Economie als wetenschap
Week 1
Domeingerichte economie Aspectgerichte economie
Veel kennis van de ‘economy’: banken, Getraind in optimalisatie keuzegedrag
bedrijven, rente, obligaties, overheden etc. onder condities van schaarste:
(Samuelson) ‘economisch’ omgaan met.. (Robbins)
Voorspellen en verklaren Calculerend en voorspellend
Uit de termen ‘voorkomen’ en ‘verbeteren’ De economische wetenschap heeft een
kan men afleiden dat dit niet slechts een duidelijk ‘kenobject’, namelijk menselijk
waardevrije visie op wetenschap en de gedrag in zoverre dat plaatsvindt in de
werkelijkheid behelst: het context van doelen en schaarse,
impliceert ook een zekere betrokkenheid bij alternatief aanwendbare middelen. Een
en zorg om die werkelijkheid. De econoom econoom is dan vooral iemand dit zoekt
registreert niet alleen wat er in de economie naar het optimaliseren van de welvaart
gebeurt, maar denkt impliciet of expliciet binnen de gegeven kaders van schaarse
ook na over hoe zaken economisch beter middelen
kunnen worden ingericht.
Om economy te begrijpen niet genoeg aan Verklaart veel meer dan ‘economy’ alleen,
economics alleen; Keynes’ all-rounder maar al het menselijk gedrag.
Antieke (Aristoteles)
Metafysica: Scherpomlijnd en vastomlijnd idee van de het wezen van de wereld, de kern
achter de waarneembare verschijnselen Daar de kwaliteit van de feitelijke aardse
bezigheden aan afmeten: teleologie. Veranderingen in de natuur werden altijd uit deze
doelgerichtheid verklaard. Vandaar dat Aristoteles ook wel de teleologische (telos=doel)
genoemd wordt. Een steen viel volgens deze logica altijd naar beneden omdat het doel van
een steen op aarde, en niet in de lucht lag. Een eikel ontwikkelt zich tot een eikenboom,
omdat het daarin zijn einddoel voltooit.
Deductie: wat letterlijk ‘afleiden’ betekent, start vanuit enkele vaststaande en onbetwijfelbare
uitgangspunten (bijv. ‘de mens is een nutsmaximaliseerder’ en ‘De menselijke consumptie
heeft te maken met afnemend grensnut’ ) om zo via logische afleiding tot uitspraken over
specifieke gevallen te komen.
Inductie: volgt juist het tegenovergestelde pad: via een groot aantal zorgvuldig verzamelde
en bestudeerde empirische gegevens, probeert men juist uitspraken te doen die een zekere
claim op algemene geldigheid bezitten.
Moderne afrekening met Metafysica
David Hume: Wending naar de ‘echte’ wereld: zintuigen en ratio gebruiken geloof of
autoriteit. Hij benadert de maatschappij niet langer als iets waar je, door ze te vergelijken met
eeuwige, verheven waarheden vanuit een ivoren toren moreel commentaar op dient te
leveren. De staat wordt daarentegen een mechanisme dat tot op het bot ontleed dient te
worden, zoals een chirurg doet met het menselijk lichaam. Moraliteit speelt bij deze analyse
geen rol: niet hoe de wereld zou moeten zijn, maar hoe de wereld werkelijk is wordt het doel
van het denken.
Sociale fysica: Met de meer modelmatige benadering, waarin via wiskunde en statistiek een
abstract beeld van de economische werkelijkheid werd opgetrokken om deze te kunnen
, verklaren en voorspellen, lijken economen weer terug te keren naar hun sinds Quetelet
gekoesterde ideaal: dat van de ‘sociale fysicus’.
Nastreven eigenbelang burgers aangemoedigd vanwege indirect bevorderen algemeen
belang samenleving. Economie richt zich op een rijke toekomst ipv geïdealiseerde (g)ouden
tijden. Maar hoe weet / meet je dat algemeen belang?
1. Belangen kunnen met elkaar botsen: arbeid <> kapitaal, graanproducent <> wolwever,
Frankrijk <> Engeland
2. Laisser-faire of juist sterke rol voor de overheid?
Economische kringloop: economisch tableau van Quesnay (laisser-faire weinig
staatsinmenging)
Econoom als (hof)arts: Maar de nadruk op het meetbare betekent geenszins dat de het
nadenken over de positieve dan wel negatieve invloed van economie op de maatschappij,
van de agenda verdwijnt. Dit blijkt alleen al uit de methode van de Schot die het meeste
aanspraak mag maken zich de ware ‘Newton van de economie’ te noemen: Adam Smith.
Wil de echte Newton van de levende natuur aub opstaan?
Focus op werking economische mechanismen en causaliteiten ipv normatieve vermaningen
Maar gebrek aan experimenten maakt het lastig om uitsluitsel te verlenen over
daadwerkelijke werking economie.
Marx dialectische methode: zit er een ontwikkeling in de geschiedenis?
Kennis gaat niet over hoe de wereld is, of zou moeten zijn, maar over hoe de wereld zich
ontwikkelt (vb: appel)
Kapitalisme niet analyseren als vaststaand feit, maar als historisch product met zelf ook
maar beperkte houdbaarheidsdatum heeft..
Als de vrije markt bijdraagt aan the wealth of nations (these) hoe kan het dan dat zo veel
arbeiders in armoede en onvrijheid leven (antithese)
synthese: een nieuwe, betere maatschappijvorm waarin niet het kapitaal, maar de
mens centraal staat
Marx: kritiek op liberalisme/rechts
Smith ging strijd aan met monopolies, maar 1 cruciaal monopolie zag hij over het hoofd:
productiemiddelen!
Einde van de meent heeft bezitloze, dus kwetsbare arme geschapen
Via ‘doorsijpelmechanismen’ geen vooruitgang, maar juist ‘Verelendung’ armen!
Contra Smiths/Ricardo’s optimisme over zegeningen ondernemer/eigenbelang
kapitaal (bourgeoisie) en arbeid (proletariaat) hebben tegengestelde belangen!
Conclusie: Moderne, kapitalistische gelijkheid (vgl. Locke) is ‘schijngelijkheid’ :
Politieke economen
Mill: Econoom als ‘moral scientist’: vanuit normatieve betrokkenheid bij actuele economische
problemen adviseren en betogen
Empirische kennis als instrument om argumenten kracht bij te zetten
Afzetten tegen sociaal utopisten en economisch statistici.
‘Corn laws’: protectiedebat tussen Malthus en Ricardo
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sabrina05. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.