Samenvatting
Samenvatting Gezondheidspsychologie
Samenvatting van het boek Health Psychology van Edward P. Sarafino, Timothy W. Smith
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 191 pagina's
Voorbeeld 4 van de 191 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Hoofdstuk 1: Gezondheidspsychologie.1.1
We denken vaak aan gezondheid in termen van afwezigheid van: (woordenboek)
- Objectieve symptomen: Dat het lichaam niet goed functioneert, hoge
bloeddruk, hoge koorts bv.
- Subjectieve symptomen: Verwonding of operatie, pijn
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is gezondheid ‘een toestand van
volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts de
afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken’ (WHO, 1948). Deze
definitie wordt ook in het tekstboek gehanteerd.
De gegeven definitie is eigenlijk een definitie van optimale gezondheid. Hieruit
blijkt al dat gezondheid een variabele is, een eigenschap die kan variëren.
Iemand kan meer of minder gezond zijn, mensen zijn in bepaalde mate ziek of
gezond. Sarafino spreekt dan ook over illness-wellnesscontinuüm (zie figuur).
Er is een constante cirkel van ziek zijn en gezond zijn. Iemand die zwarte longen
heeft van het roken maar geen klachten ervaart is niet ziek volgens de mensen,
maar wel minder gezond. En wanneer iemand wel klachten heeft, ervaren we dit
als ziek zijn Dit houdt in dat ziekte en gezondheid met elkaar overlappen. Er
zijn gradaties in ziek zijn en gezond zijn.
Volgens het ziekte- gezondheid continuüm (Sarafino) wordt er als volgt gekeken
naar gezondheid:
- Het ene eind van het continuüm wordt gedomineerd door gezondheid (een
positieve staat van fysieke, mentale en sociale well being.
- De andere zijde wordt gedomineerd door ziekte welke signalen,
symptomen en onbekwaamheid produceert. Met als ernst de dood.
Medisch socioloog Aaron Antonovsky stelde voor om onze focus te herzien en
meer aandacht te besteden aan wat mensen in staat stelt gezond te blijven dan
aan wat ervoor zorgt dat mensen ziek worden.
1.2
In de 17e, 18e, 19e eeuw leefden de mensen minder langer en was er een ander
patroon van ziekte. Zij overleden toen aan 2 types van ziekte:
- Voedingsziekten: Gevolg van ondervoeding
- Infecties: schadelijke stoffen en/of bacteriën/virussen.
Van de 17e eeuw (de reden van ziek zijn slechte immuniteit en weinig
blootgesteld aan bacteriën/virussen) tot de 19e eeuw was er een daling van
overlijdende van infectieziektes. Deze achteruitgang bleek vooral een gevolg te
zijn van preventieve maatregelen en sociale hygiëne, innovatie op gebied van
volksgezondheid etc. -> gehoord gegeven aan William Alcott,
gezondheidshervormer.
Het grootste probleem voor overlijden is in de tijd van nu: chronische ziektes.
,In de twintigste eeuw hebben grote veranderingen plaatsgevonden in de
belangrijkste ziekten en doodsoorzaken in de westerse wereld. In het begin van
de twintigste eeuw waren vooral infectieziekten zoals tyfus, tuberculose en
difterie belangrijke doodsoorzaken, ook in Nederland. Door sociale veranderingen
zoals een betere voeding, betere hygiëne en door betere preventieve en
medische voorzieningen vond een sterke daling plaats van het aantal infecties
(zie ook figuur 1a2). Daardoor trad een enorme stijging op in de
levensverwachting.
1.3
Trephination: Mogelijke geneeswijze in vroege culturen om kwade geesten die
ziekte veroorzaken uit het lichaam te laten ontsnappen door middel van het
maken van een rond gat in de schedel.
Hippocrates stelden een humorale ziektetheorie voor. Volgens zijn theorie
bevat het lichaam vier vloeistoffen die humors worden genoemd. Wanneer het
mengsels van de lichaamsvochten evenwichtig is, dan zijn we in goede
gezondheid. Ziekte ontstaat dus wanneer het mengsel defect is of uit balans.
Plato, en andere griekse filosofen, waren de eerste die vonden dat lichaam en
geest gescheiden entiteiten zijn.
- Geest, had weinig/geen relatie met het lichaam en zijn
gezondheidstoestand.
Nu zijn de geest en het lichaam afzonderlijke concepten. Het lichaam verwijst
naar ons lichamelijk welzijn. De geest verwijst naar een abstract proces dat
gedachten etc omvat. De vraag hoeverre geest en lichaam aan elkaar
gerelateerd zijn heet het mind/body problem.
1.4
Galen geloofde ook in humoral theory. Heeft wel veel onderzoeken gedaan naar
ziektes bij dieren en het effect op verschillende organen-> brein, nieren,
circulatiesysteem.
De wetenschap stond stil na ineenstorting van het Romeinse rijk omdat: De kerk
zag de mens als een door god uitzonderlijk bevoorrecht wezen dat een geest had
met een eigen vrije wil. Het was daarom niet toegestaan sectie te verrichten op
het menselijk lichaam. Aan de schepping Gods mocht niet gesleuteld worden. Het
gevolg was dat bijgeloof in geesten etc. waardoor je ziek werd weer toenam. Ook
werd ziekte gezien als een straf van god omdat de iets slechts had gedaan. De
rol van de kerk werd bij ziekte steeds groter en priesters deden aan uitdrijving
van geesten en ziektes doormiddel van marteling aan het lichaam.
Thomas van Aquiro was 13e eeuwse italiaanse filosoof die vond dat lichaam en
geest wel met elkaar verbonden waren. Zijn invloed was niet zo groot maar
maakte wel dat er een hernieuwde interesse ontstond voor het body/mind
probleem en hij heeft latere filosofen beïnvloed.
