,Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie is de wetenschap van gedrag en mentale processen. Het woord is
afkomstig uit het Oudgrieks. Psyche betekent ‘geest’. De Grieken geloofden dat de
geest op zichzelf en apart van het fysieke lichaam bestond. Het aanhangsel -ologie
betekent ‘gebied van studie. De letterlijke betekenis van psychologie is dus ‘de studie
van de geest’. Tegenwoordig gebruiken psychologen een bredere definitie;
Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is psychologie
de wetenschap van gedrag met geestelijke processen.
Psychologie is geen psychiatrie. Psychiatrie is een medisch specialisme en maakt
geen deel uit van de psychologie. Psychologie en pseudopsychologie worden vaak
met elkaar verwart. Pseudopsychologie is: niet-onderbouwde psychologische
aannamen die als wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd.
3 soorten psychologen
Psychologen vallen in 3 grote groepen: experimenteel psychologen, docenten
psychologen en toegepast psychologen.
Experimenteel psycholoog: Psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen – in tegenstelling tot een toegepast psycholoog. Ze
onderzoeken bijvoorbeeld het effect van suiker op hyperactiviteit.
Docent psycholoog: Psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs op
hbo’s, bachelor opleiding of aan een universiteit.
Toegepast psycholoog: Psycholoog die de door experimenteel psychologen
vergaarde kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Kritisch nadenken
Een voorbeeld van pseudopsychologie is astrologie. Deze speculatie is vaak voor
vermaak. Onderscheidt tussen psychologie en pseudopsychologie kan je maken
door kritisch na te denken:
1. Wat is de bron?
Is de bron deskundig in het vakgebied? Heeft die persoon feitelijke kennis
over zijn of haar idee/conclusie. Daarbij moet ook worden afgevraagd of de
desbetreffende persoon iets te winnen heeft.
2. Is de bewering redelijk of extreem?
Als je kritisch wil denken moet je sceptisch kijken naar beweringen als
‘revolutionair’ en ‘doorbraak’.
3. Wat is het bewijsmateriaal?
‘Voor buitengewone beweringen is buitengewoon bewijs nodig’ – Carl Sagan
(astronoom). Kijk goed naar het bewijs, hoe is dit vergaard, uitgewerkt en
beschreven.
, 4. Kan de conclusie door bias zijn beïnvloed?
Een bias staat ook wel bekend als een vooroordeel. Twee voorkomende
vooroordelen staan hieronder beschreven.
-Emotionele bias: De neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens in plaats van rationele analyse van het bewijsmateriaal.
-Conformation bias: De neiging om informatie die niet bij je opvatting aansluit
te negeren of te bekritiseren en informatie te zoeken waar je het wel mee eens
bent.
5. Denkfouten
Denkfouten zijn automatische gedachtes waar soms het waarheidsgehalte ver
te zoeken is. Wel zijn denkfouten menselijk en komen ze bij iedereen voor.
Hieronder een aantal denkfouten waar je op moet letten wil je kritisch kijken.
Zwart-Wit denken, zou moeten denken, geheel emotioneel redeneren,
omkering positieve, personaliseren, generaliseren, meten met twee maten,
door een bepaalde bril kijken en magisch denken. Als je deze denkfouten kan
herkennen en uitschakelen ben je al een eind op weg om kritisch te leren
denken.
Psychologie houdt zich niet alleen bezig met geestelijke processen, maar ook met
gedragingen. Met andere woorden, het terrein van de psychologie beslaat zowel
interne geestelijke processen, die we indirect waarnemen (denken, voelen en
begeren), als externe waarneembare gedragingen (praten, glimlachen en lopen). De
wetenschap van de psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare
gebeurtenissen.
1.2 Wat zijn de belangrijkste
perspectieven van de
psychologie?
De moderne psychologie is
vormgegeven door haar
geschiedenis, die zo’n 25
eeuwen terug gaat tot de
Griekse filosofen Socrates,
Plato en Aristoteles. Deze
wijzen speculeerden over
bewustzijn en gekte, en stelden
dat emoties het denken kunnen
verstoren en dat onze
waarnemingen slechts
interpretaties zijn van de ons
omringde wereld.
, Wat zijn de belangrijkste perspectieven van de psychologie?
1. Biologische psychologie: psychologie die de oorzaken van gedrag zoekt in
lichamelijke processen als hersenfuncties en genetica.
Onder te verdelen in neurowetenschap (gericht op neuronen in de hersenen)
en de evolutionaire psychologie. Twee stromingen binnen dit vak:
neurowetenschappen & evolutionaire psychologie)
2. Cognitieve perspectief: richt zich op mentale processen zoals gedacht, leren,
geheugen en perspectief.
3. Behavioristisch perspectief: inzicht in de aard van het leren en effectieve
technieken voor de behandeling van onwenselijk gedrag.
4. Perspectief vanuit de gehele persoon: persoonlijkheid/
persoonlijkheidsstoornis etc.
5. Het ontwikkelingsperspectief: richt de aandacht op geestelijke &
gedragsmatige veranderingen die voorspelbaar gedurende het gehele leven
plaatsvinden.
6. Socioculturele perspectief: het feit dat elk individu wordt beïnvloed door
andere mensen en door de cultuur waarvan iedereen deel uit maakt.
Placebo: substantie die op een medicijn lijkt, maar het niet is. Placebo’s worden ook
wel suikerpillen genoemd, omdat ze i.p.v. een echt geneesmiddel alleen suiker
bevatten.