Thema 2 voortplanting
§1 ongeslachtelijke voortplanting
Beschrijf de gebeurtenissen tijdens de celcyclus
Weet dat door ongeslachtelijke voorplanting nakomelingen ontstaan die identiek zijn aan de ouder
Standpunten over klonen van organismen toelichten met ethische en biologische argumenten
Functie voortplanten:
instandhouding van leven op aarde (anders zal er geen reproductie plaatsvinden).
Cellen kunnen zich door celdeling voorplanten + functie
bij celdeling ontstaan uit een moedercel 2 identieke dochtercellen (met dezelfde genetische eigenschappen).
groei
voortplanting (zorgt dat reproductie mogelijk is)
vervanging cellen (als cellen oud zijn/ beschadigd zijn geraakt)
Bij ongeslachtelijke voortplanting ontstaan door celdeling nakomelingen die genetisch identiek zijn aan de ouder
- voorbeelden hiervan zijn: eencellige bacteriën, schimmels, planten en sommige dieren
De ongeslachtelijke voorplanting zelf kan bij zaadcellen op meerdere manieren
aardbeienplanten: er worden uitlopers gevormd, waaraan nieuwe aardbeiplanten ontstaan
natuurlijke
wijze {
aardappelplanten: er worden knollen gevormd met knoppen de knop loopt uit nieuwe aardappelplant
nieuwe knollen nieuwe platen
Bolgewassen planten zich ongeslachtelijk voort door bollen, tussen de rokken bevinden zich knoppen.
In de voorjaar loopt de tulpenbol uit vanuit de knop, hierbij wordt een deel van het reservevoedsel uit de rokken verbruikt
rokken verschrompelen en de overgebleven knoppen ontwikkelen zich tot nieuwe tulpenbol.
kunstmatige
wijze
{
wortelstokken: dieper onder de grond (voorbeeld: gember)
stekjes van planten: aan stengels groeien nieuwe stengels
vb: weefselkweek: stukjes weefsel van een gezonde groeiende plant worden met plantenhormonen gebracht
cellen delen zich ongedifferentieerd weefsel ontstaat: wat callus heet het callus wordt verdeeld in stukjes andere
planten krijgen dit op de voedselbodem met andere plantenhormonen er groeien kleien plantjes uit (met dezelfde
eigenschappen).
o door de plantenhormonen differentiëren en specialiseren de cellen zich
o met weefseltechniek kan je klonen, komt veel voor bij sierbloemen en in de voedingsindustrie
o kloon: organisme dat uit 1 organisme is ontstaan door ongeslachtelijke voorplanting
De erfelijke eigenschappen liggen vast in het DNA, er wordt namelijk
voordat de cel deelt, het DNA in de chromosomen gekopieerd.
elke nieuwe cel ontvangt bij de deling set chromosomen
o ene helft is materiaal van de moedercel
o andere helft een exacte kopie daarvan
Bij begin celdeling spiraliseren de chromosomen: korter en dikker (kun
je zien met een lichtmicroscoop),
Daarna ontrollen ze, na de celdeling, en worden ze weer dun + lang (niet meer zichtbaar)
Celcyclus zie binas tabel 76A
Mitose: kerndeling van planten, dieren en schimmelcellen.
bij de cel snoert tussen de kernen in en er ontstaan 2 nieuwe cellen
bij de plasmagroei vormen zich een nieuw cytoplasma
M-fase (mitotische fase): is de periode waarin de kerndeling en
celdeling plaatsvinden
S-fase (synthese fase): is de periode waarin van elk DNA-molecuul
een kopie wordt gemaakt. DNA-replicatie of DNA-synthese (de kopie
blijft tijdelijk vast zitten aan het van kopiegemaakte DNA)
centromeer (de plaats)
,
ftyfu
Interfase: de periode tussen 2 celdelingen
DNA-moleculen die aan elkaar vastzitten: chromatiden (na de S-fase van 1 chromosoom 2 chromatiden.
G0-fase: houdt in dat er geen deling plaats vindt, er is een rust.
Op verschillende momenten controleert de cel of alles goed verloopt: G 1-fase, G2-fase en de M-fase
centrosoom: spoellichaampje, een gebied bij dierlijke vellen 2 centriolen (kleine cilindertjes van eiwitbuisjes liggen)
Opdeling mitose:
interfase: geen aparte chromosomen zichtbaar, er vind een verdubbeling van de chromosomen plaats.
profase: begin van de mitose, het centrosoom verdubbelt en op het einde spiraliseert het DNA.
prometafase: het kernmembraam verdwijnt en elk centrosoom beweegt langzaam naar een kant van de cel, waarbij
tussen de centrosomen trekdraden en microtubuli groeien
metafase: chromosomen bevinden zich in een vlak tussen beide centrosomen. Een deel van de microtubuli hecht aan
de centromeer van elk chromosoom.
anafase: vervolgens krimpen de microtubuli in de kernspoel, waardoor de beide chromatiden van elk chromosoom van
elkaar af bewegen naar tegenovergestelde plaatsen in de cel. Nu worden beide moleculen weer chromosoom
genoemd.
telofase: er vormt een nieuw kernmembraam en er ontstaan twee kernen. Doordat de chromosomen verdubbelt
waren en daarna weer splitsen bevat elk kern hetzelfde aantal chromosomen als de moedercel. En de cel snoert zich
tussen beide kernen in, en je hebt nu 2 cellen.
kernspoel: de gevormde koepel om de chromosomen door de microtubuli (ook wel spoelfiguur genoemd).
Klonen:
voordeel: je krijgt gunstige erfelijke eigenschappen en behoudt ze hiermee
klonen is het ingrijpen op de natuur en het gebruik van dieren in onderzoek komt voor
Ethische argumenten: bezwaar op grond van een principe/ levensovertuiging
de mens mag niet ingrijpen in de natuur / dieren niet voor onderzoek
Biologische argumenten: dit is het bezwaar op grond van een medisch risico.
nakomelingen kunnen afwijkingen hebben / jong overlijden
embryosplitsing: klompje cellen dat na bevruchting ontstaat wordt in tweeën of vieren verdeeld elk klompje
cellen wordt in baarmoeder
celkerntransplantatie (SCNT): donorkoe geeft eicellen celkernen verwijderd goede erfelijke eigenschappen
toegevoegd in lege eicellen van den donorkoe eicellen met nieuwe kern vormen klompjes cellen (allemaal in
hetzelfde geslacht) geïmplanteerd in draagkoeien
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper verrokade. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