1.5
,The renaissance means rebirth, 14th and 15th centry. Vernieuwing in
verschillende dingen, onderzoek, cultuur, politiek etc.
Geleerden werden meer mensgericht dan geloofsgericht.
In de 17e centry had Descartes als theorie dat net als de Grieken body en mind
gescheiden entiteiten zijn. Hij introduceerde wel 3 vernieuwingen:
- Hij ziet het lichaam als een machine en laat het mechanisme van bv-pijn
en reflex zien.
- Hij geeft aan dat geest en lichaam in verbinding staan door een klier (the
pineal gland/pijnappelklier) in de hersenen.
- Dieren hebben geen ziel en de ziel van mensen verlaat hen als ze
overlijden. Hierdoor werd ontleding acceptabel.
Hierdoor liet de kerk toe dat er wel onderzoek op lichaam werd gedaan.
The humorale theorie van ziekte werd verwierpen en er kwamen nieuwe
theorieën
Alle vorderingen op het gebied van gezondheid en ziekte legden de basis voor
een nieuwe aanpak van de gezondheid/ziekte: namelijk het
Biomedische model:
Stelt voor dat alle ziekten en fysieke verstoringen kunnen verklaard worden door
verstoringen in fysiologische(lichamelijke) processen die weer het resultaat zijn
van verwondingen, biochemische onbalans, bacteriële- of virale infectie,
verwondingen etc.
Onderstaande voortuitgangen hebben geleid tot het bio-medische model?
- gebruik microscoop
- dissectie van lichamen
- introductie anti-septica en anesthesie
- voortdurende geloof dat body en mind afzonderlijke systemen zijn
1.6
Het biomedisch model was erg nuttig voor onderzoekers. Het heeft veel infecties,
bacteries etc overwonnen.
Ondanks alle vooruitgangen ontstonden er toch problemen in de
gezondheidszorg. Dit kwam doordat het ziektepatroon is veranderd en er nu
meer chronische ziektes zijn die ontstaan door onze leefwijze. Daarnaast worden
we door alle verbeteringen steeds ouder en krijgen we te maken met hieraan
gerelateerde gezondheidsproblemen die ook progressief en chronisch verlopen.
Dit heeft tot gevolg dat de kosten voor gezondheidszorg in hoog tempo oplopen.
Nu er ook nog economische crisis is wordt dit extra hard gevoeld. Als ziekte
vermeden en ouderdom klachten vermindert kunnen worden door beïnvloeding
van de leefwijze van mensen dan kan dit veel geld schelen.
Het grootste doel van verbetering is dus om de kosten niet meer te laten stijgen.
1.7
, De verschillen tussen mensen in ziek zijn kan volgens het biomedische model
verklaard worden dat er variaties is in fysiologische processen en blootstelling
aan schadelijke micro-organismen.
Echter spelen psychische en sociale factoren hier ook een rol in: leefstijl en
persoonlijkheid.
Het veranderen van iemand zijn leefstijl kan er bijv voor zorgen dat er minder
chronisch zieken zullen zijn:
Kenmerken of aandoeningen die verband houden met het ontstaan van een
ziekte of letsel, worden risicofactoren voor dat gezondheidsprobleem genoemd -
> gedragsmatige factoren. Denk aan gezonder eten, minder roken etc. Maar er is
ook een risicofactor op biologisch gebied zoals familiare overgang etc ->
biologische factoren.
Het wil laten zien dat als je meer van deze kenmerken bevat de kans groter is op
ziektes en dat de mens bepaalde kenmerken zelf in de hand heeft doormiddel
van leefstijl
Een risicofactor zorgt niet voor het probleem maar is wel geassocieerd
met bepaalden ziektes.
Na groot onderzoek laat Fisher zien gedrag uitmaakt in het wel/niet krijgen van
ziektes.
De redenen van niet gezond leven zijn:
- Minder gezond gedrag levert direct plezier (ijsje/sigaret)
- Negatieve consequenties liggen op lange termijn, zowel in tijd áls in
'likelihood' (concerten)
- Mensen ervaren sociale druk om ongezond gedrag te laten zien
(sigaretten, drugs)
- Gedrag kan een sterke gewoonte worden (sigaretten, drugs)
- Soms zijn mensen zich niet bewust van de gevaren die de gewoonte met
zich meebrengen of weten ze niet hoe te stoppen
Persoonlijkheid: verwijst naar de cognitieve, affectieve of gedragsneigingen
van een persoon die redelijk stabiel zijn in de tijd en in situaties. Onderzoekers
hebben linken tussen gezondheid en persoonlijkheid gevonden als volgt:
- Laag niveau van zorgvuldigheid in kindertijd of volwassenheid hebben
meer kans om op jongere leeftijd te sterven bijvoorbeeld t.g.v. hart-en
vaatziekten dan mensen die hoog scoren op zorgvuldigheid.
- Hoog niveau positieve emoties (happiness, enthousiasme) hogere kans om
oud te worden dan mensen die lager scoren op deze trait.
- Hoog niveau van angstig zijn, depressie, vijandigheid of pessimisme groter
risico om eerder te sterven en een variëteit aan ziekten m.n. hartziekten
te ontwikkelen.
Mensen met meer positieve emoties worden minder snel ziek, maar knappen ook
sneller op wanneer zij dit wel zijn. -> dit in vergelijking met mensen die veel
negatieve emoties hebben.
Wel moet er gezegd worden dat ziekte ook negatieve emoties oproept en dit dus
niet direct aan de persoonlijkheid valt te koppelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esmeecarmen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen