Hoofdstuk 1 | Historisch perspectief
¨ VOC eerste met in aandelen verdeeld kapitaal
¨ Schandalen leiden tot strengere wet- en regelgeving (e.g. SOX)
¨ In verleden hadden aandeelhouders weinig rechten
¨ 1918: NV in Wetboek van Koophandel met 3 organen (bestuur, RvC, AvA)
¨ 1928: publicatieplicht Kamer van Koophandel voor grote ondernemingen
Dualistische structuur: scheiding van eigendom (aandeelhouders) en leiding (bestuur)
Ø Voordelen: geld ophalen, managers zonder geld combineren met rijken zonder talent, risicospreiding, groei
Ø Nadelen: agency problemen a.g.v.:
o Empire building (onverantwoorde investeringen etc.)
o Perk consumption (luxe auto’s etc.)
o Onderinvesteringen door risicoaversie
o Risk shifting (excessieve risico’s nemen)
o Korte termijn focus
o Zelfverrijking management (variabele beloning)
o Overmoed --> onverantwoorde overnames (hybris hypothese)
o Narcistisch gedrag
è Bestuur moet gemonitord worden. Aandeelhouderswaarde is hier de beste maatstaf voor.
Hoofdstuk 2 | Systeem COGO
COGO = systeem van wetten, regels en factoren die invloed uitoefenen op het gedrag van een onderneming
· Intern: RvC – bestuur – Activa/eigen vermogen
· Extern: aandeelhouders en schuldeisers
Invalshoeken:
· Bedrijfskundig (managementaspect, strategie)
· Economisch (efficiënt en effectief)
· Juridisch (verantwoordelijkheid t.o.v. derden)
· Management control (strategisch plan, structuur, self control, normen en waarden, communicatie, evaluatie)
Interne mechanismen: RvC houdt toezicht op bestuur, beloning om goed gedrag te stimuleren, vreemd/eigen
vermogen (banken, AH), statuten t.b.v. verantwoordelijkheden, interne beheersing
Externe mechanismen: wetten, marktwerking, institutiescores (zoals Moody’s), accountants e.d., media, advocaten
Hoofdstuk 3 | Bestuur
Kern: redelijkheid en billijkheid. Bestuur is belast met de leiding en moet zijn taak behoorlijk vervullen:
Ø Zorgvuldigheidsbeginsel: beslissingen grondig voorbereiden en motiveren
Ø Loyaliteitsbeginsel: belang van vennootschap gaat voor
¨ Benoemd/ontslagen door AvA en/of RvC
¨ Bestuurder grote NV mag maximaal 2 toezichthoudende functies bij andere ‘grote’ rechtspersonen vervullen
¨ Bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk bij faillissement bij ‘kennelijk onbehoorlijk bestuur’ indien dit een
belangrijke oorzaak is van het faillissement (verwijtbaarheid)
¨ Eenhoofdig of meerhoofdig: meerhoofdig is beter gezien ‘onderling toezicht’. Voorzitter kan meer bevoegdheden
hebben dan de andere leden of is enkel woordvoerder
¨ Internationaal: CEO model
¨ Verantwoording: publicatieplicht jaarrekening (getekend door bestuur, vastgesteld door AvA, binnen 8 dagen na
vaststelling). AvA mag ook decharge verlenen. Daarnaast controleplicht.
Hoofdstuk 4 | Prestatiebeloning
Voordeel: belang bestuur in lijn leggen met belang aandeelhouders
Nadeel: bonusblindheid en gaming (leidt tot excessieve risico’s, korte termijn focus etc.)
Clawback: terugbetalen bonus als later blijkt dat deze o.b.v. onjuiste informatie is uitbetaald.
, Hoofdstuk 5 | RvC
Houdt toezicht op bestuur t.b.v. aandeelhouders en stakeholders en geeft advies
Ø Onafhankelijk, deskundig, voldoende tijd en aandacht, diverse samenstelling (e.g. 30% vrouw)
Verplicht voor structuurvennootschap met minimum van 3 leden, anders niet verplicht en geen regels t.a.v. aantal.
Commissaris mag maximaal 5 toezichthoudende functies hebben (voorzitter telt voor 2).
¨ Benoeming vindt plaats door AvA. 1/3e mag door anderen (zoals bank, werknemers) benoemd worden, voor zover
dit is opgenomen in de statuten.
¨ Werkgever van bestuur, benoemen/ontslaan deze
¨ Keuren belangrijke bestuursbesluiten goed (verplicht bij structuurvennootschap)
¨ Dienen geïnformeerd te worden door het bestuur (minstens 1x per jaar hoofdlijnen beleid, risico’s,
beheers/controlesysteem), RvC informeert AvA
¨ Commissies binnen RvC bereiden besluiten voor (voorgeschreven in COGO code en is efficiënt, omdat
deskundigheid op juiste deelgebieden kan worden ingezet). Bijvoorbeeld:
o Auditcommissie
o Honorerings- en benoemingscommissie
¨ One-tier board: geen separate RvC/bestuur, maar uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders in één raad
o Uitvoerende bestuurders mogen geen voorzitter zijn
o Uitvoerende bestuurders mogen niet meedoen aan besluitvorming van bezoldiging
o Uitvoerende bestuurders mogen geen voordracht tot benoeming doen
è Meer betrokkenheid bij onderneming en beter geïnformeerd, maar mogelijk minder onafhankelijk.
Hoofdstuk 6 | Aandeelhouders
Beginselen: 1 share, 1 vote; leiding moeten kunnen aanspreken; middelen om zich te weren tegen agenten die andere
doelen nastreven.
Free-riderprobleem: ‘kleine’ aandeelhouders profiteren van acties die ‘grote’ aandeelhouders ondernemen.
AvA functioneert alleen tijdens de ‘fysieke’ vergadering
Ø Beslissen over kernbesluiten (benoemen/ontslaan commissarissen en bestuurders, wijzigingen statuten,
financiering met eigen vermogen, ontbinding, ingrijpende reorganisatie)
Ø Vaststellen jaarrekening
è Tijdens jaarvergadering, minstens één keer per jaar verplicht. Alleen stemmen over besluiten op de agenda.
Rechten van individuele aandeelhouders:
· > 3% belang: onderwerpen voordragen voor de agenda
· > 10% belang: bijeenroepen vergadering
· > 95% belang: recht om anderen uit te kopen
· Recht van enquête (onderzoek naar wanbeleid laten uitvoeren):
o NV/BV met meer dan 22,5 mln kapitaal: > 1% of > 20 mln
o NV/BV met minder dan 22,5 mln kapitaal: > 10% of > 225.000
· Correctie jaarrekening vorderen (indien bewezen dat jaarrekening niet voldoet)
· Verplicht bod uitbrengen op de rest bij verkrijgen meer dan 30% stemrechten
In NL hebben aandeelhouders meer rechten dan in de USA.
Meldplicht belang in beursvennootschap bij AFM bij overschrijden 3, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 40, 50, 60, 75 en 95%.
Bij BV’s en niet-beursgenoteerde NV’s staan aandelen op naam. Moet worden bijgehouden in intern
aandeelhoudersregister. Daarnaast mogelijk sprake van centraal AH register (nog niet ingevoerd) en UBO register
(sinds 27-9-2020).
Hoofdstuk 10 | Toezichthouders
SEC (USA) en AFM (NL): handhaven van spelregels in belang van beleggers