeg als men niet als gelijken aan tafel zit
- Gemarginaliseerden leven altijd met dominante groepen
- Dominanten horen ‘ander’ alleen als het uitkomt – minderheden nederland zijn hier al aan
gewend. Witte westerse mensen hebben hun hele leven al inspraak want ze zijn overal en
, dominant. Vb: als witte blanke dominant persoon kun je ervoor kiezen om je hele leven niet met
de minderheid om te gaan zonder negatieve gevolgen, maar als minderheid kun je dat niet
omdat de dominante westerse bevolking overal is.
Indoctrinatie? Het verborgen curriculum → sommige mensen beweren dat het verborgen
curriculum indoctrinatie is. Verborgen curriculum: wat er onder zit aan boodschappen die niet
expliciet worden uitgedragen, maar wel als onderstroom door alles heenlopen. Leerervaringen
(positief en negatief) die niet onderdeel zijn van expliciet curriculum (boeken, slides staan etc.), maar
toch veranderingen in attitudes en ideeën van studenten bewerkstelligen.
- Hoe belangrijk kwantitatief onderzoek is: vrijwel alles wat je leest gebaseerd op grote
kwantitatieve studies: zijn allemaal impliciete wetenschappelijke studies/boodschappen.
Niemand zegt hardop: de studies uit Engeland en Amerika vinden wij veel belangrijker dan uit
China of Egypte, maar toch omdat je die onderzoeken nooit ziet: denk je sneller dat Britse en
Amerikaanse onderzoekers sneller, slimmer beter zijn in onderzoek uitvoeren.
(einde college 1)
College 2: De Nederlandse interculturele context
Toelichting figuur:
Hoe is de samenstelling van bevolking in
Nederland als het gaat om verschillende
bevolkingsgroepen.
- Autochtoon (zonder migratieachtergrond)
= 77%
- Niet westerse 1e, 2e generatie ( 2e
generatiemensen zijn geboren uit 1e
generatie mensen).
- Westers: in Nederland komen wonen
vanuit ander westers land.
➔ Bijna kwart van Nederland heeft een
migratie- achtergrond. 3e generatie tellen we
daarbij niet mee, want ouders zijn ook al in
Nederland geboren.
Toelichting figuur:
Grote delen van Nederland met niet-westerse
achtergrond: tussen 4 en 10%. Donkere plekken op kaart
links: 20 -31 %. – niet- westerse allochtonen trekken
vooral naar stedelijke gebieden om te wonen:
Amsterdam, Den Haag, Utrecht & Almere bijv.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mjflipsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,44. Je zit daarna nergens aan vast.
